Tíminn - 07.01.1993, Qupperneq 3

Fimmtudagur 7. janúar 1993
Tíminn 3
Athyglisverð hugmynd
skotveiðimanna:
irnar að
Skotvtiðimenn hafa áhuga á
að gera ríkisjarðir í eyði að al-
mennum veiðilendum. „Þetta
eru feiknamargar jarðir," segir
Sverrir Schewing Thorsteins-
son, varaformaður skotveiði-
félags íslands. Féiagið hefur
leitað til Halldórs BlÖndal
landbúnaðarraðherra með
þetta erindi.
Þetta kemur m.a. fram í ný-
legu fréttabréfi skotveiði-
manna. Þar er sagt að ráð-
herra hafí ekki veríð kunnugt
um ríkisjarðir f eyði en byðist
til að athuga málið.
Sverrir segir að svar hafi ekki
borist frá ráðherra en vonar að
það verði sem fyrst. „Sumar
þessara jarða eru miklar
hlunnindajaróir til lands, sjáv-
ar og upp til heiða,4* segir
Sverrir.
Harm segir að Skotveiðifélag
íslands sé tilbúið að hafa um-
sjón með þessum veiðilendum
ef af yrði, til að koma í veg fyr-
ir að fleiri færu ekki til veiða
en landið myndi þola.
~HÞ
Bankarnir of tilleiðanlegir að útvega fólki „gott“ greiðslumat að dómi Húsbréfadeildar:
Er ekkert að marka
greiðslumat bankanna?
Reynslan af því að færa greiðslumat yfír til bankanna er ekki nógu góð að
mati Húsbréfadeildar Húsnæðisstofnunar. Hagsmunir togist á, þannig að
bankamir virðist oft teygja sig ansi langt til að útvega viðskiptavinum sín-
um „gott“ greiðslumat Verstu vanskilamálin, sem farið hafí alla leið í upp-
boð, em f mjög mörgum tilfellum afleiðing þess að viðkomandi hefur gert í
þvf að verða sér úti um „gott“ greiðslumat, til þess að geta keypt dýrari eign
en hann hefur ráðið við, að sögn Sigurðar Geirssonar framkvæmdastjóra
Húsbréfdeildar.
„Það er í raun orðin spuming hvort
ekki eigi að tengja greiðslumatið við
útlánin. Þ.e. annað hvort að lánin
verði líka flutt í bankana þannig að
þeir beri þá ábyrgð á þessu til enda,
eða þá að við tökum aftur við
greiðslumatinu."
Það vakti athygli Tímans, að í um
40 fyrstu auglýstu uppboðum nýja
ársins, var Húsbréfadeildin (sem að-
eins hefur þó starfað í þrjú ár) 26
sinnum geröarbeiðandi, og þar af 13
sinnum sá eini.
Að mati Sigurðar er þarna ekkert
stórmál á ferðinni. Vanskil hjá Hús-
bréfadeild séu hverju sinni innan við
1%. Núna séu allt í allt rúmlega 200
milljónir í vanskilum eldri en 30
daga. Sjaldgæft sé að mál endi í upp-
boði. „Ég held að það séu aðeins 5
eða 6 fasteignir sem við liggjum
með í dag, það er allt og sumt. í
sjálfu sér emm við ekkert sérlega
Páll Bergþórsson
Páll Bergþórsson veðurstofustjóri lætur af störfum
um næstu áramót sökum aldurs. Starfsemi og fram-
tíð stofnunarinnar í athugun:
Einkavæðing
ekki útilokuð
Starf veðurstofustjóra hefur verið
auglýst laust til umsóknar en um
næstu áramót lætur Páll Bergþórs-
son veðurstofustjóri af störfum
sökum aldurs. Hann hefur unnið á
Veðurstofu íslands í ein 47 ár og
verið veðurstofustjóri frá árinu
1989.
Ástæða þess að staða Páls er auglýst
jafn snemma og raun ber vitni, en
umsóknarfrestur um stöðuna er til
27. janúar n.k., er m.a. að stefnt er
að því að nýr veðurstofustjóri taki
þátt í þeirri vinnu sem þegar er haf-
in á starfsemi stofnunarinnar. En
þar er verið að vinna að stefnumót-
un Veðurstofunnar í tengslum við
þróun og markmið hennar. Meðal
þeirra möguleika sem kynnu að
verða skoðaðir er m.a. að einkavæða
Veðurstofuna, en Páll telur það þó
mjög ólíklegt og nánast útilokað. En
enginn fordæmi munu vera fyrir því
að opinber Veðurstofa hafi verið
óhressir með vanskilin hér á bæ, þau
eru ekki svo mikil. Hjá Byggingar-
sjóði rikisins hafa menn líka þá sögu
að segja að skilin vegna gjalddagans
1. nóvember séu með því allra besta
sem þau hafa nokkru sinni verið.“
Skýringu margra uppboðsauglýs-
inga segir Sigurður þá, að sú stefna
hafi verið tekin strax frá byrjun hús-
bréfakerfisins að beita stífum inn-
heimtuaðgerðum, til þess að gera
fólki grein fyrir frá byrjun að það
yrði að standa skil á þessum lánum,
annað leiddi til stórvandræða.
„Það þýðir að þegar fólk er komið
með tvo gjalddaga í vanskil, þá er
málið komið inn til sýslumanns",
(áður fógeta) segir Sigurður.
Þetta sé í og með gert vegna þess
að, það hefur sýnt sig að meðaltals-
afborgun sem lendir í vanskilum sé
rúmlega 80 þúsund krónur. Það sé
því ljóst að fólk hristi það ekkert
fram úr erminni að gera upp tvo
slíka vanskilagjalddaga, hvað þá
heldur fleiri. Sömu aðferðir voru
síðan teknar í gagnið hjá byggingar-
sjóðum Húsnæðisstofnunar.
En hvaða kostnaður hefur bæst við
fyrstu uppboðsauglýsingu?
,Ætli það sé ekki svona um 15 þús.
kr. að meðaltali. Kostnaðurinn fellur
á um leið og málið er sent til sýslu-
manns.“ Sigurður segir hann skipt-
ast í lögfræðikostnað annars vegar
og hins vegar í gjald sem stofnunin
þurfi að greiða til ríkisins vegna
uppboðsbeiðnarinnar. Það gjald sé
ákveðið hlutfall af skuldinni, en þá
að lágmarki um 3 þús. og hámarki
um 9 þús. kr. „En áður en að þessu
kemur hefur fólk í fyrsta lagi fengið
greiðsluseðil fyrir fyrri gjalddagan-
um sem lenti í vanskilum. Fimmtán
dögum eftir þann gjalddaga fékk það
ítrekun um um vanskil. Tveim og
hálfum mánuði síðar fékk það enn
ítrekun og greiðsluáskorun, þar sem
það er varað við því að lendi tveir
gjalddagar í vanskilum umfram
ákveðinn tíma verði skuldin send
sýslumanni til innheimtu með
nauðungarsölu, og jafnframt að það
hafí svo og svo mikinn kostnað í för
með sér. Um svipað leyti er komið að
næsta gjalddaga, og útsendingu
annars greiðsluseðils, með ábend-
ingu um eldri gjalddaga í vanskil-
um. Það er því búið að gera mikið til
að vara fólk við. Þegar, og ef, að mál-
ið fer svo langt að þessi auglýsing
birtist, eru í flestum tilfellum þrír og
jafnvel fjórir gjalddagar komnir í
vanskil," sagði Sigurður.
Um reynslu af greiðslumatinu telur
Sigurður að hún hafi sýnt að það
hafí nokkurn vegin staðist. „Þó má
náttúrulega alltaf taka það til endur-
skoðunar. Og margir sem vilja
meina, að mat greiðslugetu sé núna
í hærri kantinum, og ég er ekki frá
því að svo sé.“
Að vanskil leiði alla leið til uppboðs
segir Sigurður sjaldgæft. Þeir sem
lendi í greiðsluerfiðleikum reyni að
bjarga sér sem best þeir geti —
margir að vísu með sölu eigna sinna,
vegna þess að komið hafi í Ijós að
þeir hafi keypt dýrari eignir en þeir
réðu við.
„Verstu málin, og þau sem farið
hafa alla leið í gegnum kerfið, eru í
mjög mörgum tilfellum þau sem
viðkomandi hefur gert í því að verða
sér út um gott greiðslumat til að
geta keypt dýrari eign en hann hefur
ráðið við. í ansi mörgum þeirra mála
höfum við getað rakið í umsóknar-
gögnum hluti sem greinilega hafa
ekki gengið upp þegar á reyndi, t.d.
styrktaryfirlýsingar frá foreldrum og
annað því um líkt, sem síðari hefur
alls ekki skilað sér. Viðkomandi hafi
síðan ætlað að bjarga málunum með
skammtímalánum sem ekki ganga
upp og þar af leiðandi hafi allt farið í
hönk.“
Sigurður segir því miður þekkja
dæmi þess að bankar reyni sitt ítr-
asta, og jafnvel meira en það, til að
bæta stöðu fólks í greiðslumati.
Jafnvel svo, að í einum banka hafi
menn sagt „Guði sé !of‘ þegar Hús-
bréfadeild hafi synjað beiðni. Þeir
vissu að viðkomandi gat ekki staðið
undir metinni greiðslugetu, en vildu
samt þjóna þessum viðskiptavini
sínum sem best. Þeir sögðust því
hafa veitt honum gott greiðslumat í
trausti þess að umsókn yrði synjað
hjá Húsbréfadeild. Þarna sagði Sig-
urður að greinilega toguðust á hags-
munir innan bankanna.
- HEI
' /rL
$
einkavædd í heiminum, að því best
er vitað. Hins vegar telur Páll meiri
líkur fyrir því að stofnunin verði
gerð sjálfstæðari og hún verði látin
standa miklu meira undir sér með
eigin tekjum.
Veðurstofustjóri segist þó binda
vonir við það að þessi ákvörðun og
þessi athugun eigi þátt í að auka svo
skilning á þýðingu stofnunarinnar
að hægt verði að leysa þann mikla
vanda sem við blasi vegna uppsagna
veðurfræðinga.
Páll Bergþórsson segir að mestu
breytingarnar á ferlinum séu á
tæknisviðinu s.s. með tilkomu
gervitungla og tölvunnar. Auk þess
hefur þjónusta stofnunarinnar auk-
ist til muna frá því sem áður var.
„Hann hvessir þó enn og rignir
þrátt fyrir alla tæknina og þá þróun
sem verið hefur í þeim efnum," seg-
ir Páll Bergþórsson veðurstofustjóri.
-grh
i v \—7—r
A \ L
7)
/A r»
x<\/
f
S- M-
NviV:
uGcí
Skilafrestur
launaskýrslna o.fl. gagna

u

A
/
i-fv
r
Samkvæmt lokamálsgrein 93. gr.
laga nr. 75/1981 um tekju- og eignar-
skatt hefur skilafrestur eftirtalinna
gagna, sem skila ber á árinu 1993
vegna greiðslna o.fl. á árinu 1992,
verið ákveðinn sem hér segir:
1.77/ og með 21. janúar 1993:
1. Launaframtal ásamt launamiðum.
2. Hlutafjármiðar ásamt
samtalningsblaði.
3. Stofnsjóðsmiðar ásamt
samtalningsblaði.
2. 77/ og með 20. febrúar 1993:
1. Afurða- og innstæðumiðar ásamt
samtalningsblaði.
2. Sjávarafurðamiðar ásamt
samtalningsblaði.
3. Bifreiðahlunnindamiðar ásamt
samtalningsblaði.
RSK
RÍKISSKATTSTJÓRI
3. Til og með síðasta
skiladegi skatt-
framtala 1993:
1. Greiðslumiðar yfir hvers konar
greiðslur fyrir leigu eða afnot af lausa-
fé, fasteignum og fasteignaréttindum,
sbr. 1. og 2. tölul. C-liðar 7. gr. sömu
2. Gögn frá eignarleigufyrirtækjum þar
sem fram koma upplýsingar varðandi
samninga sem eignarleigufyrirtæki,
sbr. II. kafla laga nr. 19/1989, hafa gert
og í gildi voru á árinu 1992 vegna
fjármögnunarleigu eða kaupleigu á
fólksbifreiðum fyrirfærri en 9 manns.
M.a. skulu koma fram nöfn leigutaka
og kennitala, skráningarnúmer
bifreiðar, leigutímabil ásamt því verði
sem eignarleigufyrirtæki greiddi fyrir
bifreiðina.
J^Vl / r \ --■ y
\ /^T 4
\ Vó.