Tíminn - 21.04.1993, Page 1

Miðvikudagur
21. apríl 1993
74. tbl. 77. árg.
VERÐ í LAUSASÖLU
KR. 110.-
Halli í útgerð um 12% og í vinnslu um 7% sem er mun verri staða en sl. haust. Gífurlegur
veltusamdráttur vegna minni þorskafla og stutt í að einhverjum fyrirtækjum verði hreinlega
lokað. Form. Samtaka fiskvinnslustöðva:
Amað hvort loka mem
sjálfir eða bankarnir
89 90 91 92
F(l segir raunvexti at-
vinnulífs hafa hækkað úr
5% í 11% á síöustu fjór-
um árum:
„Menn hafa nánast verið að velta við öllum steinum sem þeir geta
til að lækka hjá sér kostnað. Maður er auðvitað óskaplega hrædd-
ur um framhaldið svo maður tali um afurðaverðið; stendur það í
stað eða lækkar, aflaheimildir minnka og vextlr lækka ekki. í þess-
ari stöðu er viðbúið að einhverjum fyrirtækjum verði hreinlega lok-
að. Annað hvort gera menn það sjálfir eða bankamir og ég er
hræddur um að þetta bresti á fyrr eða seinna," segir Amar Slgur-
mundsson, formaður Samtaka fiskvinnslustöðva.
Staðan í sjávarútveginum hefur
sjaldan eða aldrei verið jafn slæm
og um þessar mundir. Tálið er að
atvinnugreinin sé rekin með 9%
halla sem jafngildir um 5 milljörð-
um á ársgrundvelli. í útgerð er tap-
ið um 12% og í vinnslu um 7%.
Ekki bætir það stöðuna nema síður
sé sú óvissa sem ríkir um gerð
kjarasamninga, verðþróun sjávaraf-
urða og hvort botninum sé þá náð í
þeim efnum, en frá áramótum og
fram í mars féll verð sjávarafurða
um 7%. Þá er viðbúið að þorskkvóti
næsta fiskveiðiárs verði ekki nema
175 þúsund tonn sem er 30 þúsund
tonnum minni kvóti en á yfirstand-
andi fiskveiðiári.
Enn fremur hefur átt sér stað gíf-
urlegur veltusamdráttur í atvinnu-
greininni sem stafar fyrst og fremst
af minni þorskveiðum. Hlutfall
skulda miðað við tekjur hefur því
einnig breyst. Heildarskuldir sjáv-
arútvegar eru taldar vera um 105
milljarðar í það heila en veltan á
ársgrundvelli er talin vera 65-70
milljarðar, eða 1 á móti 1,5. Fyrir
nokkrum árum var þetta hlutfall 1 í
tekjum á móti 1.1 í skuldum.
Amar Sigmundsson, formaður
Samtaka fiskvinnslustöðva, segir að
það sem hafi snúið beint að sjávar-
Heilbrigðisráðherra hefur þegar kynnt hugmyndir um tilvísunarkerfi
Tilvísunarkerfi
í burðarliðnum
Matthias Halldórsson aðstoöartandlsknlrtv. og Páll Slgurðsson ráðuneyt-
isstjóri hellbrigölsráðuneytis. Timamynd Ami Bjama
Nefnd á vegum heilbrígðisráð-
herra ályktar að tilvísunarkerfi
eigi rétt á sér sem stýring í heil-
brigðisþjónustu til að ekki þurfi
að koma til aukning á fjárveiting-
um ríkisvaldsins. Einstaklingar
geta leitað beint til sérfræðinga en
þurfa þá að greiða líklega þriðj-
ungi meira fyrir en nú. Gert er ráð
fyrir að tilvísunarkerfí verði tekið
upp 1. júlí n.k.
Engir útreikningar liggja fyrir um
áætlaðan spamað vegna þessa. Þá
verður metið síðar hvemig gjald-
skráin verður.
Þetta kom m.a. fram á fundi með
fréttamönnum í gær en þar
kynntu Páll Sigurðsson ráðuneyt-
isstjóri og Matthías Halldórsson
aðstoðarlandlæknir niðurstöður
nefndar á vegum heilbrigðis- og
tryggingaráðherra sem fjallað hef-
ur um tilvísanir. Á ríkisstjómar-
fundi fyrr um daginn hafði ráð-
herra kynnt þessar niðurstöður
fyrir ríkisstjórn.
Á fundarboðendum var að skilja
að ráðherra væri ákveðinn í að fara
af tillögum nefndarinnar.
í niðurstöðum kemur fram að tal-
ið sé eðlilegt að fyrstu samskipti
einstaklinga við heilbrigðisþjón-
ustuna séu að jafnaði hjá heimilis-
lækni sjúklings. Þá segir að sjúk-
lingar með tilvísun frá heimilis-
lækni til sérfræðings geiði lægra
sjúklingagjald hjá sérfræðingi en
þeir einstaklingar sem kjósa að
leita sérfræðings án tilvísunar.
Þá gera tillögumar ráð fyrir að
gildistími tilvísunar sé samkvæmt
ákvörðun heimilæknis hverju
sinni, en þó ekki lengri en tvö ár.
Jafnframt leggur nefndin til að til-
lögur þessar verði kynntar lækna-
félögunum og TVyggingastofnun
ríkisins og framkvæmd þeirra
verði vandlega undirbúin.
í niðurstöðum sínum er nefndin
sammála um að undanskilja augn-
lækna frá tilvísunakerfinu þar sem
þeirra starfssvið sé það afmarkað.
Þá er talað um að taka þurfi tillit til
sérstöðu kvenna sem telja sig þurfa
á þjónustu kvensjúkdómalækna að
halda. Forsvarsmönnum nefndar-
innar varð tíðrætt um að fjöldi
lækna væri of mikill hér á landi en
þeir eru nú um 800 talsins. Þá var
bent á að sérfræðikerfi, þar sem
hver læknir með leyfi til sérfræði-
lækninga gæti opnað stofu, væri of
dýrt. í máli þeirra kom m.a. fram
að lækniskostnaður vegna sér-
fræðilækninga væri áætlaður einn
milljarður í ár en annar læknis-
kostnaður væri um 500 millj. kr.
Jafnframt var bent á að sérfræði-
lækniskostnaður hefði hækkað.
hlutfallslega mest undanfarin ár.
-HÞ
útveginum í yfirlýsingapakka ríkis-
stjómar í tengslum við gerð lang-
tímakjarasamnings hafi verið um
700-1000 milljónir króna af 5.5
milljarða sem talið er að pakkinn
mundi kosta ríkissjóð til ársloka
1994.
Hið sama hafi gerst í vetur í sam-
bandi við afnám aðstöðugjaldsins
sem metið var upp á 4.2 milljarða.
Þar af var hlutur sjávarútvegarins
um 700 milljónir.
„Það er ekki hægt að reikna með
því, eins og staða ríkissjóðs er, að
hægt hefði verið að búist við meiru
frá ríkisstjóm en kom fram í henn-
ar yfirlýsingu. Það mátti segja að
orðalagið í vaxtayfirlýsingunni hafi
verið slappt og einnig hitt að bank-
amar vom ekki dregnir inn í þá
umræðu um vextina, heldur ein-
göngu ríkissjóður. Einnig voru
menn óánægðir með orðalagið um
lyfjakostnaðinum sem var mjög
ómarkviss og ekki nógu skýr. En ég
gat ekki séð að hægt væri að totta
mikið meira út úr galtómum ríkis-
sjóði heldur en verkalýðshreyfing-
unni hafði þó tekist,“ segir Arnar
Sigmundsson, formaður Samtaka
fiskvinnslustöðva.
-grh
Raunvextir
rúmlega
tvöfaldast
á 4 árum
Félag íslenskra iðnrekenda hef-
ur vakið athygli á að innlendir
raunvextir atvinnulífsins hafi í
fyrra hækkað fjórða árið í röð, og
meira en tvöfaldast frá árinu
1989. „Innlend vaxtaþróun var
iðnaðinum óhagstæð á árinu,“
segir í Döfinni, fréttabréfi FII.
Áætlanir Seðlabanka íslands
bendi til þess að innlendir raun-
vextir atvinulífsins hafi hækkað
um 0,6% til 0,7% miðað við árið
1991, upp í um 11% að meðaltali
á síðasta ári. Raunvextir innan-
lands hafi stöðugt farið hækk-
andi allt frá árinu 1989, þegar
þeir voru um 5%. Á síðasta ári
höfðu þeir hækkað í um 11% og
þannig meira en tvöfaldast á
fjórum árum. -HEI
Formaður Læknafélags íslands gagnrýnir
rökstuðning fyrir tilvísunarkerfi:
Engir útreikningar
til um spamaðinn
„Viö höfum aldreí séð útreiknínga um sparnaö meö tllkomu
tilvísunarkerfis. Þaö kostar aö fara til heimilisiæknis sem og
rekstur heilsugæslunnar. Ef þar er Qölgað fylgir þvi aukinn
kostnaöur," segir Sverrir Bergmann, formaöur Læknafélags
íslands, og teiur aö hætta sé á að ódýr þjónusta sérfræöinga
nýtist ekki sem skyldí.
Sverrir segir að tilgangur tiivfs- heldur en hér á landL „Leiði til-
unarícerfis geti ekki verið nema vísunaricerfl til spamaðar þá
Qárhagslegur. „Við ömumst ekki setjum við okkur svo sem ckirert
við því ef hsgt er að spara. Hi upp á móti því,“ bætir Sverrir
þess að það gangi upp þurfa að við en efast um að svo sé.
vera forsendur fyrir því að hægt Þá hefur hann áhyggjur af
sé að beita þessu kerfi,“ segir þeirri þróun sem myndi fyigja {
Sverrir og á við spurninguna um kjölfarið á tilvísunarkerfi. JÞeg-
það hvort það séu nægiiega ar sérfræöingar eru ódýrir eins
margir í heilsugæslunni. „Þetta og hér á landi þá nýtist öllum al-
fejðir aukna vinnu þar og þá menningi raunverulega sú sér-
fleiri lækna," hætir Sverrir við. fræðlþekkmg sem er í landinu,“
Sverrir bendir á að ef einhver segir Sverrir. Þar vísar hann
komi til sérffæöings með tilvís- m.a. til Bretlands þar sem þjón-
un þá borgi ríkið meira af kostn- usta sérfræðinga sé mjðg dýr.
aðinum en nó. „Það er því tals- JUmenningur gætí farið á mis
vert erfitt að sjá hvaö menn eru í við þekkingu sérfræðinga og það
rauninni að spara,“ bætir hann er spumlng hvort að það sé
við. heppileg þróun," bcndir Sverrir
Sverrir seglr að sérfræðiþjón- á.
nsta sé alls staðar miklu dýrari -HÞ
I