Tíminn - 15.01.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Föstudagur 15. janúar 1993
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjóri:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Tlminn hf.
Hrólfur Ölvisson
Jón Kristjánsson ábm.
Oddur Ólafsson
Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrlmsson
Steingrlmur Glslason
Skrifstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavfk Sfmi: 686300.
Auglýsingasíml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verö I lausasölu kr. 110,-
Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vísitöluteng-
ingar
Vandræðagangur ríkisstjórnarinnar varðandi
endurgreiðslu virðisaukaskatts af viðhaldi og
íbúðarbyggingum, hefur vakið upp umræður
um vísitölumálin.
Forsætisráðherra hefur lýst þeim vilja sínum
að láta endurskoða vísitölumálin og vissulega
skal undir það tekið að slík skoðun fari fram,
þótt fyrr hefði verið.
Réttmæti lánskjaravísitölu hefur oft verið
dregið í efa og rétt væri að afnema allar verð-
tryggingar nú, ef á annað borð ríkir trú á því að
það takist að halda verðbólgu niðri.
í tíð fyrri ríkisstjórnar var sú kenning oft sett
fram að þegar verðbólga hefði verið undir 10%
í sex mánuði eða lengur, væri kominn tími til
að afnema lánskjaravísitölu. Skiptar skoðanir
voru um þetta mál innan stjórnarinnar og dró
Viðskiptaráðherra, þáverandi og núverandi,
lappirnar í málinu.
Athygli vekur að áform um endurskoðun verð-
trygginga eru kynnt að fjármálaráðherra og
viðskiptaráðherra fjarstöddum. Verður fróðlegt
að fylgjast með framvindu málsins þegar þeir
blanda sér í málið.
Sjálfvirkni sem stafar af verðtryggingum hvers
konar fylgir engum skynsamlegum lögmálum.
Hækkun á einu sviði leiðir af sér hækkun á
óskyldum sviðum án þess að neitt hafi gerst
sem réttlætir hækkunina. Vítahringur verð-
trygginganna hefur áreiðanlega í ríkari mæli en
nokkuð annað ruglað fólk í ríminu í efnahags-
málum.
Hitt er svo annað mál að til þess að hægt sé að
afnema verðtryggingar verður að ríkja trúnað-
ur á milli stjórnvalda, verkalýðshreyfingar og
lánastofnana, um að allt sé gert sem unnt er til
að halda verðbólgu niðri. Ef það traust er ekki
fyrir hendi er tómt mál að tala um að endur-
skoðun þessara mála leiði til nokkurrar niður-
stöðu.
Því miður bendir ekki margt til að þessi trún-
aður sé fyrir hendi. Endurgreiðsla virðisauka-
skatts af viðhaldi og húsbyggingum er aðeins
einn angi af þeim ráðstöfunum ríkisstjórnar-
innar sem gera launþegahreyfingunni gramt í
geði. Það er sannarlega nöturlegt fyrir stjórn-
völd að standa nú frammi fýrir því verkefni að
leiðrétta eigin mistök og það sé einkum undir
því komið hvort tekst að halda þjóðarsátt og
vinnufriði.
Nú stefhir í enn eitt vandræða-
ástandið í heilbrígðismálum, aö
þessu sinni er það Landspítalinn
sem er í forgrunni. Um mánaða-
mófcin munu 500 hjúbrunarkonur
ganga út og hætta enda hafa þaer
sagt upp störfum með iögboðnum
fyrirvara. Ástæður uppsagnanna
voru óánægja með ákveóna þætti i
launaiyrirkomulagi og kváðust
hjúkkur tiibúnar til að ræða
áframhaldandi störf hjá fyiirtæk-
inu ef stjómaracfnd ríkisspítala
hlustaði á umkvartanir þeirra. Nú
er uppsagnarfrestur hjúkrunar-
kvennanna nánast liðinn og eng-
inn hefur sýnt því áhuga að ræða
við þær. t*að eina sem gerst hefur
er að yfirvöld reyndu einhliða að
framlengja uppsagnarfrestínn, en
siíkt mun víst ekki duga. Það hef-
urþó ekki orðið til þess að hrínda
af stað raunhæfum viöræðum að-
ila.
Þetta áhugaleysf i samræðum
við hjúkrunarfræðinga er ekki tíJ
komlð vegna þess að sfjómendur
sprtatans og heilbrígðisyfirvöid
vití ekki að neyðarástand skapist á
spítalanum ef tíl þessara upp-
sagna kemur. Þvert á mótí hafa
þessir aðilar mjög giögga mynd af
þeim óþægindum og vandræðum
sem sjúklingar og aðstandendur
þeirra munu verða fyrir vegna
uppsagnanna um mánaðamót.
Það er hins vegar stefna núver-
andi heilbrigðlsyfirvaida að not-
færa sér þá pressu sem skapast
vegna röskunar á högum sjúk-
linga og vandræða í sjúkrahús-
starfi til að semja við heilbrigðis-
stéttír.
Nýtt tímabil
Garri gerði það að umtalsefni
þegar sjúkrallðadeílani var í há-
marid fýrir tæpum tveimur mán-
uðum, að nýtt tímabil væri hafið í
kjarabaráttu heilbrigðisstétta.
Þetta tímabil einkennist af því að
inganna má segja að Florence
Nightingale, únynd hinnar óeigin-
gjörnu og líknandi hjúkrunar-
konu, sé snúið gegn því sem kalla
mætti „heimtufrekar hjúkkur
samtímans, sem láta sig velferð
sjúklinganna engu varða.“ Því er
það að þegar sjúklingar eru orönir
að fómariömbum kjarabaráttu er
sú barátta ekki líkieg tíl að mæta
samúð og skilningi hjá almenn-
ingi.enda stendur hjúkrunarkon-
an nær sjúklingnum en heObrigð-
isráðherra eða skriffinnar eða full-
trúar í stjómamefnd ríkisspftala.
Hlnn þjóðfélagslegi þtýstíngur
verði því nær allur á hjúkrunar-
konumar.
Tvíeggja vopn
Heilbrigðisyfirvöld hafá því snúið
þeim vopnum, sem heilbrigðisstétt-
«r hafa í Igarabaráttu sinni. gegn
heObrigðisstéttunum sjálfum.
Vopnið er tvíeggjað. Yfirvofendi
vandamál á Landspítalanum verður
ekki kennt viö stjómamefnd ríkis-
spítalana, það verður kennt við út-
ímynd (og sjálfsímynd) heObrigð-
isstétta hefúr verið snúið gegn
þeim í kjarabaráttunni. Þetta
sýndi sig í sjúkraliðadeilunni, og í
deOunni við röntgentækna og
meinatækna. Líkn og læknlng, en
ekki kaup og kjör, er í hugum
fólks það sem heilbrigðisstéttir
sfanda fyrir og það er því þeirra
hiutverk að koma í veg fyrir óþæg-
indi og óþarfa erfiðleika hjá sjúk-
lingum. I tilfelli þjúkmnarfræð-
Auðvitað getur verið álitamál hvort
kröfur og umkvörtunarefhi hjúkr-
unarfræðinganna eigi rétt á sér. En
um slíkt hefur eldd einu sinnl verið
rætt! Ætla má að yfirstjóm Land-
spítalans hugsi sér að beita fyrfr sig
Florence Nightingale svipunni á
.Jiarðbtjósta hjúkífur“ samtímans
og stefna ööu í stóra stoppið á spít-
alanum án þess svo mikið sem
halda einn málamyndasáttafund
með hjúkrunarkonum. Verði það
niðurstaðan er ijóst að ábyrgðin af
slíku er fyrst og fremst stjóm-
enda. Garri
EES eða EES eða hvað?
Vikublaðið sem gefið er út af AI-
þýðubandalaginu fetar dyggilega í
slóð forvera sinna, Þjóðviljans og
Helgarblaðsins að gera pólitískum
andstæðingum upp skoðanir og
stefnumark og leggja svo út af hug-
renningum sínum eins og allaböll-
um einum er lagið.
„Sviðin jörð í Framsókn" er for-
síðuuppsláttur í vikupressu Alþýðu-
bandalagins í gær. Þar er því haldið
fram að niðurstaða atkvæðagreiðsl-
unnar um Evrópska efnahagssvæð-
ið skilji Framsóknarflokkinn eftir
með dýpri sár en þekkst hafi í
flokknum um langa hríð. Flokkur-
inn á að hafa skilist í tvær fylkingar
og sé allur trúnaður milli þeirra
brostinn.
Tröllasögur eru sagðar af því að
formaður flokksins og þingflokks-
formaður hafi blekkt nær helming
þingflokksins og tekist með brögð-
um að koma í veg fyrir að nokkur
hjásetumanna í atkvæðagreiðsl-
unni um EES hafi fengið að tala í
annarri umræðu, sem var útvarpað,
eins og reyndar öllum fundum Al-
þingis ef út í það er farið. En ruglið
afsannar sig sjálft því allir þing-
menn eiga greiðan aðgang að fjöl-
miðlum og ekki er hægt að kæfa
rödd neins þeirra ef þeir á annað
borð vilja koma skoðunum á fram-
færi.
Þá má minna á að margir hjásetu-
manna gerðu grein fyrir atkvæði
sínu við lokaafgreiðslu málsins og
var henni útvarpað og sjónvarpað á
fleiri rásum og stöðvum. Það að
Steingrímur Hermannsson hafi
múlbundið nær
helming þingflokksins, er því fá-
sinna og ekki einu sinni sæmandi
málgagni allaballa að halda slíku að
lesendum sínum.
Allur málatilbúnaður málgagnsins
beinist að því að gera Framsóknar-
flokkinn tortryggilegan og koma af
stað sögusögnum um einhvern
ímyndaðan formannsslag og að
flokkurinn sé klofinn.
Rétt er að minna á að skammt er
síðan haldið var flokksþing og nú-
verandi forusta kosin með miklum
meirihluta og einhug. Þá var einnig
Ijóst að menn höfðu ekki alveg
sömu afstöðu til EES. Og enda þótt
menn greini á um einstök málefni
og hafi mismunandi afstöðu til
þeirra þýðir það engann veginn að
flokksbönd slitni. Það er eðli lýð-
ræðissinnaðra stjómmálasamtaka
að innan þeirra þróast mismunandi
sjónarmið á tilteknum málaflokk-
um og gjaman er deilt um leiðir að
sömu markmiðum þótt heildarsýn-
in sé hin sama.
Á mótí sjálfum sér
Alþýðubandalagið þykist hvítþveg-
ið af allri synd hvað varðar sam-
skipti við aðrar Evrópuþjóðir og
haftiar skilyrðislaust að gengið
verði til samstarfs innan EES.
En hver em þeirra eigin orð um
hvemig eigi að haga samningum
og samstarfi? Greinargerð þing-
flokks og framkvæmdastjórnar um
samning við EB var staðfest á mið-
stjórnarfundi 28. júní 1992. Þar er
hafnað aðild aö EES en samt á að
gera samning sem felur í sér nánast
allt það sem máli skiptir í drögum
að EES samningi. Orðrétt segir:
„Sjálfstæður tvíhliða viðskipta-
samningur milli fslands og EB
verði byggður á viðskiptaþáttum
EES samningsins, sérstökum sjáv-
arútvegssamningi og bókun sex í
samningum við EB sem verið hefur
í gildi síðan 1976.“
Samningurinn á að vera einfaldari
í sniðum og setja skal á fót sam-
starfsnefnd og gerðardómi beitt um
deilumál og pólitísk vandamál á að
leysa í ráðherraviöræðum.
Næsti gullmoli: „í tvíhliða samn-
ingi íslands og EB verði meðal ann-
ars byggt á hugmyndum um frjálsa
vöruflutninga, fólksflutninga, þjón-
ustustarfsemi, fjármagnsflutninga
og almenna samkeppni auk þess
sem hafðar verði til hliðsjónar regl-
ur Norðurlanda um vinnumarkað
og búseturétt og afdráttarlaus rétt-
ur íslendinga til að skipa forræði og
eignarhaldi á auðlindum til lands
og sjávar verði tryggður með sér-
stökum Iögum.“
Hér leggur þingflokkur, fram-
kvæmdastjóm og miðstjóm Al-
þýðubandalagsins blessun sína yfir
fjórfrelsið margumtalaða, sem er
ein meginforsenda allrar samn-
ingagerðarinnar.
Að lokum blessar samkundan yfir
að auk viðskipta verði samið um
samvinnu íslands og EB á sviðum
rannsókna, þróunar, umhverfis-
mála, menntunar og menningar.
Allt er nú þetta gott og margbless-
að því hér er alls staðar bita munur
en ekki fiár hvort allaballar sam-
þykkja aðild að EES eða ekki. Altént
álykta þeir að öll meginmál EES
samkomulagsins séu þeim einkar
vel að skapi.
Það er því hin mesta furða að allir
þingmenn þeirra hafi greitt at-
kvæði á móti samningnum svo
hugleikinn sem hann er þeim.
Það að nokkrir Framsóknarmenn
hafi setið hjá og gert glögga grein
fyrir þeirri afstöðu sinni, ætti ekki
að vera neinum hneykslunarhella
og síst af öllum Alþýðubandalags-
mönnum sem hafa öll aðalatriði
EES á sinni stefnuskrá.
En hvemig svo sem menn hafa
greitt atkvæði á Alþingi skiptir
mestu úr því sem komið er, að ís-
lendingar kunni að spiia úr kortum
sínum og standist þær prófraunir
sem framundan eru. Þá er eins gott
að mönnum lærist að snúa bökum
saman.
OÓ