Tíminn - 22.01.1993, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Föstudagur 22. janúar 1993
Guðmundur J. Guðmundsson segir Davíð Oddsson mega senn
þakka fyrir 13 þingmenn haldi hann áfram sem fyrr:
Hverju hefur Dags-
brún logið, Davíð?
„Fólk er að missa trú á framtíðina
og jafnvel iífíð vegna efnahags-
stefnu ríkisstjómar Davíðs Odds-
sonar og ég held að hann megi
bráðum þakka fyrir þessa 13 þing-
menn sem nýleg skoðanakönnun
gefur honum, haldi hann áfram á
sama hátt og hingað til. Dagsbrún
áskilur sér fullan rétt til að halda
áfram að halda fjöldafundi og aug-
lýsa í blöðum án þess að spyija for-
sætisráðherra," segir Cuðmundur
J. Guðmundsson, formaður verka-
mannafélagsins Dagsbrúnar, vegna
ummæla Davíðs Oddssonar forsæt-
isráðherra í sjónvarpsþætti í fyrra-
kvöld.
„Ég held að maður sem búinn er að
fá niðurstöður skoðanakönnunar
þar sem hans flokkur tapar helmingi
þingmanna sinna, aetti að láta
gremju sína bitna á einhverjum öðr-
um en Dagsbrún sem aðeins auglýs-
ir staðreyndir. Það er staðreynd, en
ekki lygi að um 500 Dagsbrúnar-
menn lifa nú af atvinnuleysisbótum
og forsætisráðherra getur kynnt sér
hverjar bæturnar eru,“ segir Guð-
mundur J. Guðmundsson, formaður
verkamannafélagsins Dagsbrúnar.
í sjónvarpsþættinum Tæpitungu-
laust í fyrradag, sagði Davíð Odds-
son um nýlega blaðaauglýsingu
Dagsbrúnar að hún væri slys og að
þar væri vitlaust farið með tölur.
Ástæða væri hins vegar aö gleðjast
yfir ríkidæmi félagsins sem hefði
efni á að kaupa auglýsingu í Morg-
unblaðinu fyrir 250 þúsund kall.
„Ég vænti þess að forsætisráðherra
tilgreini hverju sé logið í auglýsingu
Dagsbrúnar," segir Guðmundur. „Ér
12,8-15,4% bensínhækkun lygi? Eru
nýju póstburðargjöldin lygi, er það
lygi með húsahitunina? Ér raforku-
verðið lygi? -flugfargjöldin - víxil-
vextirnir? Er það lygi að persónuaf-
sláttur, skattleysismörk, vaxtabætur,
Guömundur J. Guðmundsson,
formaður Dagsbrúnar.
kaupmáttur launafólks, gengi krón-
unnar og skattar af gróða fyrirtækja
hafi lækkað en krónutala launa
verkafólks sé óbreytt? Þá vil ég
benda á að auglýsingasíða í Morgun-
blaðinu kostar Dagsbrún ekki 250
þúsund þótt vera kunni að ríkis-
stjórnin hafi mun verri samninga
við blaðið," segir Guðmundur.
Guðmundur segir að því miður sé
það svo að ástandið sé miklu verra
en sagt sé í auglýsingu Dagsbrúnar.
Þannig komi þar t.d. ekki fram að
hafnargjöld séu að hækka um 4%
sem fer beint út í verðlagið auk ann-
arra fyrirsjáanlegra áhrifaþátta. Það
sé því síst ofsagt að kaupmáttur
launa Dagsbrúnarmanna eigi enn
eftir að rýrna vegna efnahagsstefnu
ríkisstjórnarinnar um minnst 8% á
árinu. Þá sé ekki sagt þar hversu af-
koma þeirra hafi versnað á síðasta
ári miðað við t.d. næstu þrjú ár á
undan.
„Þessi forsætisráðherra sem breiðir
Vilhjálmur Hjálmarsson, fyrrum alþingismaður og ráðherra, af-
henti Vigdísi Grímsdóttur Davíðspennann, bókmenntaverð-
laun Félags íslenskra rithöfunda. Timamynd Árni Bjarna
Bókmenntaverðlaun:
Vígdís Grímsdóttir
fékk Davíðspennann
Vígdísi Grímsdóttur voru í gær
veitt bókmenntaverðlaun Félags
íslenskra rífhöfunda, Davíðs-
pennann, auk fjárhæðar að upp-
hæð 100 þús. krónur. Bók-
menntaverðlaunin hlýtur hún
fyrir bókina Stúlkan í skóginum.
Þetta er í þriðja sinn sem Félag
íslenskra rithöfunda veitir bók-
menntaverðlaunin og hlutu þau
heitið Davíðspenninn, eftir og til
minningar um Davíð Stefánsson
frá Fagraskógi og eru þau veitt á
fæðingardegi skáldsins, 21. janú-
ar. í tilkynningu segir að stjórn
Félags íslenskra rithöfunda hafi
einróma kjörið Vígdísi Grímsdótt-
ur verðlaunahafa ársins 1993 fyrir
bókina Stúlkan í skóginum.
-PS
sig svona út með brigslyrðum um
lygar Dagsbrúnar, veit kannski ekki
að 500 Dagsbrúnarmenn eru nú
þegar atvinnulausir og þeim fjölgar
um 50-60 í hverri viku. Ég sé ekki
betur en þeir verði um 700 í lok
febrúar með sama áframhaldi. Vill
forsætisráðherra meir af þessu?
Það sem forsætisráðherra og menn
hans skilja greinilega ekki er að þeir
eru að kalla yfir sig gremju og reiði
fólks vegna hins vaxandi atvinnu-
leysis sem fyrir Davíð og hans fólki
virðist aðeins vera dauðar tölur á
blaði, en ekki lifandi fólk. Það fólk
sem þó hefur vinnu er skelfingu
lostið yfir því að verið sé að gera því
ókleift að lifa af vinnu sinni og Dav-
íðsmenn boða að það eigi enn að
versna.
Það er stórkostlegt að Davíð láti sig
hafa það að halda því fram að skattar
hafi ekkert hækkað þegar skattpró-
sentan á launamenn hefur verið
hækkuð upp undir 40%. Heildar-
skattar hafa ekki staðið í stað eða
lækkað, eins og forsætisráðherra
hélt fram, heldur hækkað. Skatt-
leysismörk einstaklinga hafa verið
færð úr 60.258 kr. í 57.114 kr. Þá eru
hækkanir af völdum gengisfellingar-
innar sífellt að koma fram en hvar
hafa komið fram lækkanir af ein-
hverju tagi vegna afnáms aðstöðu-
gjalds? Ég hef ekki séð þær.
Málið er nefnilega miklu ljótara en
fram kemur í auglýsingu okkar. Fyr-
ir utan skattahækkanir og auknar
álögur á almenning hefur síðan
beint atvinnuleysi stóraukist og ekki
verið meir í annan tíma, yfirvinna
hefur jafnframt skerst mjög mikið.
Því hafa ráðstöfunartekjur fólks
lækkað miklu meir en forsætisráð-
herra vill vera Iáta.
Nú þegar er ástand orðið þannig
hjá fjölda fólks að ekki aðeins þarf
það nú að greiða mat og nauðsynjar
dýrara verði en áður heldur er
skuldabyrði af lánum vegna íbúða-
kaupa þyngri vegna hærri vaxta og
hærri rekstrarskostnaðar heimilis
og heimilisbíls. Allar þessar hækk-
anir taka svo hrottalega í að fólk sem
til þessa hefur verið nokkurn veginn
bjargálna, neyðist nú til að ganga á
eigur sínar, svo sem sparifé," segir
Guðmundur J. Guðmundsson. —sá
Skattahækkunarafrek ríkisstjórnarinnar mæl-
ast mismikil eftir því við hvað er miðað:
Skattbyrðin hefur
aukist um tæplega
þrjá milljarða kr.
Hækkuðu skattamir um 2—3
milljarða við aðgerðirnar um síð-
ustu áramót — til viðbótar 2 millj-
örðum á fyrsta valdaári ríkis-
stjómarinnar — eins og mörgum
sýnist ljóst? Eða hækkuðu skattar
ekld, eins og forsætisráðherra
hamrar stöðugt á? JÞað fer bara
eftir því hvað menn vilja segja og
við hvað menn miða,“ svaraði hag-
fræðingur íþjónustu ríkisins, sem
baðst undan að nafns hans væri
getið. Hann sagði þijár viðmiðanir
tiltækan f fyrsta lagi hlutfall af
landsframleiðslu. í öðru lagi staö-
virðingu miðað við vísitölur. Og í
þriðja lagi að skoða breytingar á
skattalögum og skattprósentum.
Til glöggvunar má taka eftirfar-
andi dæmi: Launamaður hafði um
2.000 þús. kr. tekjur í fyrra hverj-
um af hann borgaði um 500 þús.
kr. í skatta, eða 25% tekna sinna.
Segjum að, vegna minni yfír-
vinnu, lækki tekjur mannsins í
l. 600 þús. kr. í ár, hverjum af
hann borgaði 450 þús. kr. í skatta,
sem er rúmlega 28% heildartekn-
anna.
Hækkuðu skattamir hans, eða
hækkuðu þeir eldd? Launþeginn
mundi vafalítið fullyrða að skatt-
amir hans hefðu hækkað töluvert,
eða úr 25% upp í 28% af tekjum.
Því mundi forsætisráðherra vænt-
anlega þverneita. Skattar manns-
ins hafí þvert á móti lækkað um
50 þús. kr. Dæmi nú iesendur
hver fyrir sig: Skattahækkun? Eða
skattalækkun? Á Tímanum vilja
menn kalla þetta aukna skattbyrði
skattgreiðenda og að skattbyrðin
hafí þar af leiðandi aukist um tæpa
tvo rallljarða með síðustu aðgerð-
um stjóraarinnar.
Að gefnu tilefnl þykir Tímanum
ástæða að taka saman, í grófum
dráttum, áhrif helstu aðgerða rík-
isstjórnarinnar í skattamálum í
lok síóasta árs:
Skattahækkanir em fyrst og
fremst 4.200 m. kr. hækkun á
tekjuskatti einstaklinga (m.a.
hærri skattprósenta, hátekjuskatt-
ur og lægrí persónuafsláttur).
Breikkun á skattstofni virðisauka-
skatts á að skila kríngum 2.200
m. kr. viðbótartekjum og bensín-
skattar vom hækkaðir í kringum
800 m. kr. Samanlagt nemur þetta
um 7,2 milljaröa króna skatta-
hækkunum.
Skattalækkanir sem koma til frá-
dráttar em aðallega niðurfelling
aðstöðugjaldsins, sem talið er
jafngilda um 4.200 mÍHj. kr.
skattalækkun. Þar við bætist 200
m. kr. iækkun ágjaldeyrisskatti og
tekjuskatti fyrirtækja. Alls er þetta
kringum 4,4 milljaröa króna
skattalækkun.
Eftir standa þvi 2,8 milljarða
króna skattahækkanir — þ.e. áður
en kemur að „reiknikúnstum"
ráðherra og ráðuneyta. Þar er bent
á, að vegna efhahagssamdráttar
verði ríkissjóður fyrír um 2,5
mllljarða króna tekjutapi á árínu,
og það tekjutap vilja ráðamenn
nota til jöfnunar á móti skatta-
hækkununum. Þar er komið að
svipaðri spumingu eins og í dæm-
inu um launamanninn hér að
framan.
Þetta em þó ekki einu skatta-
hækkunarafrek stjóraarinnar. Á
fyrsta valdaári sínu gladdi hún
þegnana með alit að 2.800 mQlj-
óna kr. skattahækkunum. Þær fól-
ust í lægri bamabótum, skertum
sjómannafslætti, raunlækkun per-
sónufrádráttar, lögguskatti á
sveitarfélögin (sem neytti sum
þeirra til hækkunar á útsvarí) og
hækkun bensíngjalds.
Þar á móti ákvað hún að fella nið-
ur jöfnunargjald sem skQað hafði
ríkinu 900 milljón kr. Munurinn
er 1.900 milljóna kr. hækkun
skatta.
Rétt er að taka fram að fjármála-
ráðuneytið var ófúst að faÚast á þá
útreikninga ASÍ að raunlækkun
persónufrádráttarins samsvaraði
1.200 mflljóna króna skattahækk-
un. Menn vom heldur ekki á eltt
sáttir um það hvort núvcrandi eða
fyrrverandi rfldsstjórn ætti heið-
urinn af 600 m. kr. hækkun bens-
íngjalds. Samtals nema þau „vafa-
mál“ 1.900 milljónum króna, eða
sömu upphæð og fyrrnefnd
skattahækkun. Teldð skal skýrt
fram, að f framangreindum dæm-
um hafa hin ýmsu þjónustugjöld
sem ríkistjórnin lagði á lands-
menn (s.s. aukin hlutdeild í lyfja-
og lækniskostnaði, nemendagjöld
og fleira) ekki verið talin til skatta-
hækkana. - HEI
Nú styttist í það að 002 bílasímakerfið verði lagt niður, enda notendur
orðnir fáir. Gústaf Arnar, yfirverkfræðingur Pósts og síma:
Sjö milljóna tap
af 002 símkerfinu
Undanfarið hefur farið fram athug-
un á því hvort hagkvæmt sé að reka
002 bflasímakerfið áfram og hafa
starfsmenn Pósts og síma komist
að þeirri niðurstöðu að svo er ekki
og verður kerfíð lagt niður um
næstu áramót. Notkunin mun vera
orðin svo lítil að kerfíð er rekið með
töluverðum halla og er það tvennt
meginástæða þess að kerfínu mun
verða lokað.
Gústaf Arnar, yfirverkfræðingur
Pósts og síma, sagði í samtali við
Tímann að notendur gamla bfla-
símakerfisins væru ekki nema um
400 talsins, en tapið af rekstrinum
næmi um sjö milljónum á árinu
1992.
Bílasímakerfið var opnað árið 1980,
en þegar umræðan um hið nýja far-
símakerfi hófst, lofaði Póstur og sími
því að 002, bflasímakerfið yrði rekið
á að giska í 10 ár í viðbót. Nú sé hins
vegar svo komið að mikið tap sé á
rekstrinum og notendur fáir og fari
fækkandi og því séu ekki forsendur
til að halda rekstrinum áfram. Auk
þess að notendum hefur fækkað
mikið, hefur notkun þeirra fáu not-
enda sem eftir eru farið mjög minnk-
andi. Póstur og sími hefur boðið
þeim notendum í bflasímakerfmu að
flytja sig yfir í farsímakerfið án þess
að þurfa að borga stofngjaldið og
hafa menn byrjað að nýta sér það.
Gústaf Arnar sagði ennfremur að
verið væri að skoða enn eitt nýtt far-
símakerfi, svokallað GSM kerfi. Nú
munu starfsmenn Pósts og Síma
vera í viðræðum við framleiðendur
erlendis og í framhaldi mun verða
aflað tilboða í þann búnað sem þarf
til og gert er ráð fyrir að fjárfest verði
í búnaði í þetta nýja kerfi á árinu.
Gústaf Arnar sagði að þeir sem
keyptu sér nýjan farsíma í dag,
þyrftu ekki að hafa áhyggjur af því að
sá sími afskrifaðist eðlilega. Hann
sæi ekki annað en að um einhver
ókomin ár yrðu þessi tvö kerfi við
lýði hér, þótt erfitt væri að fullyrða
um framtíðina þegar þróun á búnaði
væri jafn hröð og raun bæri vitni.
-PS