Tíminn - 15.07.1993, Page 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 15. júlí 1993
OECD athugar framkvæmd umhverfismála á íslandi:
Álag hrossa á
beit vekur ugg
Úttekt á OECD á stöðu og famkvæmd umhverfismála á íslandl hef-
ur veríð gerð heyrínkunn. Tilgangurínn er að bæta framkvæmd og
stjóm umhverfismála, bæði í einstökum aðildamkjum OECD og
þeirri starfsemi sem innt er af hendi á þessu sviði á vegum fram-
kvæmdastjómar OECD um umhverfismál.
„í skýrslunni kemur fram að meng-
un sé ennþá lítil hér við land og sér-
staklega er tekið fram hvað vatns-
mengun sé lítilsegir Össur Skarp-
héðinsson umhverfismálaráðherra.
„Engin spendýr, og hvalir þar með
taldir, eru heídur sögð í hættu en
skýrslan er reyndar gerð áður en
þessi eini ísbjöm sem hingað rak á
land var drepinn."
í skýrslunni er athygli vakin á því
að hrossum hafi fjölgað um 132%
síðan árið 1970 og er sagt að sú
fjölgun geri það að verkum að ekki
hafi dregið úr álagi á landið þrátt
fyrir fækkun sauðfjár um 29,5% frá
1979-1991. í skýrslunni segir jafn-
framt að álag hvers hests á landið sé
tífelt meira en einnar kindar. Hóf-
amir em sagðir skemma meira og
bitið vera öflugra.
,Aukning álags á beit er sögð jafn-
gilda því að sauðfé væri orðið ein
milljón talsins,“ segir össur.
Mælt er með því í skýrslu OECD að
samræma umhverfisvemd og ferða-
þjónustu meira og auka þáttöku
sjálfboðaliða og félagasamtaka í að
gæta viðkvæmra svæða á landinu.
Aðeins þrír landverðir em nú í fullu
starfi og þykir það ekki nægja.
Staðbundin mengun veldur sums
staðar áhyggjum en aðeins fer skolp
frá 6% íbúa landsins um hreinsi-
stöðvar. íslendingar em hvattir til
að halda áfram að vinna að sorp-
hirðu- og fráveitumálum.
í skýrslu OECD kemur fram að
töluverður árangur hafi náðst á sviði
löggjafar, uppbyggingar og sam-
ræmingar stofnana á sviði umhverf-
ismála. Bent er á að mengun hér á
land sé minni en víðast hvar annars
staðar vegna þess hve stór hluti
orkunotkunar íslendinga sé frá
hreinum og endumýjanlegum orku-
gjöfum.
Lagt er til að framkvæmdaáætlun
verði gerð til að laga efnahags- og
atvinnuvega þróun að markmiðum
og meginreglum sjálfbærrar þróun-
ar. Áhersla er lögð á að auka notkun
hagstjómartækja s.s. umhverfis-
gjald og umhverfisskatta í þágu um-
hverfisvemdar.
Þrír sérfræðingar frá Kanada Sviss
og Noregi komu hingað til lands fyr-
ir ári fyrir hönd OECD og nutu að-
stoðar allra ráðuneyta og ýmissa fyr-
irtækja og stofnana til að vinna að
úttektinni um umhverfismál hér á
landi. Sambærileg athugun var gerð
í Þýskalandi og er ætlunin að taka
fleiri lönd fyrir síðar. -GKG.
Frá vlnstri: Blrglr Guðjónsson læknlr, Ólafur Ólafsson landlæknlr og Reynlr Karlsson, fþróttafulltrúi mennta-
málaráðuneytisins. Bak vlð þá má sjá veggspjald sem kynnir hættur sem fylgja steranotkun.
Timamynd Ami BJama
Herferð landlæknis, menntamálaráðuneytis og ÍSÍ gegn
lyfjamisnotkun:
Grunur á að notkun
stera fari vaxandi
þjóðanna (UNESCO) og í því em
rúmlega 10 þúsund söfn í 120 lönd-
um.
Söfn á íslandi er til sölu í bókabúð-
um, bensínstöðvum og söfhum og
kostar 400 krónur.
Bók,um söfn
á Islandi
Út er komin handbókin Söfn á íslandi. í henni er aö finna upplýs-
ingar á íslensku og ensku um öll söfn á landinu sem eru um sjötíu
talsins. íslendingar eru miklir safnarar; um allt land hafa menn
safnað munum sem lýsa lífsháttum liðins tíma, listaverkum og
náttúrugrípum.
Þetta kemur vel fram í safnabók-
inni þvf þar er ekki bara greint frá
listasöfnum heldur líka minjasöfn-
um, náttúrugripasöfnum, minning-
arsöfnum og sjóminnjasöfnum. í
henni er að finna húsdýragarð,
rjómabú, grasagarð, steinasafn,
torfbæ, sfmaminjasafn, síldarminja-
safn og heimilisiðnaðarsafn svo eitt-
hvað sé nefnt Hingað til hefur skort
á að til væru handhægar upplýsing-
ar um söfri á íslandi og er bókinni
ætlað að bæta úr því. Henni er ætlað
að vísa íslendingum ekki síður en
útlendingum á vit ókannaðra safna.
Bókinni er skipt niður eftir lands-
hlutum og fær hvert safn eina síðu
með mynd og upplýsingum um
heimilisfang, síma og afgreiðslu-
tíma. Gefin er stutt lýsing á safhinu
og þjónusta þess kynnt með einföld-
um táknmyndum.
íslandsdeild Alþjóðaráðs safna (Int-
emational Council of Museums)
gefur bókina út með styrk frá Land-
mælingum íslands, Þjóðminjasafn-
inu, Reykjavíkurborg, menntamála-
ráðuneytinu og utanríkisráðuneyt-
inu. Alþjóðaráðið starfar í tengslum
við Menningarstofnun Sameinuðu
Reynir Karisson, íþróttafulltrúi í menntamálaráðuneytinu, sagði á
blaðamannafundi í gær að rökstuddur grunur væri fyrir því aö
notkun stera færí vaxandi héríendis. Birgir Guðjónsson læknir
sem jafnframt á sæti í lyfjanefnd ÍSÍ segir að frá árinu 1984 hafi níu
sýni greinst jákvæö og þar af fjögur á síöasta ári. Ennfremur mætti
rekja tvö dauðsföll til notkunar steralyfja og hefði það komið fram
við réttarrannsókn.
Pétur Pétursson læknir sagði að
dæmi væru um það að steralyf hefðu
verið boðin fólki á líkamsræktarstöð
hérlendis.
Svo virðist sem notkun steralyfja í
íþróttum sé að mestu bundin við
kraftlyftingar og líkamsrækt og aðr-
ar einstaklingsíþróttir. Frægasta til-
fellið um misnotkun lyfja í íþróttum
til þessa var þegar Kanadamaðurinn
Ben Johnsson varð uppvís að því á
Ólympíuleikunum í Seoul árið
1988. í þýskalandi t.d. mun það vera
skoðun sumra að ekki sé hægt að ná
árangri á heimsmælikvarða í kraft-
og líkamsræktaríþróttum öðruvísi
en að nota steralyf. Aftur á móti
gagnast neysla þessara lyfia ekki
þeim sem ætla sér einhver afrek í
boltaíþróttum svo dæmi sé tekið.
Á blaðamannafundi í gær var kynnt
útgáfa á veggspjaldi sem sýnir þau
áhrif sem notkun stera getur haft á
líkamann. Ætlunin er að dreifa þess-
um spjöldum sem víðast og m.a. til
líkams- og heilsuræktarstöðva. En
neysla vefiaaukandi lyfia, stera, get-
ur haft alvarlegar afleiðingar í för
fyrir neytandann, bæði andlega og
líkamlega, Ld. hjarta- og kransæða-
sjúkdóma. Auk þess geta fylgt neyslu
steralyfia ýmsir hættulegir fylgi-
kvillar og einnig krabbi í lifur.
Þótt eftirlit með neyslu þessara
lyfia meðal íþróttamana sé sífellt að
aukast, bæði hérlendis sem erlendis,
munu þó vera til steralyf sem ekki
koma fram við prófun, enn sem
komið er.
Þrátt fyrir þær hættur sem notkun
steralyfia getur haft fyrir neytand-
ann mun það ekki vera refsivert á ís-
landi að neyta þeirra né flytja þau
inn og selja.
Það vakti athygli á blaðamanna-
fundinum í gær að til hans var ekki
boðið fulltrúum kraftlyftingamanna
né líkamsræktarfólks. Hinsvegar
mun einhverjum eigendum líkams-
og heiluræktarstöðva hafa verið
boðið en þeir mættu ekki.
-grh
Fjórhjólum fækkað úr 800 í 500 á skömmum tíma:
Miklu fleiri vélsleðar en
dráttarvélar fluttir inn
Vinsældir hjólhýsa og tjaldvagna
hafa aukist gríðarlega á skömmum
tíma, þannig að fiöldi skráðra vagna
hefur hátt í tífaldast (í nær 2.100)
á síðustu fimm árum. Þessi sömu
ár hefur innflutningur vélsleða
sömuleiðis þrefaldasL Hátt í 400
sleðar eru nú fluttir inn árlega, sem
er Ld. fleira en þær dráttarvélar
sem fluttar eru inn ár hvert.
Fjöldi vélsleða hefúr um tvöfaldast
(í rösklega 2.300) á sl. fimm árum. Á
hinn bóginn hrapaði innflutningur
fiórhjóla allt í einu úr 800 á ári 1987
ísland hefur staðið sig vel í að vernda votlendissvæði:
Mývatn og Þjórsárver ur hættu
Mývatn og Þjórsárver hafa verið
tekin út af skrá Ramsarsáttmálans,
en hann er sáttmáli um alþjóðlega
mikilvæg votlendissvæði í hættu,
sérstaklega sem búsvæði vatnafugla.
Votlendissvæðin tvö teljast ekki leng-
ur í hættu. Svæðin voru einu svæðin
sem tekin voru út af skrá sáttmálans
á ársfundi Ramsarsáttmálans sem
haldinn var í Japan í síðasta mánuði.
Á fundinum kom fram hörð gagn-
rýni á aðgerðaleysi þjóða heims til
vemdar votlendissvæða í heiminum.
íslandi var hins vegar hrósað fyrir að-
gerðir til verndar votlendis hér á
landi.
Jón Gunnar Ottósson, skrifstofu-
stjóri í umhverfisráðuneytinu, og
Gísli Már Gíslason frá Náttúruvernd-
arráði sátu fundinn í Japan fyrir ís-
lands hönd. -EÓ
niður í aðeins örfá hjól árlega síðan.
Nýskráning vélhjóla er aftur á móti
nokkuð stöðug, á milli 120 og 150
hjól á ári. Skráðum vélhjólum hefur
fiölgað úr rúmlega 900 í um 1.300 á
umræddum fimm árum.
Fyrir fimm árum áttu landsmenn
einungis um 230 hjólhýsi/tjald-
vagna á skrá og aðeins sex vagnar
voru þá fluttir inn (nýskráðir) á ári.
Innflutningurinn óx svo í kringum
40 árlega næstu árin, upp í 120 árið
1990. Árið eftir Qölgaði nýskráning-
um hjólhýsa/tjaldvagna síðan allt í
einu upp í um og yfir 500 á ári. í lok
síðasta árs vom skráðir vagnar
orðnir 2.065 þannig að fiöldinn
hafði nærri því tífaldast á aðeins
fimm árum.
Um 1.290 vélsleðar voru skráðir í
landinu í árslok 1987 en þar af voru
um 130 nýskráðir það ár. Kringum
200 nýir sleðar bættust við næstu
tvö ár á eftir, en árið 1991 voru ný-
skráðir nærri 400 vélsleðar og iitlu
færri í fyrra. í lok síðasta árs áttu
landsmenn um 2.340 slík tæki á
skrá, eða hátt í tvöfalt fleiri en fimm
árum áður.
Fjórhjólaæðið sem greip lands-
menn árið 1987 virðist á hinn bóg-
inn hafa verið jafn fljótt að gufa upp.
í lok þess árs voru 806 fiórhjól á skrá
en þar af voru um 800 þeirra ný-
skráð það sama ár. Innflutningurinn
datt niður í 50 hjól árið eftir og að-
eins 10 til 25 hjól á síðustu árum.
Skráð fiórhjólaeign landsmanna var
komin niður undir 500 í lok síðasta
árs, þannig að mörgum virðist hafa
verið hent eða þeim lagt endanlega.
- HEI