Tíminn - 22.06.1993, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 22. júnf 1993
Tfminn 5
Guðmundur P. Valgeirsson:
Blaðran er sprungin
Morgunblaftið, 27. maí, veltir fyrir sér í forustugrein sinni fylgistapi
Sjálfstæðisflokksins, samkvæmt skoðanakönnunum. Og blaðið mynd-
ast við að flnna orsakir þess.
Augfjóst er að ritstjóri blaðsins, sem þessa grein skrifar, er skelflngu
sleginn, en virðist eÚd skflja ástæðuna. Japlað er á þeirri gömlu tuggu,
að Sjálfstæðisflokkurinn hafl verið og sé enn flokkur allra stétta þjóðfé-
lagsins og því sameiginlegt afl og tákn allrar þjóðarinnar. Því ætti þjóð-
in að geta verið ánægft meft þá ríkisstjóm, sem nú situr, og hagsmuna-
gæslu hennar, sem birtist í gerðum hennar.
Þetta er ekki ný söguskýring
flokksforustunnar og fylgismanna
hennar á eðli Sjálfstæðisflokksins.
En þetta er argasta blekking og hef-
ur alltaf verið. Sú skýring er annað
hvort algert skilningsleysi á eðli
flokksins eða tilraun til að villa um
fyrir almenningi, nema hvort
tveggja sé og það mun sönnu nær.
Þeir sem trúa þessu eru aðeins nyt-
samir sakleysingjar.
Hugsanlegt er að augu almennings
séu nú að opnast fyrir hver blekking
þetta er, þegar forráðamenn flokks-
ins telja sig komna í þá aðstöðu að
hægt sé að hrinda grundvallarsjón-
armiðum þeirra í framkvæmd og
nýta sér það.
Það hefur alla tíð verið augljóst
hverjum hugsandi manni að „botn-
stykki Sjálfstæðisflokksins" (eins og
sterkir fylgismenn hans eru famir
að kalla forkólfa hans) hafa frá upp-
hafi verið fjárplógsmenn og prang-
arar, sem sumir hverjir hafa einskis
svifist til að tryggja hagsmuni sína
og fjáröflunaraðstöðu í þjóðfélag-
inu. Hugsjónir þeirra eru lögmál
frumskógarins þar sem sá sterki og
sterkasti „étur“ þann sem minni
máttar er. Með því safnast auður og
völd á férra hendur, því þangað sæk-
ir valdið sem auðurinn er. Það er
lögmál sem flestir þekkja þar sem
kapítalið ræður ríkjum.
Þetta fyrirbæri birtist skýrast í því
sem kallað er Kolkrabbinn og stend-
ur saman af „fjölskyldunum fimm-
tán“, sem talið er að eigi nálega all-
an þjóðarauðinn, þegar nánar er
skoðað, og hafi völdin í öllum fyrir-
tækjum og stofnunum sem gefa
gróða í hönd.
Þau „botnstykki" Sjálfstæðisflokks-
ins skapa sérstöðu hans og hann
stendur vörð um þau og gera Sjálf-
stæðisflokkinn ÚL Þetta skýrist með
því að athuga hvaða skjaldborg
Sjálfstæðisflokkurinn hefur slegið
um skattfrelsi þeirra sem hafa kom-
ist yfir peninga og fjármuni; sama
með hvaða hætti það er. Þetta hefúr
komið hvað skýrast fram nú á síð-
ustu og verstu tímum þegar at-
vinnuleysi er orðið þjóðarböl og
hundruðum manna er kastað út frá
störfum sínum, samkvæmt fyrir-
skipunum stjómvalda, og þeirra
bíður ekki annað en „ölmusa" at-
vinnuleysisbótanna meðan þær end-
asL Jafnframt því stendur forusta
Sjálfstæðisflokksins, dyggilega
studd af flokki alþýðunnar, flokki
,jafnaðarmanna“ (!) á íslandi, undir
forustu þeirra Jónanna, óhvikulan
vörð um skattfrelsi slíkra fjár-
magnseigenda, á sama tíma og af
sömu mönnum eru sjúkir, gamal-
menni og fátæklingar féflettir með
allskonar álögum. Reynt er að
blekkja það fólk með því að halda því
blákalt fram, að slík gjaldtaka sé
ekki skattur, jafnvel náðarbrauð sem
þeir megi þakka fyrir. Verra sé þetta
hjá öðmm þjóðum.
Þessir stjómarherrar verða að læra
að skilja það, að aldrei verður friður
um slíka mismunun í gjaldabyrði,
eftir því hvort það em ríkir eða fé-
tækir sem eiga í hlut. Jafnvel þó það
standi í kokkabókum Sjálfstæðis-
flokksins, að hann sé flokkur allra
stétta og geri öllum jafn hátt undir
höfði.
Undir fomstu núverandi ríkis-
stjómar hafa þessar „hugsjónir" (!)
sjálfstæðisstefnunnar blómstrað og
dafnað svo að varla em dæmi um
annað eins í annan tíma. Enda þarf
flokkurinn ekki að semja um neitt í
þá átt við félagshyggjufólk og félags-
hyggjuflokka á Alþingi. Þar tala verk
þeirra ským máli. Svo á að telja al-
menningi trú um að þetta sé flokkur
allra stétta, sem geri öllum jafn hátt
undir höfði. Undir vemdarvæng
hans geti allir hreiðrað sig ömggir
um sinn hag, eins og ungar undir
vængjum ungamóður. TVúi því hver
sem vill.
Þær skoðanakannanir, sem Morg-
unblaðið er að reifé og reyna að
finna skýringu á, sýna það svo ekki
verður um villst, að almenningur,
sem hafði glæpst til að veita Sjálf-
stæðisflokknum atkvæði sín út á
þessa kenningu, er farinn að sjá í
gegnum þann blekkingavef. Og
Morgunblaðið kveinar fyrir hönd
flokkseigendanna, sem sjá hvert
stefhir.
Óljúgfróðasti vitnisburðurinn um
árangur af stefnumiðum og starfs-
háttum Sjálfstæðisflokksins, frjáls-
hyggjunni og markaðslögmálinu
óhindmðu, má lesa í Pressunni þar
sem sagt er tæpitungulaust um þá
fjármálasnilli, sem sprettur upp af
þeim lögmálum fjármagnsins, og á
hvem hátt er barist á þeim vígstöðv-
um, þar sem hver reynir til hins ýtr-
asta að hlunnfara annan og skara eld
að sinni köku, með samkeppnina að
Ieiðarljósi. Þetta kjörorð nútímans.
Það er þess vert að almenningur
hugsi út í þetta. Það hefur hann líka
gert. Árangurinn af þeirri umhugs-
un lýsir sér í þeim skoðanakönnun-
um, sem birtar hafa verið og fara svo
fyrir brjóstið á „botnstykkjum“
Sjálfstæðisflokksins, að sjálft Morg-
unblaðið veit ekki sitt rjúkandi ráð
og stendur skelfingu lostið. Skilur
ekki upp né niður í því sem er að
gerast.
En mitt í örvilnan sinni sér það þó
ljósglætu í myrkrinu: „Sambandið
er dautt". Þetta kemur sem fegins-
stuna frá brjósti innsta kjama Sjálf-
stæðisflokksins. En það er eins og í
þessu fagnaðarópi megi kenna hræ-
fuglshljóð, sem segir annað og
meira um eðli og innræti flokksins
en fjasið um flokk allra stétta segir
til um. Sambandið þvælist ekki
lengur fyrir hinni frjálsu samkeppni
og einstaklingshyggjuhugsjón, sem
nú ræður ríkjum og fjöldinn keppist
um að lofsyngja. Annað er ekki í takt
við tímann. Því er von til, að Eyjólf-
ur hressist og þessar mannfélags-
hugsjónir fái að dafna með dyggum
stuðningi Alþýðuflokksins og fylgið
streymi aftur til flokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn og þar með
ríkisstjómin er í sámm. Óvíst er
hvort honum/henni tekst að koma í
framkvæmd fyrirhugaðri sölu á
þeim stofnunum og fyrirtækjum,
sem hún hefur sett á söluskrá,
reiðubúin að leggja þær í hendur
einkabrasksins og öölskyldnanna
fimmtán svo þær geti síðan
skammtað sér hvaða þjónustu þær
veita og á hvaða verði, til ávinnings
einkahagsmuna sinna. Þar er um að
ræða fyrirtæki og stofnanir, sem
hingað til hafa verið taldar undir-
stöður í þjóðfélagsskipan okkar, al-
menningseign, undir yfirstjóm ráð-
andi stjómmálaafla til almennings-
heilla og almannaþarfa, sem varla er
hægt að hugsa sér í vargaklóm
einkabrasksins eins og það birtist
okkur undir vemdarvæng núver-
andi ríkisstjómar.
Það er margt í upplausn í þessu
þjóðfélagi og við margvíslegan
vanda að glíma og því þörf á að-
gæslu. En forráðamenn ríkisstjóm-
arinnar hafa hagað sér eins og varg-
fuglar í varplandi. Allt er tætt í
sundur og allt er á rúi og stúi í öll-
um greinum.
Þjóðin er vissulega í vanda stödd.
Að því þarf hver einstaklingur að
hyggja, ef takast á að komast út úr
þeim vanda. En það er eins og ráð-
herrar ríkisstjómarinnar hafi gert
sitt til að auka á vandann, í þeim til-
gangi að rótfesta pólitískar kenni-
setningar flokka sinna í sessi með
margvíslegum hætti. Meðal annars,
að bola hverjum hugsanlegum and-
stæðingi úr starfi og troða þar inn
sínum mönnum og búa til nýjar
stöður handa þeim, ef með þarf.
Allt er á ringulreið. Sjálfur forsæt-
isráðherrann, Davíð Oddsson,
stendur eins og ráðlaus vingull.
Blaðrar eitt í dag og annað á morg-
un og leitast helst eftir að koma
höggi á þá samráðherra sína sem
helst hafa sýnt einhverja ábyrgðar-
tilfinningu í starfi sínu. Oflæti hans
hefur orðið honum að falli. Honum
dugir ekki lengur að beina puta sín-
um upp í loftið: Skopparakringla þar
og Ráðhús þar (úti í forarpolli) án
þess að gera sér grein fyrir fjárhags-
hliðum málsins. Og honum nægir
ekki að kvaka til almættisins, hvað
sig langi afskaplega í karamellur.
Þeim rignir ekki yfir hann sem eins-
konar „mannabrauði" af himnum
ofan. Enda sá hann á dögunum það
ráð sitt vænst að varpa þeim vanda,
sem hann hafði í oflæti sínu tekið á
sig einan, í fang Þorsteins Pálssonar.
Og síðasta fangaráð hans er að leita
á náðir þeirra manna um úrlausnir,
sem hann var í mestum vandræðum
með að fá dæmda í tugthús fyrir
stjómmálaafskipti sín í byrjun for-
sætisráðherraferils síns. Þá vantaði
hann helst nýja refsilöggjöf og
meira tugthúsrými til að hýsa þá.
Nú eiga þessir „drengir", sem ekki
voru hæfir til að vera í nokkrum
skóla, að hans dómi, að leysa þann
vanda sem hann hefur engin tök á
og hefur aldrei haft tök á að leysa.
Blaðra þeirra Viðeyjarfélaga er
sprungin. Þjóðin þarf annarra
manna og annarra úrræða við ef
hún á að komast út úr því öngþveiti
sem hún býr við. Hinn alltumfaðm-
andi náðarfaðmur Sjálfstæðisflokks-
ins hefur enn einu sinni sannað sig
sem skrum og blekking. Þær skoð-
anakannanir, sem farið hafa fyrir
brjóstið á Morgunblaðsritstjóran-
um, sanna það. Davíð Oddsson hef-
ur rekið sig á, að það er annað að
vera spaugari í .Jdatthildi" en að
vera forsætisráðherra ríkisstjómar á
erfiðleikatímum.
Bæ, 5. júní 1993
Höfundur er bóndi i Bæ f ÁmeshreppL
Þorsteinn Antonsson:
Unglingauppreisnin
Á sjötta áratugnum hófst uppreisn ungu kynslóðarinnar gegn borgara-
legum lifnaðarháttum. Upp úr sauð einkum fyrir það að þörfinni fyrir
andstæður hafði ekki verið sinnt og þeim yngri ofbauft flatneskjan sem
af því leiddi. Hinum uppivöðslusömustu var mætt með sömu aftferð-
um og reynst höfðu sigurstranglegastar tíl verndar borgaralegum lifn-
aðarháttum; það var villt um fyrir ungu kynslóðinni, hún einangruð og
andmælin þöguft í hel. Jafnframt tóku markaftsöflin við sér og gerftu
þetta umrót aft undirrót framleiðslu á afþreyingar- og átakaefni fyrir
unglinga.
Unglingauppreisnin hafði brotist
út á krítísku stigi hinnar sálfars-
legu þarfar fyrir andstæður og því
varla meðvituð. Öllu fremur var
hún ósjálfráð og að sama skapi
ómarkviss. Hið eina, sem þessir
unglingar áttu sameiginlegt, var
þörfin fyrir eflingu sjálfsvitundar.
Þeir voru milli vita, en við ríkjandi
lífsskilyrði sín firrtir skilyrðum til
að brjótast frá unglingi til manns.
Átakapunktar voru engir sem þeir
gætu tekið mark á. Vitundariðnað-
urinn var þá miklu ófullkomnari
en hann nú er. Innræting skólanna
hispurslausari. Og foreldravaldið
algjörara. Við blöstu dræsur af ar-
istókratískum hugsjónum sem
hinir fullorðnu hentu blygðunar-
Iaust á milli sín. Hofgeldingamir
voru þar en ekki goðin. Embættis-
menn voru þar en ekki réttlætið.
Ekkert nema efnishyggjan var þar.
Unga fólkið, sem á annað borð
hafði þörf fyrir uppsteit, gerði sér
andstæðu úr kerfinu, sem það kall-
aði svo, og varð það kerfi víst ekki
nema að nokkru heimfært til al-
mennari veruleika en þess sem
hálfkæfður maður sér fyrir sér.
Vert er að leggja áherslu á að þörf-
in fyrir andstæður er líffræðileg.
Hún er því breytileg eftir aldri,
þótt hún hljóti alltaf að vera misrík
í fari manna hvers um sig á hvaða
aldri sem þeir em. Búast má við að
úr þessari þörf dragi með aldrinum
af sömu ástæðum; á líkamsstarf-
seminni hægir eftir því sem menn
eldast. Af þessari ástæðu sáu ung-
lingar fyrir sér annmarka sem
margir hinna eldri sáu alls ekki og
gátu ekki með nokkm móti greint
þótt þeir vildu.
Eftir að lygnt var orðið kom upp
ný staða. Samfélagskerfið hafði
fært út kvíamar, það tók nú til
allra sem komnir vom á kyn-
þroskaaldur. Og hefur nú verið í
útþenslu í áratug; það nær með
tísku sinni og vitundariðnaði til
manna á öllum aldursstigum
nema hinum efstu. Fundist hafa
leiðir til að verða við því metnaðar-
máli unglinganna á áttunda ára-
tugnum, að koma gamlingjunum
úr umferð, enda unga kynslóðin
komin til áhrifa. Þörf núverandi
unglinga fyrir andstæður hefur
reynst örðugra að koma fyrir í
skipulaginu þrátt fyrir tómstunda-
hallir; vandinn er viðvarandi en
söluhvetjandi oftar en ekki. Ung-
lingar nú um stundir spila dauða-
rokk og drepa sig, en það er tísku-
fyrirbrigði. Jafnvel líf og dauði get-
ur orðið tískufyrirbrigði í borgara-
legu samfélagi. Unglingar taka
ímyndaða áhættu samkvæmt þörf
við spilakassana. En farast ella fyr-
ir tilviljun vegna uppátækja en
ekki uppreisnar eða meðvitaðrar
andstöðu við eitt eða neitt. Þeir
góna á átta mynda seríu um draug-
inn Freddy Kmger sem drepur
unglinga fyrir Iygar foreldra þeirra
— og þola þess heldur foreldmm
sínum óheilindin sem þeir fúll-
orðnu verða að tileinka sér með
fullri þátttöku í borgaralegu lífi.
Hina hefðbundnu tvöfeldni. Lík-
ami hinna yngri verður að and-
stæðu hugarins sem temja þarf í
líkamsræktarstöðvum og við
ámóta aðstæður fyrir skort á öðr-
um andstæðum. Sérkennileg hóf-
semd fylgir ofgnóttarsamfélaginu
þannig að mönnum nægir að
fullnuma sig f listinni að fleyta
kerlingar gegnum lífið fremur en
setjast niður og brjóta mál til
mergjar. Menn komast frá bami til
manns með því að horfa á bíó-
myndir. Læra að forðast sterk til-
finningasambönd með steingeldu
tali um kynlíf. Á þessu nýja stigi
borgaralegra liínaðarhátta er lista-
mönnum auðveldlega fúndinn
staður: þeir eru einfaldlega keyptir
til innihaldsleysis og fyrirsjáan-
leika. En ella beittir sömu afar-
kostum og hafa reynst svo árang-
ursríkir til eflingar stéttarinnar.
Höfundur er rtthöfundur.