Tíminn - 05.03.1993, Blaðsíða 4

Tíminn - 05.03.1993, Blaðsíða 4
4 Tíminn Föstudagur 5. mars 1993 Tíminn MÁLSVARI FRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU Útgefandi: Timinn hf. Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm. Aöstoöamtstjóri: Oddur Ólafsson Fréttastjórar: Birgir Guömundsson Stefán Ásgrimsson Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason Skrifstofur: Lynghálsi 9,110 Reykjavlk Slml: 686300. Auglýslngasíml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf. Mánaöaráskrift kr. 1200,- , verö I lausasölu kr. 110,- Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri Póstfax: 68-76-91 Böm með krabbamein Það eru áreiðanlega fæstir sem hugsa út í það í önn dagsins hve stutt getur verið á milli þess að allt leiki í lyndi og erfiðleikanna. Þegar heilsan brestur er grundvellinum kippt undan venjubundinni tilveru hversdagsins. Slíkt get- ur valdið ómældri kvöl og erfiðleikum og röskun á högum þeirra fjölskyldna sem eiga í hlut. Heilbrigðismál hafa verið mjög til umræðu að undanförnu vegna þeirra þjónustugjalda og aukinnar hlutdeildar sjúklinga í lyfjakostnaði sem nú er verið að taka upp. Hitt ber að undirstrika að samhjálp og sam- hugur hefur ætíð verið með íslensku þjóðinni um að rétta þeim hjálparhönd sem standa höllum fæti. Það er miður ef sá eiginleiki í samskiptum fólks er á undanhaldi. Hér skal fullyrt að svo er ekki, þrátt fyrir allt. Almenn- ingur hefur ætíð verið reiðubúinn að leggja sitt af mörkum til góðra málefna. Það sýna þau mörgu söfnunarátök sem átt hafa sér stað til hinna margvíslegustu mála. Með aðstoð fjöld- ans og framlögum hefur verið safnað miklum fjárhæðum og fyrir þeirra tilstilli hefur ýms- um framfaramálum verið þokað fram á veg. Styrktarfélag krabbameinssjúkra barna gengst í dag fyrir söfnun til styrktar krabba- meinssjúkum börnum, í félagi við Bylgjuna og Stöð 2. Þetta er þarft framtak og er ekki að efa að almenningur í landinu bregst vel við að venju. Þrátt fyrir að kreppt hafi að í þjóðfélag- inu eru sem betur fer margir sem ráða við að láta framlag af hendi rakna eftir efnum og ástæðum og hafa hug á því. Árlega greinast 6-8 börn yngri en 14 ára með krabbamein. Þessi hræðilegi sjúkdómur er nógu þungbær þegar fullorðnir eiga í hlut, hvað þá börn. Þau þurfa allan þann stuðning sem foreldrar þeirra og aðrir aðstandendur geta veitt. Margar fjölskyldur, sem berjast við þessar að- stæður, eiga við mjög mikla fjárhagserfiðleika að stríða, sem bætast við það andstreymi og angist sem sjúkdómurinn veldur. Tilgangurinn með söfnuninni er að efla neyð- arsjóð sem hafi það hlutverk að styrkja fjöl- skyldur krabbameinssjúkra barna. Þetta er forgangsverkefni, þótt fleira sé óunnið á þessu sviði. Tíminn flytur hinu unga Styrktarfélagi krabbameinssjúkra barna óskir um góðan ár- angur í sínu mikilvæga starfi og hvetur fólkið í landinu til þess að leggja því lið. Nú er margt um það rætt að bók- lestri fari hrakandi með þjóðinni og þá einknm meðal ungu kyn- slóðarinnar. Hér er um þróun að ræða, sem er engan veginn ein- skorðuð við íslenskt samfélag, en segja má að bergmáli það er verið hefur að gerast í fjölmiólaefnum um heim allan. Þessi þrónn hófst eiginlega með útvarpinu, en nú ber haest sjónvarps- „neysluna“, sem orðin er svo risavaxin sem raun er á. Þar hefur hið ritaða orð enga þýðingu meir —- nema þá hvað varðar þýdda texta eða prent- aða endurtekningu á hinu talaða banda heyrnardaufum. f þessu efni munu íslenskir myndmiðlar meira að segja standa erlendum framar, sbr. þýðingarskyiduna á eriendu efni. Þó er í meira iagi ólíklegt að það „lesmálu, sem hér er getið, hafl einhveija þýðingu í þá veru að efla iestrarkunnáttu. Sama á við um réttritun, en tæpt stendur því verr með margan manninn að hann geti talist vera skrifandi, þótt hann sé kes sér tii gagns. Eftir sem áður er mikið prentaö i íslandi, en nú þykir horfa í að eftirspumin hafi mmnkað veru- lega og verður „sök“ myndmiðl- anna þar ekki ofmetin sem að ofan greinir. Umtalsverður samdráttur í bóksölu um síðustu jól hefur líka verið túlkaður sem svo af mörgum að þjóðin sé ekki jafn lestrarfíkin og hún var, þótt einn- ig sé bent á að þrengri fjáriiagur almennings hafi leitt til þess að bókin hafi ekki þótt jafn álitleg lausn á heppilegri jólagjöf og lyrr. Séiríslenskt fyrírbærí að hverfa Þessi mál leiða hugann að fleiri hliðum. Skyldi geta verið að, jóla- bókaflóðið“, sem verið hefur sér- stakt fyrirbaeri hér á landi og varla átt sér hliðstæðu annars staðar, heyri bráðum sögunni til? Þetta fyrirhæri hefur oft verið gagnrýnt og kvartað yfir að það hafi miður góð áhrif á bókmenninguna, er merk rit kom út innan um stóra þvögu af því sem þeir gagnrýnu nefna „rusl“ — að hið veigameira bókstaflega týnist. Mikið af því sem út er gefið hefur vissulega til- ■r« .......................... Vi'i'i'i'i'i'i'i'ii i'i Vi i iV 111' '.i i i m ■ ..h-T„i, t.i i'i i m 11 -11 i .1, hneigingu til að gleymast skjótt og er það áhyggjuefni fyrir vand- vírka rithöfunda er þessi flaumur hrifúr erflði þeirra með sér í $æ gleymskunnar. Þótt stundum sé sagt að tíminn muni veija og hafna, þá er ekki ailtaf að reiða sig á áreiðanleika þerrra orða fremur en svo margrar vinsællrar speki. MarkmiÖið aðeins að Dnem jólabókasaia um sfðustu jól og skattur sá, sem boðaður er á bækur og annað prent, hefnr að undanfómu verið settur í beint samhengi við spár um að þjóðin muni taka að lesa minna en hún gerði og að iestrarkunnáttu hrald. Vissulega er það áhyggjaefni, ef hér á landi tekur að stefna í sömu átt og raunin er orðin á svo víða annars staðar að svo og svo stór hundraðshluti landsiýðsins sé ekki læs. Að svo kunni að fara og að sú þróun sé hafin má samt marka af fullyrðingum um að um fjórðungur grunnskólanema getí vart eða ekki talist lesandi, hvað þá skrifandi. Ekki er verið að mæla skattlagn- ingu á bækur bót, þótt spurt sé hvort bókaútgáfa í þeim mæli, sem hér hefur verið, minnid eða vinní gegn iæsi æsfaifóiksins. Þurrð á hvers kyns prentuðu máli mun varia biasa við þótt bókum fækki — sé litið til þess eins að það sldptí öllu að fóik „lesi“, sama hvað þaö er. Ætla má að þverrandi bókaútgáfa komi verst niður á þeim sem að ritun bóka og bóka- gerð hafa unnið, en það er fjöl- menn stétt á fslandi og atvinnu- mál hennar eni sist minna áhyggjueíni en annarra stétta. Þetta er fjölmennur hópur, sem vissuiega hefur orðið til vegna nokkuð stöðugrar eftirspumar eftir kröftúm þeirra cr hann skipa. Raunin mun sú að þegar að hættunni á auknu ólæsi kemur, er við alþjóðlega þróun að etja, sem á rætur að reiqa til nýrrar þróunar í flölmiðlum og boðskiptum sem tekur fimalegum framförum — en þvíverr í átt til síaukmnar ein- íoldunar. Að undanlomu hafa margvísleg átök verið í gangi til andófs og er lestrarkeppni grunnskólanna nýj- asta dæmið. En hvort þama sem víðar muni vera fremur um tákn- rænt andóf að ræða en raunhæfa aðgerð, sem skili sér f áþreifan- legri gagnsemi, má vitanlega deila Bræðrabönd vinnumarkaðarins Samninganefndir Alþýðusambandsins og atvinnurekenda eru runnar saman í eitt og sameiginleg atvinnumálanefrid hefúr tekið að sér forystuhlutverkið að kljást við sameiginlegan andstæðing, ríidsstjómina. Ekki er nóg með að þessi tvíeini aðili vinnumarkaðarins heiji af fullum þunga á ríkisvaldið og geri kröf- ur á hendur því, heldur er hann einnig farinn að taka að sér hlutverk fram- kvæmdavaldsins og ákvarða hvaða tekju- og útgjaldaliðum ríkisfjármál- anna þarf að breyta til að glæða at- vinnulífið. En mesta kjarabótin, sem tvíeinn aðili vinnumarkaðar getur fengið, er að ráð- herraliðinu verði hrókerað út og suður. Mörgum í stjómarliðinu á Alþingi líst einnig mætavel á þá hugmynd, því hver veit nema raðherrastólar losni ef á ann- að borð verður farið að msla til á stjómpalli þjóðarskút- unnar. Fátt mun ákveðið um hvaða raðherrar verða látnir víkja eða hver endalok hrókeringarinnar verða yfirleitt En fyrir aðila vinnu- markaðarins skiptir það minnstu máli, því að í hans augum sem margra ann- arra getur breyting aldrei orðið nema til batnaðar. Kennslustund Atvinnumálanefnd bræðralags ASÍ og VSÍ hefúr tekið að sér erfitt verkefni, sem er að kenna ríkisstjóminni svolítið í stjómun. Fyrsta lexían er að ríkis- stjómin taki til baka nokkrar af vitlaus- ustu ráðstöfunum sem gerðar vom til að bjarga efnahagnum, svo sem lækk- un skattleysismarka. Ríki og höfúðborg eiga að taka ný lán til framkvæmda og tilgreinir braeðralagið þær í smáatrið- um, rétt eins og þegar þingmenn eru að útdeila vegarspottum í kjördæmum sínum. Nýtt og betra bensíngjald verður lagt á, efnt til happdrættis og áhættufiár- magn tekið að láni til að leggja vegi og byggja hús. Útvegun íjármagns og kostnaðaráætl- anir einstakra verkþátta em nákvæm- ari en jafnvel í sjálfú fjárlagafrumvarp- inu. Ef eitthvað er að marka fréttir af tillög- um fóstbræðranna við Garðastraeti og Grensásveg, þá er ein tekjuöflunarleið- in að spara hálfan milljarð í rekstri rík- isins. Honum á svo að veija í atvinnu- bótavinnu. Eins væri upplagt að leggja til að Reykjavíkurborg spari einhver hundr- uð milljóna króna til að spandera í draumaverkefni atvinnurekenda til að uppmælingaþegamir hans Benedikts þurfi ekki að lifa á snöpum. Vopnin skekin Þegar litið er yfir sviðið, er ljóst að kjarabaráttan beinist öll að ríkisstjóm- inni og ráðuneytum hennar, og svo em launþegasamtökin eitthvað að hnota- bítast um hvemig henni verði best háttað til að ná árangri, hver sem hann svokannaðverða. Alþýðusambandið og Vinnuveitenda- sambandið koma fram sem ein heild og gæti daðrið allt eins endað í sambýli annað hvort við Garðastræti eða Grens- ásveg eftir því hvor híbýlin henta betur. Dagsbrún og Verkamannasambandið þykjast vera með einhveijar sérþarfir, en mega sín lítils gegn nýjum efna- hagsraðstöfúnum bræðralagsins. Kennarasambandið er fyrir löngu bú- ið að rífa sig úr tengslum við minni- háttar samtök og blæs til verkfalls, en sjúkraliðar, sem ekki vilja vera í sam- floti, kæra sig ekkert um vopnaskak að sinni. BSRB kastar stríðs- hanskanum framan í stjóm- völdin hvenær sem formaður- inn opnar á sér munninn — og það er ærið oft — og heimtar að samtökin afhendi honum verkfallsvopnið svo hann geti lamið á yfirvöldunum svo gagn verði að. En allt er enn í óvissu um hvort formaður nær vopnum sínum eða hveiju það breytir þótt hann skaki brandi. Á meðan gjörvallur vinnumaikaður- inn bítur í skjaldarrendur og sendir fyr- irskipanir um tilhögun atvinnumála inn í stjómarráðið, sitja formenn stjómarflokkanna í Ósló að hlusta á ræður Hjörleifs á þingi Norðurlanda- ráðs, og Alþingi starir í forundran á stjómarfrumvarp um lagasetningu varðandi skipgengar vatnaleiðir á landi og flutninga með jámbrautum. Og óðum styttist í blessað vorið. OÓ

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.