Tíminn - 10.09.1993, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Föstudagur 10. september 1993
Tíminn
MALSVARI FRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Mótvaegi hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjóri: Jón Kristjánsson ábm.
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Skrifstofur Lynghálsi 9. 110 Reykjavlk Síml: 686300.
Auglýslngasíml: 680001. Kvöldsímar: Askrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1368,- , verð i lausasölu kr. 125,-
Grunnverð auglýsinga kr. 765,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Heitir skinku-
bitar í háls
Ein alvarlegasta deila, sem ríkisstjórnin hefur staðið
frammi fyrir, er nú upp komin. Hún er framhald af
þeirri kreppu í samskiptum stjórnarflokkanna, sem
upp kom síðastliðið vor þegar Alþingi var frestað í
skyndingu til þess að koma í veg fyrir að stjórnar-
frumvarp um landbúnaðarmál kæmi til afgreiðslu.
Deilan um heimild ráðuneyta til þess að leggja jöfn-
unargjöld á innflutning landbúnaðarvara var þá kom-
in í algleyming.
Nú hefur deilan komið upp aftur vegna nokkurs
magns danskrar skinku, sem liggur á hafnarbakkan-
um og deilt er um hvort leyfður skuli innflutningur
á.
Kjarni þessa máls er sá hvort leyfður skuli innflutn-
ingur tiltekinna landbúnaðarvara og hvort jöfnunar-
gjöld séu lögð á.
Miklar breytingar hafa verið í undirbúningi í alþjóð-
legum viðskiptum og hafa íslendingar tekið þátt í
samningum þar um, bæði GATT-samningunum og
samningum um Evrópskt efnahagssvæði. Það er
einkum GATT-samkomulagið sem snertir landbúnað-
armálin. Þar hefur verið tekist hart á um landbúnað-
armál á alþjóðavettvangi, vegna þess að bæði Banda-
ríkjamenn og Evrópuþjóðir hafa viljað verja sinn
landbúnað. Þar koma til bæði efnahagslegar og
menningarlegar ástæður, en hinar síðarnefndu koma
oft fyrir í ræðum evrópskra stjórnmálamanna um
landbúnaðarmál.
Heimildir til að leggja á jöfnunargjöld eru lykilat-
riði í samningagerðinni. Málið er hins vegar alvar-
legt, ef íslenski landbúnaðurinn á ekki að fá aðlögun
að innflutningi búvara og hugur stjórnmálamanna
stendur ekki til þess að nota þessar heimildir.
Tíminn hefur fullan skilning á þeim sjónarmiðum
að almenningur þarfnist þess að kaupa ódýra mat-
vöru. Hins vegar er heljarstökk út í innflutning þess-
ara vara vafasamur gróði fyrir neytendur. Hrun land-
búnaðarins, sem af því gæti leitt, hefði alvarlegar
efnahagslegar afleiðingar, og áhrif á vinnumarkaðinn
bæði í dreifbýli og þéttbýli mundi koma við buddu
skattgreiðenda í formi atvinnuleysisbóta og öðrum
áhrifum á efnahagslífið.
Frjáls verslun er okkur íslendingum nauðsynleg.
Við erum afar háðir utanríkisviðskiptum vegna lítils
heimamarkaðar og þess hve sjávarafurðir eru stór
hluti útflutningsins. Vegna þess verðum við að taka
þátt í alþjóðasamningum og því fylgir að ekki er hægt
að halda til streitu algjöru innflutningsbanni á land-
búnaðarafurðum. Bændur hafa gert sér þetta ljóst, en
þeir hafa treyst því að fá að laga sig að þessum breyt-
ingum og vera ekki berskjaldaðir fyrir þeim þegar í
upphafi. Deilan um skinkuna er því mjög alvarlegt
mál, sem ekki er siðlegt að leiða til lykta með
skammtímahagsmuni krata að leiðarljósi.
Hins vegar standa skinkubitarnir í ráðherrunum
logandi heitir og nú er kominn upp alvarlegur
ágreiningur milli formanna stjórnarflokkanna, sem
getur dregið dilk á eftir sér. Svo augljós átök hafa
ekki verið fyrr milli utanríkisráðherra og forsætis-
ráðherra. Haldi þau áfram, fer að hrikta mjög í
stjórnarsamstarfinu.
Því hefur verið haldið fram í fullri
alvöru að steinsteypan sé f rauninni
orðin tilefhi sérstaks átrúnaðar á
íslandi þar sem helgihaldið felst í
því að byggja hús af öllum stærð-
um og gerðum. Samkvæmt þessari
mælistiku eru Islendingar afskap-
lega trúuð þjóð, sem iðkar helgi-
hád sitt af kostgæfni hvort sem vel
árar í efhahagsmálum hennar eða
illa. Einhvem veginn virðist alltaf
vera til <e til að byggja hús og eins
og dæmin sanna er því meira fé
handbært ef byggja þarf stórt og
glæsilegt hús. Hins vegar finnst
hvergi fjármagn til þess að gera
nokkum annan hlut sem aukið
gæti á eða dýpkað gæði þess lífs
sem landsmenn lifa. Gildir einu
sögu má segja úr heilbrigðiskerf-
inu nema hvað þar eru byggingar
flestar svo flottar að það er ekkert
eftir til að reka starfeemina fyrir.
Spítalamir eru flottir þótt þeir séu
hálf tómir. Svona mætti lengi telja,
og nú á síðustu ogverstu þrenging-
artfmum nægir að benda á stór-
viriti eins og Ráðhúsið í Reykjavfk,
Perluna f Óskjuhlíð, málverlósafn
á Korpúlfestöðum og nú síðast
Ðómhús fyrir Hæstarétt, og öllum
ætti að vera Ijóst að það er ekki
notagildið sem ræður því hvenær
steinsteypan er brúkuð, heldur er
hvort það er á sviði mennta eða þetta spumig um helgisið. Engin
mermingarmála, uppeldis- eða raunveruleg þörf var eða verður á
öldmnarmála, réttarfars og dóms- að byggja glæsihús sem þessi, en
mála, eða hvað hreinlega sem nöfh- engu að síður hefur verið ráðist í
um tjáir að nefha. Pað eina sem firamkvæmdir eða þá að þær standa
mönnum dettur í hug að gera er að fyrir dyrum.
byggja. En til þess að ijá steinsteypudýrk-
. uninni þann helgisvip sem gerir
meira í dag gæfumuninn í tíibeiðslunni, þá
fttl í (fa>r hefur íslenska þjóðkirkjan ásamt
en l g«r dóms- cg kirkjumálaráðuneytinu
Þannig snúast hugmyndir ís- gert steinsteypuna að sínum Öðr-
ienskra ráðamanna f skólamálum um herra, rétt eins og þjóðin. Af
fyrst og síðast um að byggja dýra og öllum tómum og hálftómum
flott hannaða skóla. Engan varðar glæsihúsum landsins þar sem
um hvað fer ffam í skólunum og milljónum hefúr verið spanderað
öllum er sama þótt skólamir séu tíl heiðurs steinsteypunni þá eru
svo dýrir að ekki hafi reynst hægt kirkjumar tómastar. Kirkjur lands-
að byggja nógu marga til að rúma ins eru margar hverjar stórglæsi-
bömin í einsetnum samfelldum legar hallir sem aðeins örfair ein-
skóladegi. í flottu skólana er hins staklingar nota Pjóðkirkjan hefur
vegar hrúgað svo mörgum bömum ekki gert margar tilraunir og engar
aðþauþurfaaðdeilameðsérskóla- árangursríkar til að koma út á
borðum, stólum og stofum oghafa meðaí fólksins. Segja má að það
því aðeíns aðgang að herlegheitun- sýnilegasta úr safnaðarstarfinu sé
um hluta úr degi. En þó að alla einmitt steypukirkjumar. Og vita-
vegatakisttilmeðkennsluogupp- skuld lýtur felenska þjóðin höfði
eldið við þröngar aðstæður, geta gagnvart talsmönnum sjálfe Drott-
menn þó stoltir bent á að skóiahús- ins og meðtekur hin sýnilegu skila-
næðið sem slíkt, sé flott Svipaða boð sem felast f steypukirkjunum.
26 milljón kr.
helgíathöfn
Ekki verða þó síðustu ákvarðanir
dómsmálaraðuneytísins og kirkj-
unnar til þess að draga úr vissu
manna á guðdómleg gildi dýrra
húsa. Préttir hafa borist af því að
rektorinn í Skálholti, sem raunar
er ekki lengur rektor yfir neinu
nema eínstaka námskeiðum fyrir
starfemenn kirkjunnar, eigi að fá
nýtt steypuhús til að búa í. Þegar
steinsteypufagnaðarerindið er boð-
að af sjálfri kirkjunni dugar engin
hálfvelgja og því skal setja 26 millj-
ónir króna af því skattfé sem dóms-
og kirkjumálaráðuneytíð hefúr úr
að spila í íbúð handa kirigurtnar
rektori. Rétt er að rifja upp að þetta
er sama ráðuneyti og ekki hefur
fjármagn til að byggja girðingu í
kringum fengelsið á Litla Hrauni
eða halda úti þeirrí þjónustu sem
sýslumenn hafa veitt ftam til þessa.
Það að steypan sé orðin að sérstök-
um átrúnaði í landinu er því ekki
síst hartdaverk kirkjunnar sjálfrar.
Handhafar hins geistlega valds hafa
leitt þjóðirta í allan sannleik um að
sáluhjálpin felist í þvf að byggja
sem dýrast og mest Og úr því að
trúarlífið er komið í þennan fatveg
telst það trúiega sjálfsagt að for-
maður Prestaféfagsins skuli hafa
komið frá fræðasetri Snorra í Reyk-
holtí tii að flytja sérstaka hátíða-
bæn yfir McDonalds hamborgara í
Reykjavík. Klassi og stíll forsætis-
ráðherra lýðveldisins er lands-
þekktur og því kom ekki á óvart
þótt hann í anda sveitamannsins
teldi það heimsborgaralegt og
smart að borða hamborgant hjá
McDonanlds með viðhöfti. Hátíð-
leg guðsblessun Prestafélagsins á
skyndibitum hins vegar, kemur þó
þrátt fyrir allt, á óvart
Garrí
A vængjum þöndum
Líffræðingurinn og ráðherrann
Össur Skarphéðinsson leggur fram
einkar athyglisverða spumingu í
Tímanum í gær, sem sé þá hvort
nokkur munur sé á hvort rjúpa
komi fljúgandi á eigin vængjum til
íslands eða með aðstoð flugvélar-
vængja. í raun er miklu tryggara að
fuglinum sé flogið í flugvél, því þá er
hægt að góma hann eftir lendingu
og athuga hvort sýkingarhætta stafi
af hérvist hans. Umhverfisráðherr-
ann veltir vandamálinu upp af því
tilefni að ágætur kjötkaupmaður
hyggst flytja inn ódýra rjúpu frá
Rússlandi þar sem nóg kvað vera af
henni, en íslenski stofninn er að
komast niður fyrir lágmarkið. Er því
Iítil von um veiði, þrátt fyrir gífúr-
legan vígbúnað veiðimanna.
Er nú ekki annað eftir en að rann-
saka sjúkdóma í rússneska rjúpna-
stofninum ogveitasvo innflutnings-
leyfi fyrir jólarjúpunni. Verður fom-
um verslunarháttum þar með snúið
við, því löngum var íslensk rjúpa
flutt út og var eftirsótt hnossgæti.
Innfluttar plágur
Helstu plágur, sem herjað hafa í
náttúrunni og í sveitum á öldinni,
voru fluttar inn af forsvarsmönnum
landbúnaðar, en þær eru karakúlféð,
sem kynbætti íslenska fjárstofninn
með mæðiveiki, og minkurinn, sem
fyrr og síðar þykir heppileg aukabú-
grein, en kann betur við sig frír og
frjáls úti í náttúrunni.
Það er því von að menn séu á varð-
bergi gagnvart aðskotadýrum og
smiti þegar um er að ræða innflutn-
ing á dýrum, dauðum sem lifandi,
og eru í giidi miklir lagabálkar sem
eiga að koma í veg fýrir innflutning
sjúkdóma og samkeppnisvöru.
Mikið húllumhæ varð þegar kjöt-
kílóið var tekið af henni Bryndísi og
láta sumir eins og hún hafi framið
höfuðglæp með gáleysi sínu og
stefnt öllum búsmala landsins í
voða. Þeir hinir sömu þykjast ekki
hafa hugmynd um að hundruð ís-
lenskra skipa taka kost erlendis og
er nú rétt að fara varlega og segja
eins og Eiríkur á Brúnum þegar
hann fór í frjálslyndishúsið í Kaup-
mannahöfn sællar minningar. Eldd
meira um það.
Nú er hart deilt um valdsvið ráðu-
neyta vegna innflutnings á svína-
kjöti og vísa ráðherrar í lagaklásúlur
út og suður til að sanna hver á að
ráða innflutningi á kjöti og hver að
banna og á hvaða forsendum. Rim-
munni er hvergi nærri lokið, en eins
og mál standa þegar þetta er skrifað
kveður Framleiðsluráð upp úr um
að nóg sé af svínakjöti í landinu og
því óheimilt að flytja vöruna inn.
Umhverfisráðherra hefur ekki verið
til kallaður til að svara því hvort
nokkur munur sé á hvort svínin
koma fljúgandi eða svamlandi yfir
hafið.
Neytendavemdin mikla
f sömu fjölmiðlum og reyna að út-
skýra um hvað ráðuneytin eru að
deila eru heilsíðuauglýsingar um
enn nýjar gerðir útlendra húsgagna
og innréttinga. Verkefnalausir hús-
gagnasmiðir mjamta ekki kjafti,
enda allur þróttur fyrir Iöngu farinn
úr þeirri atvinnugrein.
Fataiðnaður er ekki lengur til í
landinu, svo orð sé á gerandi. Meira
að segja er ullar- og skinnaiðnaður
farinn veg allrar veraldar og inn-
flutningur á fatnaði og ullarvöru
eykst að sama skapi. Skipasmíðar,
viðgerðir og margháttaður annar
iðnaður og þjónustustarfsemi er
ekki svipur hjá sjón miðað við það
sem áður var og fjármögnunarstarf-
semin er á góðri leið með að flytja af
landi brott, eins og drjúgur hluti af
versluninni.
Allt er þetta gott og blessað þangað
til kemur að kjöti og mjólkurvörum.
Ef hagga á við þeirri vemd, sem sú
framleiðsla býr við, er eins og öllum
árum sé sleppt lausum og ráðherrar
og hagsmunaaðilar af margs konar
toga fljúga hver á annan af slíkum
vígamóði að jörðin skelfur og um-
ræðuþættir í loftmiðlum ætla mann
hreint að drepa úr leiðindum.
Allir aðilar bera auðvitað hagsmuni
neytenda fyrir brjósti og vilja skaffa
ódýra og holla búvöru, en því miður
hver með sínum hætti og hver og
einn samkvæmt sínum útreikningi
á billegheítunum.
Allt eru það gamlar lummur sem
fýrir mann eru bornar í þeirri miklu
neytendavemd, sem allir þykjast
vera að þjóna, nema sú sem kviknaði
í frjóum kolli Össurar hins umhverf-
isvæna, að það sé líkast til nokkum
veginn sama hvort kjötið kemur
fljúgandi á eigin vængjum til fsa-
lands eða í vélknúnum loftfömm.
Megi friður haldast um þá góðu
kenningu. OÓ