Tíminn - 25.02.1993, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 25. febrúar 1993
Davíð Oddsson forsætisráðherra segir að haldið verði sömu stefnu í heilbrigðismálum þrátt
fyrir harða gagnrýni stjórnarandstöðunnar á hana:
Veikt fólk er farið að neita
sér um lyf og læknisþjónustu
í umræðum um heilbrigðismál á Al- læknisþjónustu vegna þess hvað
þingi, sem fram fór í gær að frum- þjónustan er orðin dýr. Nefrit var
kvæði stjómarandstöðunnar, kom dæmi um foreldra sem hættu við að
fram að þess eru dæmi að fólk hafi láta setja rör í eyru bama sinna sem
hætt við að kaupa Iyf eða nýta sér þjást af eymabólgu. í umræðunum
Finnur Ingólfsson
Framsóknarflokki:
Þessi ríkisstjórn
hefur breytt um
stefnu í heil-
brigðismálum
Flnnur
Finnur Ingólfs-
son sagði að að-
gerðir heilbrigð-
isráðherra væru
handahófs-
kenndar. Ráð-
herranum væri
lagið að espa
þjóðina gegn
sparnaðarað-
gerðum sínum og í þessu sambandi
vitnaði hann til gagnrýni Morgun-
blaðsins á ráðherrann.
Finnur sagði að skýr munur væri á
steínu núverandi ríkisstjómar í heil-
brigðismálum og á stefnu fyrrver-
andi ríkisstjómar. Fyrri ríkisstjóm
hefði beitt sér fyrir skipulagsbreyt-
ingum. Reynt hefði verið að taka á
ýmsum aðilum sem taka til sín óhóf-
legt gjald fyrir sína þjónustu, eins og
Ld. lyfsölum og tannlæknum. Ríkis-
stjómin hafi hins vegar leitast við að
spara án þess að auka álögur á sjúk-
linga. Finnur sagði að núverandi rík-
isstjóm hafi allt aðra stefnu. Lögð sé
áhersla á að auka álögur á sjúklinga,
en hlífa lyfsölum, sérfræðingum og
tannlæknum.
Finnur sagði að tölur þær sem heil-
brigðisráðherra hefur nefnt um
spamað í heilbrigðiskerfinu, væru
rangar. Spamaðurinn skipti ekki
milljörðum eins og ráðherra hafi
nefnt heldur 700-800 milljónum, þar
af hafi sjúklingar borgað um 300
milljónir.
Finnur sagði að stefnan væri röng
og hún beinlínis leiddi til þess að
spamaður næðist ekki á vissum svið-
um. Ákvæði í nýrri lyfjareglugerð
um gólf dragi Ld. úr þeim hvata
lækna að ávísa ávallt á ódýrasta lyfið.
Þá nefhdi hann að stöðugt verði al-
gengara að læknar ákveði að leggja
fólk inn á sjúkrahús vegna þess að
það geti ekki greitt lyfja- og læknis-
kostnað. Það sé mun dýrara fyrir rík-
ið að fa fólk inn á sjúkrahús en að það
þiggi þjónustu hjá sérfræðingum.
Finnur sagði að grundvöllur að
spamaði í lyfjamálum hafi verið
lagður í tíð Guðmundar Bjamason-
ar, fyrrverandi heilbrigðisráðherra,
með bestukaupalista og lægri álagn-
ingar á lyf.
Finnur nefndi dæmi um 48 ára karl-
mann, þriggja bama föður sem hefúr
verið óvinnufær síðan í júlí 1992.
Hann hefur í sjúkradagpeninga á
mánuði 28.560 kr. Hann þarf að
greiða vegna blóðfitulyfja 8.500 kr.
önnur lyf sem hann þarf að taka
vegna ýmissa kvilla kosta hann 4.900
kr. Hann þarf að heimsækja sérfræð-
ing tvisvar í mánuði og það kostar
hann 4.300 kr. Tll viðbótar hafa út-
gjöld hans vegna tannlæknakostnað-
ar þriggja bama hans vaxið um 2.300
kr. á mánuði. Þessi maður hefur
8.860 kr. til að lifa af þegar læknis- og
lyQakostnaður hefúr verið greiddur.
Þessi maður þarf að fara í aðgerð hjá
sérfræðingi í maí sem kostar 8.150
kr, en kostaði áður 3.000 kr.
„Ég spyr heilbrigðisráðherra hvort
hann telji nauðsynlegt að grípa til
frekari aðgerða gagnvart þessum
manni til að vekja upp kostnaðarvit-
und hjá honum? Ef svo er ekki þá
spyr ég ráðherrann, hefúr hann
kjark til að viðurkenna að þama hafi
orðið mistök? Hefúr hann vilja til að
gera breytingar sem þarf til að koma
á móts við þennan mann og þann
stóra hóp sem nákvæmlega er
ástand um og hér hefur verið tekið
dæmi um?“, sagði Finnur.
Finnur nefndi annað dæmi. Náms-
maður, ung stúlka í námi í Háskól-
anum, einstæð móðir með eitt bam,
þurfti að fara með bam sitt í aðgerð
til sérfræðings. Teknir voru úr því
kirtlar og sett rör í bæði eyrun.
Kostnaðurinn hefði verið fyrir
reglugerðarbreytingu 3.000 kr., en
eftir breytinguna 5.100 kr. sem er
70% hækkun. Þessi stúlka fékk eng-
in námslán vegna þess að bamið var
veikt allan desembermánuð og hún
gat ekki sótt námið. Lánasjóðurinn
hefur þvf lokað á hana. Til viðbótar
þessu fékk hún í síðustu viku kveðju
frá félagsmálaráöherra. Vextir á hús-
næðislánum verða hækkaðir. Um
áramót var meðlagið og mæðra-
launin lækkuð um 1.000 kr. á mán-
uði.
Sighvatur Björgvinsson
heilbrigðisráðherra:
Verðum að stöðva
sjálfvirkan vöxt
heilbrigðismála
Sighvatur Björgvinsson lagði
áherslu á nauðsyn þess að stemma
stigu við sjálfvirkum vexti í útgjöld-
um til heilbrigðismála. Vöxturinn sé
mun meiri en vöxtur landsfram-
leiðslu. í því sambandi endurtók
hann ýmislegt af því sem hann sagði
í helgarviðtali í Tímanum fyrir
skemmstu.
Sighvatur sagði sérkennilegt að
Finnur skuli í öðru orðinu halda því
fram að lítill sparnaður hafi náðst í
heilbrigðiskerfinu í tíð þessarar rík-
isstjórnar, en í hinu orðinu að
hundruðum milljóna hafi verið velt
yfir á sjúklinga. Hann vísaði því
einnig alfarið á bug að hann haldi
verndarhendi yfir lyfsölum, sérfræð-
ingum og tannlæknum. Hann sagð-
ist hafa þrengt að þeim og væri
sannfærður um að þeir vildu gjam-
an losna við sig úr heilbrigðisráðu-
neytinu.
Sighvatur sagð-
ist hafa beðið
Ríkisendurskoð-
un að meta
spamað sem orð-
ið hefði af að-
gerðum sínum á
síðasta ári. Sam-
kvæmt bráða- Sl9hva,ur
birgðatölum hafi spamaður á stóm
spítölunum í Reykjavík orðið 570
milljónir. 200 milljónir hafi sparast
á sjúkrahúsum annars staðar á land-
inu og 100 milljónir á heilsugæslu-
stöðvum. Á sama tímabili hafi fleiri
sjúklingar lagst inn á spítalana í
Reykjavík og aðgerðum hafi sömu-
leiðis fjölgað.
Heilbrigðisráðherra hafnaði því að
hann hafí ekki haft samráð við
starfsfólk í heilbrigðisráðuneytinu
um þær sparnaðaraðgerðir sem ráð-
ist hefur verið í. Hann sagðist hafa
rætt við alla forstöðumenn heil-
brigðisstofnana um aðgerðimar og
sent starfsfólki í heilbrigðiskerfmu
spurningalista þar sem það er beðið
að tjá sig um aðgerðirnar og hvað
megi betur fara.
kom fram að lyfjakostnaður jókst brigðisráðherra og sagði að haldið
um 10,5% á síðasta ári, en það er í yrði áfram óbreyttri stefnu. Hann
andstöðu við yfirlýsingar heilbrigð- sagði heilbrigðisráðherra vinna með
isráðherra um Iyfjakostnað. Forsæt- hagsmuni ríkissjóðs og sjúklinga í
isráðherra lýsti stuðningi við heil- huga.
Margrét Frímannsdóttir
(Alb.):
Útgjöld vegna
lyfjamála jukust
um 14,1% á síð-
asta ári
Margrét Frímannsdóttir sagði að að-
gerðir heilbrigðisráðherra hafi ein-
kennst af vanhugsuðum skyndi-
ákvörðunum og því að sjá svikara og
svindlara í hverju homi. Það sé eins
og gert sé ráð fyrir að fólk leiti til
læknis sér til ánægju og skemmtun-
ar, borði pillur sér til ánægju á
kostnað skattborgaranna, en ekki
heilsunnar vegna. Heilbrigðisráð-
herra telji að forstöðumenn elli-
heimila séu að hlunnfara gamalt
fólk. Viðhorfið sé að allstaðar séu
svikarar.
Margrét sagði að tölur heilbrigðis-
ráðherra um spamað í lyíjakostnaði
séu rangar, en ráðherra hefur sagt
að í sinni tíð hafi sparast 1.100 millj-
ónir. Margrét sagði að samkvæmt
nýjum upplýsingum frá Ríkisendur-
skoðun væru heildargreiðslur
sjúkratrygginga vegna lyfjakostnað-
ar árið 1991 2,423 milliónir. en
Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra:
Fylgjum áfram
sömu stefnu í
heilbrigðismálum
Davíð Oddsson
forsætisráðherra
tók þátt í umræð-
unum og lagði,
eins og heilbrigð-
isráðherra,
áherslu á nauð-
syn þess að halda
aftur af útgjöld-
um ríkisins til
heilbrigðismála. Hann sagði að þrátt
fyrir allar aðgerðir ríkisstjómarinn-
ar, værum við enn með mjög gott
heilbrigðiskerfi. Fáar þjóðir verji
jafnmiklum fjármunum til heil-
brigðismála og íslendingar. Þá sagði
Davíð að útgjöld til heilbrigðismála
séu hærri nú en á síðasta stjórnarári
fyrri ríkisstjórnar. Útgjöldin hafi
haldið áfram að vaxa, en tekist hafi
að hægja á vextinum.
Davíð lagði áherslu á nauðsyn þess
að vekja kostnaðarvitund hjá al-
menningi og þannig að beina eftir-
spurninni að hagkvæmari lausnum.
Flest eða öll ríki OECD séu á þessari
leið, þ.e. að leita markaðslausna af
þessu tagi.
Davíð lýsti stuðningi við aðgerðir
heilbrigðisráðherra. Hann sagði að
áfram verði haldið á sömu braut.
„Við íslendingar búum við eitt besta
heilbrigðiskerfi sem þekkist. Við er-
um stolt af því. Heilbrigðiskerfið
hefur í engu skaðast á undanförnum
ámm, þvert á móti eru menn að
tryggja það að við getum áfram búið
við traust og öruggt heilbrigðiskerfi
í landinu. Eg tel að heilbrigðisráð-
herra hafi gengið vasklega fram í
þessu máli. Hann hefur þurft að
sæta mjög ómaklegum árásum slag
í slag. Hann á miklu frekar heiður
skilinn fyrir þau verk sem hann hef-
ur tekið að sér að vinna. Ég tel að
hann vinni þau bæði með hagsmuni
ríkissjóðs í huga, en þó ekki síður og
fyrst og fremst með hagsmuni
2.764 milljónir
árið 1992. Mis-
munurinn er 341
eða 14,1% hækk-
un milli ára. Sé
miðað við fast
verðlag er hækk-
unin 10,5%. ínýj-
um bæklingi heil-
brigðisráðherra,
Margrét
segir að vöxturinn í lyfjakostnaði á
síðasta áratug hafi verið 12,9% á ári
að meðaltali. Margrét sagði þessar
tölur sýna að heilbrigðisráðherra
hafi mistekist að hemja lyfjaútgjöld.
Margrét sagðist ekki bera brigður á
tölur heilbrigðisráðherra um sparn-
að á sjúkrastofnunum. Forstöðu-
menn stofnana og starfsfólk þess
hafi lagt hart að sér til að halda út-
gjöldum innan fjárlaga. Stofnanir
hafi frestað tækjakaupum, frestað
nauðsynlegu viðhaldi og lokað
deildum í miklum mæli. Þessi
spamaður geti komið út sem aukin
útgjöld síðar.
Margrét sagði að ef heilbrigðisráð-
herra taki ekki síðustu reglugerðar-
breytingu í lyfjamálum til baka þá
muni þingmenn Alþýðubandalags-
ins reyna að hnekkja henni með til-
löguflutningi á Alþingi.
þeirra í huga sem þurfa að njóta
heilbrigðisþjónustu í þessu landi.
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir (Kvl.):
Varasamt að yfir-
færa hugtök
markaðsfræðinn-
ar á heilbrigðis-
kerfið
Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir
(Kvl.) sagði að
það væri ekki
rétt að það væri
einhver ný leið í
heilbrigðismál-
um að virkja
kostnaðarvit-
und. Þetta sé
bara nýtt hug-
tak sem menn hafi búið til. Fólk
hafi alla tíð verið látið taka þátt í
kostnaði við heilbrigðisþjónustu.
Ingibjörg Sólrún varaði við því að
hugtök markaðsfræðinnar væru
yfirfærð á heilbrigðiskerfið. Hún
nefndi sem dæmi að þrátt fyrir að
gjald fyrir sérfræðiþjónustu hafi
verið hækkað árið 1992 úr 900 kr. í
1.500 kr. hafi ekkert dregið úr eft-
irspurn eftir þessari þjónustu.
Sömuleiðis nefndi hún að svo virt-
ist sem lyfjakostnaður hafi aukist
milli ára þrátt fyrir að sjúklingar
hafi verið látnir borga meira.
„Heilbrigðisráðherra verður að
breyta um aðferðarfræði í heil-
brigðisþjónustunni. Hann nær
engum varanlegum árangri með
skyndiupphlaupum og stríðsyfir-
lýsingum gegn öllu og öllum. Það
þarf samvinnu í heilbrigðismálun-
um. Það þarf samfélagssáttmála
um heilbrigðisþjónustu," sagði
Ingibjörg Sólrún.
Fleiri þingmenn tóku þátt í um-
ræðunum.
Inglbjörg
Ingibjörg Páimadóttir
Gef lítið fyrir
aukna kostnaöar-
vitund krabba-
meinssjúklinga
1 n g i b j ö r g
Pálmadóttir
(Frfl.) sagði að
ríkisstjórnin
hefði enga
heildstæða
stefnu í heil-
brigðismálum
aðra en þá að
láta sjúkling-
ana borga meira. Þessi steftia sé
tekin upp á sama tíma og atvinna
minnki og kaupmáttur rými. Þeir
séu látnir borga sem hingað til hafi
verið sátt um að hlífa-
Um tal stjómvalda um nauðsyn
þess að auka kostnaðarvitund sjúk-
linga sagði Ingibjörg: ,íg gef Iftið
fyrir kostnaðarvitund hjartasjúk-
finga og krabbameinssjúklinga."
Heilbrigðisráðherra hefur sagt að
af jafnaði fari aðeins um 1% af út-
gjöldum heimilanna til læknis-
þjónustu. Ingibjörg sagði þessar
meðaltalstölur ekki segja okkur
neitt annað en að meðaltali séu ís-
lendingar heilbrigðir. Þeir sem séu
veikir þurfi hins vegar að greiða há-
ar upphæðir fyrir læknisþjónustu,
jafhvel meirihluta tekna sinna.
JÞað gerist æ oftar að sjúklingur
hringi í apótek og spyrji hvað
ákveðið lyf kosti sem hann á að
sækja og síðan er lyfið ekki sótt því
að sjúklingurinn á einfaldlega ekki
fyrir lyfinu þátt fyrir að lyfið sé
sjúklingnum IífsnauðsynlegL Það
gerist í æ ríkari mæli að mæður
hringji sem þurfa að fara með böm
sín í ýmsar rannsóknir, Ld. í al-
genga aðgerð eins og að setja rör f
eyra, og spyrja hvað aðgerðin kosti.
Hún kostar4.000 kr. Þessar mæður
mæta síðan oft ekki til þessara að-
gerða, m.a. vegna þess að lyfja-
kostnaður sem fylgir þessari að-
gerð er 4.000 kr. Hvemig lfður
móður sem hefur ekki efni á að
leysa út fúkkalyf fyrir bam sitt? Ég
held að það þurfi ekki að örva
kostnaðarvitund þessa fölks," sagðí
Ingibjörg.
Ingíbjörg spurði hvaða spamaður
hefði orðið af því að loka Fæðingar-
heimilinu og hvað örtröðin á fæð-
ingardeild Landspítalans hafi kost-
að?
Jóna Valgerður Krist-
jánsdóttir (Kvl.):
Verðum að hugsa
til langs tíma
Jóna Valgerður
Kristjánsdóttir
efaðist um að
tekist hafi að
spara jafnmikið
í heilbrigðis-
kerfinu og ráð-
herra vildi vera
láta. Hún nefndi
sem dæmi að á
síðasta ári hafi á fjárlögum 43,9
milljörðum verið ætlað til þessa
málaflokks. Niðurstaðan hafi hins
vegar orðið 46,1 milljarður og í
þeirri tölu vanti 400 milljóna
aukaútgjöld til lyfjamála. Jóna
Valgerður sagði að vissulega hafi
einhver sparnaður orðið, en sjúk-
lingar hafi líka verið látnir borga
hann að stórum hluta.
Jóna Valgerður gagnrýndi harð-
lega hringlandahátt heilbrigðis-
ráðherra og nefndi sem dæmi að
búið sé að breyta lyfjareglugerð
fimm sinnum. Hún sagði að
vissulega þurfi að spara í heil-
brigðismálum, en það sé hægt að
gera með ýmsum hætti. Hún
lagði áherslu á að menn reyni að
horfa til langs tíma og einnig sé
hægt að spara mikið með fyrir-
byggjandi heilbrigðisþjónustu.
Jóna