Tíminn - 22.06.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Þriðjudagur 22. júni 1993
Tímlnn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tlminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðamtstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar Birgir Guðmundsson
Stefán Asgrimsson
Skrtfstofur: Lynghálsi 9,110 Reykjavlk Slml: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritsQóm, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1200,-, verð I lausasölu kr. 110,-
Grunnverð auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Vígvöllur
umferðarinnar
Sumarumferðin er ekki komin í hámark á vegum lands-
ins, en eigi að síður berast þau ótíðindi að síðasta helgi
hafí verið stórslysahelgi í umferðinni. Dauði, örkuml og
eignatjón, sem umferðarslys hafa í för með sér, verða til
þess að menn setur hljóða.
Það liggur fyrir um það vitneskja að ein af algengustu
orsökum umferðarslysa er sú að ekið er of hratt, miðað
við aðstæður. Áfengi er allt of algengur orsakavaldur og
sá hættulegasti. Hins vegar þarf ekki annað en aka út á
þjóðvegina til þess að verða vitni að hraðakstrinum.
Þeim, sem ekið hafa á íslenskum vegum síðasta áratug,
dylst það ekki að stórstígar framfarir hafa orðið í vega-
gerð. Vegir lagðir bundnu slitlagi lengjast með ári
hverju. Viðbrigðin eru mikil frá gömlu malarvegunum,
sem víða er þó að fínna enn, þrátt fyrir alla uppbygging-
una.
Hins vegar er ekki allt sem sýnist, þótt vegurinn virð-
ist liggja fram undan beinn og breiður með bundnu slit-
lagi. Vegir hér á íslandi eru fæstir þannig úr garði gerð-
ir að þeir þoli þann hraðakstur sem víða er á hraðbraut-
um erlendis. Þeir eru með einni akrein í hvora átt og
ekki hannaðir fyrir hraða sem liggur vel yfir hundrað
kílómetra á klukkustund.
í upplýsingum, sem liggja fyrir hjá Umferðarráði um
helstu orsakir slysa ungra ökumanna á árinu 1992,
kemur fram að hraðinn er helsti orsakavaldurinn hjá
ökumönnum á aldrinum 17-21 árs. Spyrja má hvað sé til
ráða til úrbóta.
Svo virðist sem ráðið sé að auka áróður og fræðslu um
umferðarmál og efla þær stofnanir sem vinna á þessum
vettvangi. Eitt atriði er sérstaklega mikilvægt í þessu
sambandi, en það er einfaldlega að löggæslan sé meira á
ferðinni úti á vegunum en raun ber vitni. Til þess þarf
vafalaust að efla þann liðsafla sem tiltækur er í hinum
einstöku umdæmum, en ljóst er að tilvist umferðarlög-
reglunnar úti á þjóðvegunum hefur mikil áhrif.
Eitt af því, sem hefur verið rætt, er með hverjum hætti
sýna megi almenningi hörmulegar afleiðingar umferð-
arslysa. Þetta er afar viðkvæmt mál og má þar nefna
myndbirtingar í blöðum af illa útleiknum farartækjum.
Það ber að fara varlega í þessu efni og forðast að valda
fólki, sem á um sárt að binda, meiri þjáningum með
þessum hætti, enda hefur Umferðarráð farið varlega í
þessari tegund áróðurs. Undantekning var gerð, þar sem
fyrir tilstilli Umferðarráðs var birt mynd í sjónvarpi af
bfl erlends ferðamanns sem lét lífið í umferðarslysi hér-
lendis. Vonandi er slíkt viðvörun.
Hörmulegir atburðir helgarinnar í umferðinni ættu að
vera öllum viðvörun. Nokkrar reglur er nauðsynlegt að
hafa í huga þegar haldið er út á vegina. Sú fyrsta er að
spenna beltin og kveikja ljósin og í öðru lagi að aka eft-
ir aðstæðum og treysta ekki á að bundin slitlög séu
þannig úr garði gerð að óhætt sé að aka eins og bfllinn
kemst. í þriðja lagi að muna að akstur og áfengi fara
ekki saman.
Þjóðfélagið okkar er orðið þannig að það þarf að hafa
hátt til þess að ná í gegnum allt upplýsingastreymið,
sem dynur á almenningi í gegnum fjölmiðla. Þeir, sem
reka áróður fyrir umferðaröryggi, þurfa að hafa hátt.
Þeirra starf er mikilvægt hvernig sem á málið er litið.
Nó þegar mesti hitmn er úr umræö*
unni um þ*tti BaJdurs Hermannsson-
arervertaðvíkjaað atriði sem fremur
hefur dregist undan að gefe gaum —
þ.e. orsök þess að efriið vakö svo snörp
Vtðbrðgð sem raun varð á — og ekki
síður hví þessir þættir myndu hafe
orðið til. I Vikubiaðinu síðastliðinn
fímmtudag getur að iíta athygiisverða
grein rftir Kristján Jóhann Jónsson,
þar sem hann í Ijósi kynna af viðhorf-
um Norðmanna tii etgin sögu, skoðar
einmitt þessa hiið á viðbrögðum okkar
landa. Hér er því tílfterður kafli úr
grein Kristjáns:
in við þeim sýna einungis að sjálfs-
mynd þjóðarinnar er að breytast Vtð
erum að breytast úr iila uppiýstri út-
Hjálkaþjóö f þokkaiega uppiýsta út-
kjálkaþjóð. Samanburðurinn við um-
heimmn er smám saman að koma tíl
oWor og hann kastar sumum okkar
niður í þungiyndi á borð við það sem
birtisthjáBaldri.
vtð Norðmenn, sem eni;
etns og við og líkir okkur um margt
þótt auðvitað sé hættulegt að alhæfe
um siikt
Norðmönnum varö það ijóst lörtgu á
undanokkuraðútumallan heimeru
þjóðir sem eru stærri og ríkari en
heimamenn og tekst flest betur. begar
norskir menntamenn viija sýna hve
á milii fyrir stg þjóðemishroka
sem útíendingi hlýtur að finnast vand-
ræðalegur. Kjami málsins er auðvitað
þessi: Síðustu áratugina hafe útkjálka-
þjóðir á borö viö Norömenn og íslend-
inga fengið æ þéttari og skjótari ur>-
lýstngar um hvemig líRð gengur fýrir
sig hjá riku þjóðunum í þ&tbýlu lönd-
að þeir þekki glæsibrag annarra þjöða,
sérstakiega í mið- Evrópu, en séu vei
vitandi um Íágkúru norskrar sögu og
fflslegan heimóttarbtag norskrar
menningar.
Um þetta tala Norðmerm reyndar
mjög gjaman, bæði opinberlega og f
unum. Þegar það rennur upp fyrir
sjáifiimglöðum manni að hann er
komínn af iátækri þjóð þá er ekkert
ifklegra en að hann sverji hana af sér.
Geri aDt tíl þessað hreinsa sig af því fe-
tæka og smáa og flokka sig með þeim
stóruogríku.
Að borða ktrsuber með
miloMmenniitn
er þessi þörf sem er að koma upp
an um Evrópusamstarfhefur að því er
virðist tekið á sig sömu raynd hjá oidt-
ur og öðntm fámennum þjóðum: ,J>að
niðurdrepandi fesinni “
„Vtð skuhtm frekar borða kirsuber
með mikilmennumJ“ svo vitnað sé til
frænda okkar á Norðurlöndum.
Þaö er erfitt að standa upp og segjæ
t>essi þjóð er of lítíi og fetæk fyrir mig
vegna þess að ég er mikilmenni. Ttl
þess að koma þeirri skoðun á framfæri
þarf krókaJetðfr. Tíi dæmis sjónvatps-
lítilmennsku hinna.
Fjöimiðlamir eru iíka miskunnar-
iausir við okkur og gera það dæma-
laust erfitt að verða íslenskt mikil-
menrvi.
Norðmenn hafe mátt þoia þessa
stöðu miklu lengur en við, að nokkru
Íeyti vegna nágrennisins við Svfþjóð.
t>eir hafe brugðist við með tvfskinn-
ungi gagnvart þjóðemi sfnu og við er-
umnúáleiðí sama ferið..."
Garri
Listasafn
Á stórafmælum er venjan að gera
eitthvað til hátfðabrigða og era þá
gjaman gefnar gjafir og þær þegnar.
Sagt er að hver sé sínum gjöfum lík-
astur og sannast það á Alþingi og
Þjóðarbókltlöðunni sem gefin var á
merkisafmæli þjóðarinnar, en verð-
ur aldrei afhent þar sem löggjafer-
samkundan telur sig aldrei þurfe að
standa við gefin heit, bara lofa upp f
ermina sem er sérgrein pólitíkusa.
Á næsta ári verður haldið upp á
hálfrar aldar afmæli lýðveldisins ís-
lands. Þá þarf þjóðin að fé gjöf.
Hér með er stungið upp á að Lista-
safn íslands verði endurreist og
byggt yfir það hús sem hæfir ís-
lenskri menningu og sérstaklega
þeirri sem að myndlist lýtur.
íslensk nútímamyndlist getur stát-
að af glæsilegum tímaskeiðum og
vora framkvöðlamir ungar konur
og ungir menn sem settust í aka-
demíur og lærðu. En það var sama
hvort snúið var heim að loknu námi
eða að listafólkið ílendist í útlönd-
um, að til varð sérstæð íslensk list
byggð á þekkingu og virðingu fyrir
því sem telja má að best hafi verið
gert meðal menningarþjóða.
Kynslóðir íslenskra myndlistar-
manna sköpuðu íslensk verk, án
þess að vottaði fyrir naivisma eða
heimaalningshætti.
Tómthúsmenn
íslenska ríldð á giæsilegt safri verka
íslenskra listamanna og jafnframt
þónokkur verk erlendra Iistamanna
sem sóma sér vel á hvaða safni sem
er í veröldinni.
Þessi myndlistarverk era í vörslu
einhvers menningarafturúrkreist-
ings sem kosinn er af misvitra fólki
og er kallaður LISTRÁÐ. Listaverkin
era felin fyrir almenningi, eins og
óhreinu bömin hennar Evu. Það er
óbermið LISTRÁÐ sem stendur fyrir
því að banna aðgang að íslenskri list
í eigu ríkisins.
Alþingi gaf byggingu yfir Þjóð-
minjasafn til að fegna lýðveldistök-
unni fyrir hálfri öld. Listasafnið fékk
r
Islands
inni í húsinu. Síðar var byggt við
gamalt íshús og tímbrað yfir Lista-
safn íslands að kórbaki við Skál-
holtsstíg. Það er dýr bygging og
hreint ekki ósnotur þótt staðsetn-
ingin sé afer þjóðleg.
Nú mun vera um ár síðan öndveg-
isverk fslenskra listamanna fengu
inni f sölum íshússins gamla.
Þar er ekki starfrækt Listasafn ís-
lands, heldur er þama gallerí fyrir
farandsýningar.
í Reykjavík er eina þjóðlistasafnið í
veröldinni sem er eingöngu rekið
fyrir ferandsýningar og er þeim í
LISTRÁÐI greinilega ekki flökur-
gjamt þegar þeir era að láta sprelli-
gosana í margniðurgreiddum list-
heiminum prakka hugmyndasnauð-
um skrípum sínum inn í sali Lista-
safns ríkisins.
Borealis er glæst heiti á sýningu
sem leppalúðamir í LISTRÁÐI kok-
gleyptu í bókstaflegri merkingu og
fyllir núna galtóma sali þjóðlista-
safnsins. Fjölmiðlakjánum er talin
trú um að það séu svakalega ffægir
listamenn f útlandinu sem bjuggu
verkin til og þeir hlaupa með tíðind-
in og flestum stendur nákvæmlega á
sama um hvað sagt er um conseptið
og að horfe á það vekur varla annað
en leiðindi.
Hundgömul
framúrstefna
Hugmyndalistin er fyrir löngu búin
3i stofnað
að ganga sér til húðar. Súmmarar
vora hressir fyrir 30 áram og hristu
upp í okkar listaheimi. En ferskleik-
inn er fyrir löngu horfinn og það era
allt gamlar lummur og þreyttar sem
LISTRÁÐ er að flytja inn frá öðram
heimshomum.
Gott ef eitthvað af dótinu hefur
ekki áður rekið á fétæklegar spreka-
fjörar Listasaíris íslands. Kunnug-
lega fyrir sjónir koma td. skómir úr
Þúsundogeinninótt sem undirstrika
tómleikann á milli eyma LISTRÁÐS.
En skór þessir era annars hluti af
hugmyndasnauðri hugmyndalist.
í gjörvöllu húsi Listasafns íslands
era aðeins fjórar myndir eftir ís-
lenska listamenn sem hafðar era á
göngum þeim til háðungar. Era þar
myndir eftir Sigutjón, Ásmund og
Bertil.
Nú er er sá tími ársins sem flestir
ferðamenn koma til landsins og
fjöldi fólks utan af landi kemur til
Reykjavíkur í sumarleyfi. Ætla
mætti að þá þætti tilvalið að kynna
hið besta úr íslenskri myndlist og
engum stendur það nær en Lista-
safni íslands. En þess í stað kýs
LISTRÁÐ að auglýsa lubbalega
nesjamennsku sína og heldur að það
sé heimsborgaralegt að vera úreltur.
Þar sem LISTRÁÐ veit ekki hver er
tilgangur með þvf að reka Listasafn
íslands er augljóst að þjóðin þarf að
fá nýtt safn til að fó að sjá listaverk
sín og gleðja gesti sína með því að
sýna þeim það sem best er gert af ís-
lensku listafólki og jafnframt að
kynna eitthvað bitastætt af erlendri
list. Því er það alls ekki út í hött að
byggt verði listahús yfir þau verk
sem þjóðin á í myrkum kjölluram
og ekki er hægt að sýna vegna ann-
arra forgangsverka.
Því er gráupplagt að þjóðin gefi sér
listasafn í afínælisgjöf. En LISTRÁÐ
og starfskraftar þess geta þjónað af-
túrboralegum smekk sínum í sölum
íshússins sem era hvort sem er gal-
tómir af list og sýningargestum.