Tíminn - 24.07.1993, Qupperneq 4

4 Tíminn
Laugardagur 24. jú!í 1993
Tíminn
MALSVARI FRJALSLYNMS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Tfminn hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aöstoöarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóran Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrfmsson
Skrlfstofur: Lynghálsi 9, 110 Reykjavfk Sfmi: 686300.
Auglýsingasfml: 680001. Kvöldsimar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fféttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setning og umbrot: Tæknideild Tfmans. Pæntun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,-, verö I lausasölu kr. 110,-
Gmnnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Þáttaskil í sam-
einingarmálunum
Skriður virðist nú vera kominn á starf umdæmis-
nefnda sem skipaðar voru í einstökum landshlutum
til að gera tillögur um sameiningu sveitarfélaga. Sami
kjördagur hefur verið ákveðinn um allt land til þess
að fjalla um tillögumar, það er 20. nóvember næst-
komandi.
Umdæmisnefndimar vom skipaðar í framhaldi af
breytingum á sveitarstjómarlögum sem samþykktar
vom á Alþingi í vor. Með skipan þeirra var undirbún-
ingur þessara mála færður á vettvang sveitarstjómar-
manna í einstökum landshlutum. Það var rétt skref.
Ljóst er að nefndimar vinna að málinu af mikilli al-
vöm og undirbúa þessa tillögugerð af kostgæfni, þrátt
fyrir að þeim er ætlaður mjög skammur tími til starfa.
Þegar tillögur umdæmisnefndanna liggja fyrir em
þessi sameiningarmál að fullu komin á borð hins al-
menna kjósanda. Þangað til er umræðan almenn og
horfir ekki við hverjum og einum persónulega. Þegar
svo er komið að farið verður að ræða kosti og galla
hinna einstöku sameininga, er afar brýnt að þær um-
ræður byggist á upplýsingum um kosti og galla þess
að breyta til.
Það er áreiðanlega farsælt fyrirkomulag að fela
heimamönnum áfram hlutverk í þessari upplýsinga-
starfsemi. Þetta mál á ekki að reka með miðstýrðum
áróðri og því síður hótunum um lögþvinganir ef úr-
slitin verða ekki valdhöfum að skapi.
Það er vissulega ljóst að afstaða félagsmálaráðherra
er sú að sameina sveitarfélög í miklum mæli. Sömu-
leiðis hefur Samband íslenskra sveitarfélaga tekið þá
afstöðu. Málið virðist eiga mikinn stuðning, en einnig
öfluga andstöðu í hópi sveitarstjómarmanna og fer sú
afstaða ekki eftir flokkslínum.
Það er skylda allra þessara aðila að leggja fram hlut-
lægar upplýsingar um málið þrátt fyrir þessa afstöðu,
ekki síst nú þegar þau þáttaskil verða að farið er að
ræða tillögur um ákveðnar sameiningar um land allt.
Fréttir berast um ákveðnar tillögur úr Austurlands-
kjördæmi. Þar hefur umdæmisnefndin tekið þá af-
stöðu að láta kjósa um stórar sameiningar og mikla
fækkun sveitarfélaga. Umræðurnar þar munu því
snúast um kosti og galla slíkra sameininga miðað við
þær aðstæður sem ríkja í þeim landshluta. Á landinu
em ólíkar aðstæður og í einu kjördæmi eins og Aust-
urlandi em aðstæður ákaflega misjafnar hvað varðar
samgöngur og vegalengdir.
Umræðumar um sameiningarmálin hafa hingað til
verið einkum á vettvangi sveitarstjórnarmanna. Nú
kemur að hinum almenna kjósanda að taka afstöðu.
Mest er um vert að almenningur eigi aðgang að hlut-
lægum upplýsingum, því áreiðanlega verður mikið
um áróður eins og títt er í kosningum.
Vammleysi
og bullandi spilling
r
Sú spuming gerist stundum áleitin,
hvort pólitísk spilling sé mikil eða
lítil á íslandi. Það kann að vera mats-
atriði og hefur sá, sem hér kreistir
úr sér pistil, oft látið þá skoðun í
Ijósi að hún sé takkbærilega viðun-
andi. Á mörgum sviðum er siðleysið
auðsætt, á öðrum er klórað yfir ósó-
mann og fyrir kemur að siðsemin er
aldeilis óþolandi leiðinleg, eins og til
að mynda öll pólitík kvennaflokks-
ins, sem er svo skírlífur og vammi
firrtur að manni stendur stuggur af.
Spillingartalið hellist yfirleitt yfir í
hryðjum og leggjast þá pólitíkusar
og fjölmiðlar á eitt að magna umtal-
ið þar til það er orðið svo yfirþyrm-
andi að ekki er hægt að greina orða-
skil og ekki skilst lengur hvað er sið-
bót og hvað spilling, enda er kannski
ekki alltaf auðvelt að greina þama á
milli, þótt fiarið sé yfir málin með yf-
irveguðum hætti.
Oddur Olafsson skrifar
óvæginn í garð fjölmiðla, telur þá
koma fram undir fölsku flaggi og
ekki vera færa um að fjalla hlutlægt
um mál. Þeir em spilltir vegna þess
að þeir ráðast harðlega gegn manna-
ráðningum Alþýðuflokksins, sem
ekkert er athugavert við, en líia fram
hjá gjörspillingu annarra stjóm-
málaflokka.
Vel má virða þá skoðun Jóns Bald-
vins að einstakir fjölmiðlar hafi farið
offari í gagnrýni sinni á títtnefndar
embættaveitingar á vegum Alþýðu-
flokks. En á það er einnig að líta að
flokkurinn hefúr verið furðu stór-
virkur á því sviði í seinni tíð og ekki
óeðlilegt þótt að sé fundið.
Þeir, sem fylgjast með stjómmál-
um, pískra einstaka sinnum um það
sín á milli að hlutverk stjómmála-
flokkanna sé fyrst og síðast að út-
hluta réttum mönnum réttum emb-
ættum og hafa áhrif á jafnvel smá-
sem hér er upp talin, og er enda ekki
ásakaður um annað en að ráða hæfa
menn í góð embætti.
En varla getur sá, sem svona garps-
lega mælir, annað en fylgt orðum
sínum eftir og sagt allri pólitískri
spillingu stríð á hendur. Hann getur
varla setið í hverri ríkisstjóminni af
annarri með mönnum og í samstarfi
við flokka, sem em löðrandi í bull-
andi pólitískri spillingu, og lagt
blessun sfna yfir hana með þögn og
aðgerðaleysi.
Spilling hér og
spilling þar
Utanríkisráðherra kvartar mjög
undan fjölmiðlum og sér í lagi
pistlahöfimdum fyrir að sjá hvergi
spillingu nema í embættaveitingum
Alþýðuflokksins. Ljótt er ef satt er.
Vel má taka undir með Jóni Baldvin
Orð í belg
Formaður Alþýðuflokksins, Jón
Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra, leggur orð í belg spillingar-
umræðunnar í blaði sínu í gær. Þar
fer maður sem getur trútt um talað,
því hann hefur lengi verið einn
áhrifamesti stjómmálamaður lands-
ins og þekkir pólitískan vefnað nú-
tímans öðmm betur.
Jón Baldvin rekur umræðumar um
embættaveitingar á vegum flokksins
og telur fim mikil að þær séu að-
finnsluverðar. Þær lýsi fremur spill-
ingu fjölmiðlafólks, pistlahöfunda
sér í lagi.
Stjómmálamaðurinn kemst að því í
einni og sömu blaðagreininni að á
íslandi sé engin pólitísk spilling og
að stjómmálalífið í landinu sé undir-
lagt pólitískri spillingu.
Jón Baldvin skrifan „Hvemig er
það: Em íslensk stjómmál spillt?
Em forystumenn í íslenskum stjóm-
málum vaðandi í peningum eins og
ítalskir kollegar þeirra? Em þeir á
mála hjá fyrirtækjum eða hags-
munahópum? Em flokkamir penin-
gamyllur sem verja ómældum fjár-
munum til að kaupa sér fylgi og
áhrif?
Svarið við öllum þessum spuming-
um er samkvæmt minni reynslu
nei.“
Síðar í sömu grein eftir sama höf-
und: ,Auðvitað er spilling í íslensku
þjóðfélagi eins og öllum þjóðfélög-
um. Líka pólitísk spilling. Hvar ætli
hennar sjái helst stað? Mér sýnist
spillingin þrífast í viðskipta- og fjár-
málalífi og í tengslum fiármála og
stjómmála [svo!]. Til em stjóm-
málaflokkar sem em undirlagðir af
sérhagsmunavörslu. Sumir alþingis-
menn líta á það sem hlutverk sitt að
ganga erinda hagsmunasamtaka í
sjávarútvegi, í landbúnaði eða í sam-
göngum, svo dæmi séu nefnd. Til
em stjómmálamenn sem líta á hlut-
verk sitt sem hlutverk sendilsins."
Síðar: „Þetta er bullandi hagsmuna-
árekstur. Þetta er bullandi spilling.
Em dálkahöfundar eitthvað að fialla
um það?“
Þversögn
Það vekur óneitanlega undmn að
sjá atkvæðamikinn og oft á tíðum
rökvísan stjómmálamann afneita
spillingu og ítölsku ástandi eins af-
dráttarlaust og hér er gert og lýsa því
síðan yfir að á íslandi ríki nánast
sams konar spillingarástand og er á
góðri leið með að ganga af ítalska
lýðveldinu dauðu.
Stjómmálamenn, sem em sendlar
hagsmunasamtaka, og tengsl fiár-
mála og stjómmála og meðfylgjandi
hagsmunaárekstrar er nákvæmlega
ítalska ástandið.
Formaður Alþýðuflokksins er
Afdankaðir pólitíkusar eða
vammlausir fjölmiðlungar
efhr. Ját HMmhiírxxi ýanrutm AJþýðufM&&ut - JiifnadarxuiiiHtiflokks ísJaads

LIi.
vægilegustu stöðuveitingar. Að vera
í réttum flokki á réttum tíma hefur
úrslitaáhrif á hverjir hljóta embætti
og hverjir verða utanveltu í stöðu-
veitingum. Frændsemi og kunn-
ingsskapur ræður endanlega um
hæfni fólks til minni háttar starfa og
em svardagar um að kjósa rétt liður
í þeirri lífsbaráttu.
Þar sem stöðuveitingar em eitt höf-
uðverkefni íslenskra stjómmála,
þarf það ekki að vekja undmn neins
þótt það hvíni í málpípum þjóðmála-
umræðunnar, þegar svo myndarlega
er að þeim verkum staðið og krötum
tókst á hörðu vori.
Smámál og stónnál
Mannaráðningar Alþýðuflokksins
em smámál miðað við þær ásakanir
sem Jón Baldvin, flokksformaður og
ráðherra í mörgum ríkisstjómum,
ber íslensku stjómmálalífi á brýn.
Þrátt fyrir að hann kannast ekki við
pólitíska spillingu um miðbik grein-
ar sinnar, er honum farið að hitna
svo í hamsi, þegar nær kemur grein-
arlokum, að þar er ein samfelld
ákæra um gjörsamlega siðlaust
stjómmálalíf og gæti ræða hans allt
eins verið flutt af ítölskum saksókn-
ara yfir spilltum pólitíkusum og
hagsmunaaðilum. Hér vantar ekkert
nema mafíutengslin til að samlík-
ingin verði fullkomin.
„Til em stjómmálaflokkar sem raða
alþingismönnum sínum í stjómir
fiármálastofnana, bankaráð og
stjómir fiárfestingalánasjóða, þar
sem þeir em daglega leiddir í þá
freistni að geta keypt sér velvild og
stuðning einstaklinga með því að
hafa áhrif á lánveitingar og jafnvel
styrkveitingar. Þetta er bullandi
hagsmunaárekstur. Þetta er bullandi
spilling."
Álykta verður að Alþýðuflokkurinn
sé hvítskúraður af þeirri spillingu,
að oft em fiölmiðlungar ófærir um
að fialla hlutlægt um mál, en það
em kannski fleiri ef að er gáð. Upp-
hlaupin í Alþýðuflokknum undan-
famar vikur hafa til að mynda verið
mikið fiölmiðlafóður og meira en
efni standa til.
Þegar harðast var deilt um hvort
Össur eða Rannveig hlytu ráðherra-
embætti, vom fiölmiðlungar hvít-
glóandi af frásögnum og umfiöllun
alls konar. En aldrei brá fyrir þeirri
spumingu eða útskýringu hvort
þeirra væri Iíklegra til að vinna þjóð-
inni gagn í embættinu. Hvort þeirra
væri hæfara. Allt var þetta á kjafta-
sögustiginu og mátti ekki á rnilli sjá
hvorir fleipmðu meira um keisarans
skegg, toppkratar eða fiölmiðlungar,
og má með sanni segja að þar hæfði
skel kjafti.
Þegar Jón Baldvin ber fiölmiðlung-
um það á brýn að leggja embætta-
veitingar toppkrata í einelti, en sjá
hvergi hina eiginlegu pólitísku spill-
ingu sem hvarvetna ber honum fyrir
sjónir, væri ekki úr vegi fyrir hann
að líta í eigin barm og rifia upp hve
hönduglega hann leggur þeim efnið
upp í hendur. Sem gamall fiölmiðla-
maður ætti hann að sjá að það væri
ófyrirgefanleg glópska, jafrivel spill-
ing, að þegja um svo viðamikla hags-
munagæslu sem kratar ástunda fyrir
sjálfa sig og er iðkuð fyrir allra aug-
um.
Vegna þekkingar sinnar á innviðum
stjómmála og opinberrar spillingar
er enginn maður betur í stakk búinn
til að kveða hana niður en Jón Bald-
vin, flokksformaður og ráðherra. Sú
bullandi spilling, sem hann vísar til í
grein sinni um stöðuveitingar og
fiölmiðla, hlýtur að vera óþolandi
fýrir svo siðavandan stjómmála-
mann og greinarhöfundur er. Hon-
um ber því skylda til að berjast gegn
henni með tiltækum ráðum og á vís-
an stuðning allra réttsýnna manna
til að hreinsa stjómmálin af þeirri
óvæm sem bullandi hagsmuna-
árekstrar og spillingin er.
Jón Baldvin er allra stjómmálafor-
ingja betur til þess ama fallinn, þar
sem hann þarf ekki að byrja á að
hreinsa til í eigin flokki, því hann er
vammlaus, eins og glöggt kemur
fram í greinarkominu sem er tilefni
þessa pistils.