Tíminn - 15.01.1993, Qupperneq 8

8 Tíminn
Föstudagur 15. janúar 1993
Keflavík — Keflavík
Þorrablót veröur f Framsóknarhúsinu laugardaginn 16. janúar og hefst kl. 20.30.
Fjölmennum. Framsóknarfélögin
Kópavogur — Þorrablót
Þorrablót Framsóknarfélaganna I Kópavogl veröur haldiö aö Digranesvegi 12 laug-
ardaginn 23. janúar og hefst kl. 19.30.
Boöiö veröur upp á úrvals þorramat og hljómsveit veröur aö vanda. Miöaverð kr.
1.900,-.
Nánarí dagskrá auglýst slöar.
Upplýsingar hjá Sigurbjörgu, simi 43774, og hjá Skúla Skúlasyni, simi 41801.
Framsóknarfólögln I Kópavogl
Þingmenn Fram-
sóknarflokksins
Fundir og viðtals-
tímar
Ólafsfjöröur
Sunnudagur 17. Janúar
Fundur meö trúnaöarmönnum I Tjamarborg kl. 20.
Akureyri
Minudagur 18. Janúar
Fundur meö trúnaöarmönnum I Hafnarstræti 20 W. 20:30.
Dalvfk
Þrlðjudagur 19. Janúar
Viðtalstfmi I Bergþórshvoli kl. 17:00-19:00.
Fundur meö trúnaöarmönnum á Dalvfk og nágrenni Id.
20:30 f Bergþórshvoli.
Mývatnssvelt
Mlðvlkudagur 20. Janúar
Almennur stjómmálafundur kl. 21 I Hótel Reynihlfö.
Stórutjarnaskóli
Fimmtudagur 21. janúar
Almennur stjómmálafundur f Stórutjamaskóla kl. 21.
Akureyri
Föstudagur 22. Janúar
Viötalstlmi kl. 15-18 I Hafnarstræti 90. Hægt er aö panta
viötalstlma i sima 21180.
Guömundur Bjamason
Valgeröur Sverrisdóttir
Jóhannes Geir Sigurgeirsson
Létt spjall
á laugardegi
Laugardaginn 16. janúar n.k. kl. 10.30-12.00 aö Hafnar-
stræti 20, 3. hæö, mætir Sigrún Magnúsdóttir borgarfulltrúi
og ræðir flárhagsáætlun Reykjavlkurborgar 1993.
Fulltrúaráðlð
UMBROTSMENN-
TEIKNARAR
Gott Ijósaborð til sölu. Stærð 85x120.
Tæknideild Tímans, sími 686300
Sigrún
Jóhannes Geir
Innilegar þakkir sendum við öllum þeim, er sýndu okkur vináttu og sam-
úö við andlát og útför
Jóhannesar Sveinbjörnssonar
Heiðarbæ, Þingvallasveit
Sérstakar þakkir til lækna og starfsfólks C-deildar, Reykjalundi.
Þórdls Jóhannesdóttlr Magnús Jónasson
Sigrún Jóhannesdóttir Gunnar Guttormsson
Sveinbjörn Jóhannesson Stelnunn Guömundsdóttir
Jóhanna Jóhannesdóttlr Gestur Karisson
barnabörn og barnabamabörn
Bróöir okkar
Þorsteinn Guðberg Ásmundsson
Kverná, Grundarfiröi
andaöist á Hrafnistu, Reykjavlk, aö kvöldi 11. janúar. Jaröarförin fer fram
frá Setbergskirkju, Grundarfiröi, laugardaginn 16. janúar kl. 14. Sæta-
ferðir veröa frá BSÍ kl. 8.30 sama dag.
Asta Ásmundsdóttir
Hallfríöur Ásmundsdóttlr
og aörir aöstandendur
F ARANLEGAR
FIRRUR BANKA
OG SPARISJÓÐA
Sparisjóður Hafnarfjarðar lét ný-
Iega á sér skilja að norskir bankar
væru komnir á heljarþröm og væri
of lágum vöxtum um að kenna. Það
stangast á við þá frétt Morgunblaðs-
ins á liðnu ári að norskir bankar
hefðu verið á langvinnu „útlánafyll-
eríi“. Væru vanskilin slík að til vand-
ræða horfði. Bankastjórar höfðu
sem sagt ekki gætt þeirrar skyldu
sinnar að skoða greiðslugetu við-
skiptamanna og veðhæfni eigna.
Það er gjörsamlega út í hött hjá
þeim að kenna markaðslögmálun-
um um ófarimar.
Nú vill svo til að íslenskir bankar
eru líka komnir í þröng vegna van-
skila. Milljarðar króna hafa verið
færðar á afskriftarreikninga, og
kunna töpuð útlán þó að vera mikl-
um mun meiri. Hér er ekki of lágum
vöxtum um að kenna, heldur þvert á
móti of háum vöxtum. Verðbóta-
þáttur vaxta og raunvextir námu á 9.
áratugnum frá 20% og allt upp í
80% á ári. Eru afföll skuldabréfa þá
ekki meðtalin. Þetta vaxtaokur var
langt umfram arðgjöf fyrirtækja og
gjaldþol heimila. Skuldir hlóðust
upp, og af því stafa vanskilin fyrst og
fremst.
Við áramótin hækkuðu bankar og
sparisjóðir vexti um 2%, sumir
meira. Þeir sögðust gera þetta til að
mæta væntanlegri verðbólgu. Þó
eru svo að segja öll útlán verðtryggð
og hækka sjálfkrafa með verðbólg-
unni. Skýring þeirra er út í bláinn.
Aðeins skammtíma lán eru óverð-
tryggð, einkum nokkurra mánaða
víxlar, sem unnt er að lagfæra við
næstu endurnýjun. Ekkert lá á.
Vaxtahækkunin var auðvitað til þess
ætluð að fá inn fé upp í vanskilin. Til
marks um það er m.a. að innláns-
vextir voru ekki hækkaðir og vaxta-
munur því aukinn. Svo er þess að
gæta að það er verkefni Seðlabanka,
ekki einstakra banka, að bregðast
við verðbólgu. Það gerir hann með
breytingu peningaframboðs, ekki
vaxta-hringli. Hærri vextir auka á
vanskilin, fara út í verðlagið og
draga úr sparnaði. Umrædd 2%
vaxtahækkun eykur greiðslubyrði
algengs kr. 5 millj. íbúðaláns um kr.
100 þús. Það er meira fé en þorri
fólks getur sparað á ári hverju.
Síðasta brellan er tilkynning við-
skiptaráðherra þess efnis að afnema
eigi verðtryggingu fjárskuldbind-
inga með þingfrumvarpi, er lagt
verði fram á vordögum (Mbl. 8.
jan.). Þegar betur er að gáð, reynist
þetta líka blekking. Frumvarpið fel-
ur það eitt í sér að „lánveitendum og
lántakendum verði frjálst að semja
um verðtryggingu sín á milli eins og
um önnur lánskjör". Ekki er þó vit-
að að slíkt sé bannað. Hins vegar
ræður lánveitandinn að sjálfsögðu
skilmálunum. Hann hefir í hendi
sér að krefjast verðtryggingar eftir
sem áður, þannig að alls engin
breyting verður með frumvarpinu.
Lánskjaravísitöluna á svo að reikna
áfram eins og ekkert hafi í skorist
Þetta er helber skrípaleikur.
Er ekki kominn tími til að þessum
tilburðum bankakerfisins og skutil-
sveinanna linni? Ef ríkisstjómin er
ekki fær um að koma því til leiðar,
verða launþegasamtökin að taka í
taumana.
Á.S.
Enn ein blekking
hávaxtamanna
Vaxtahækkanir og afleiðingar
þeirra fyrir hagkerfið hafa verið
mjög í sviðsljósinu undanfarið.
Framvindan er ískyggileg, en þó
vekur það talsverða bjartsýni að
menn em yfirleitt farnir að átta sig
á skaðsemi hávaxta. Þannig hefir
verið upplýst að hækkun láns-
kjaravísitölu um liðlega eitt pró-
sent (1,1%) eykur skuldabyrði
landsmanna um kr. 4 milljarða (kr.
4.000.000).
Einn kerfiskarlinn fór óðar í fjöl-
miðla og kvað eignir hækka sam-
hliða skuldum. Hann lét þess hins
vegar ekki getið að það hjálpar lán-
takanda ekki við að greiða skuld
sína, nema við gjaldþrot, ef eignin
er seld. Verðhækkun eigna eykur
veðhæfni þeirra. Raunar er engin
vissa fyrir því að eign hækki í verði
með lánskjaravísitölu. Það er
komið undir markaðshorfum á
hverjum tíma og sölumöguleik-
um.
Sum fyrirtæki í iðnaði og þjón-
ustu geta velt vaxtahækkunum út
f verðlagið. Það er útflutnings-
greinum hins vegar ekki mögu-
legt, því að vöruverð þeirra
ákvarðast á erlendum mörkuðum.
Þetta skýrir þrúgandi erfiðleika út-
gerðar og fiskvinnslu, þegar vextir
af skuldum eru orðnir langtum
meiri en arðsemi rekstrarins.
Það liggur í augum uppi að laun-
þegi getur ekki haldið áfram að
greiða síhækkandi skuldir af íbúð
sinni, nema launin séu verðtryggð
eins og lánin. Verðhækkun íbúðar,
ef nokkur er, hjálpar honum að-
eins, ef hann neyðist til að selja
íbúðina ofan af sér. Það ætti að
vera forgangskrafa ASÍ og BSRB
að hafa kaupgjaldsvísitölu jafn-
hliða lánskjaravísitölu — ellegar
hvoruga þeirra.
Verkalýðssinni
Vextir niðurgreiddir
en ekki búvörur
Alkunnugt er hversu hatrammlega
kratar berjast gegn niðurgreiðslu
búvara. Jón Baldvin Hannibalsson
gengur þar fram með álíka offorsi og
/------------------------------
í EES-málinu. Þó kom hann virðis-
aukaskatti á matvörur. Maðurinn er
ekki alltaf sjálfum sér samkvæmur.
Jóhanna Sigurðardóttir innleiddi
---------------------------\
svonefnd húsbréf, sem lengstum
hafa verið seld með 25% afföllum.
Þegar íbúðarbyggjandi tekur kr. 4
millj. lán þessarar tegundar, fær
hann kr. 3 millj. í eigin vasa til fram-
kvæmdanna, en kr. 1 millj. ganga til
verðbréfabraskarans. Þessi „skattur"
Jóhönnu bitnar þyngst á ungu fólki í
byrjun hjúskapar. Hann er ósann-
gjarn í meira lagi og að sumra dómi
beinlínis ósvífinn. Hann er óréttlæt-
anlegur vegna þess að húsbréfin eru
verðtryggð. Þau verðfalla því ekki á
lánstímanum, en afföll eru einmitt
til þess ætluð að mæta hugsanlegu
verðfalli.
Fremur en beita sér fyrir lækkun
vaxta kýs Jóhanna að greiða þeim
vaxtabætur, sem eiga í erfiðleikum
með íbúðarlán. Þessi niðurgreiðsla
vaxta mætir velvilja krata, því að
fjármagnseigendur eru þeirra skjól-
stæðingar, en bændur ekki.
Samvinnumaður
Maöurinn minn og faöir okkar
Hjörtur Hjartar
fyrrverandi framkvæmdastjóri
Flyörugranda 8
andaðist fimmtudaginn 14. janúar I Landspltalanum.
Jaröarförin auglýst siöar.
Guörún J. Hjartar
Jóna Björg, Sigríöur,
Elin og Egill Hjartar
______________________________________________________________/