Tíminn - 23.09.1993, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 23. september 1993
Tíminn 5
Dauði menntunar
eftir svissneska kennarann Manuelu Freihofer
Lesendur mega gjaraan vita að
þeir eru ekki einir um að skynja
hnignun menntunariegra mark-
miða og tilraunir til að hefta
bernskuna. Ég get boðið upp á lít-
fl rök til vonar — nema þau að
sum okkar eru að reyna að berjast
gegn ósómanum. Sumir kennarar
eru að reyna, og þá á ég við okkur,
sem erum í VPM, sem á aðsetur í
Zurich. Samtök til að efla andleg-
an skilning á mannlegri náttúru
er félagsskapur lækna, sálfræð-
inga, vísindamanna, kennara, for-
eldra og annarra, sem áhuga hafa
á sálflræði.
Ég skal lýsa þeirri umbyltingu
sem verið er að gera í landi okkar. í
öðru lagi skal ég koma upp um
áætlanir umbyltingarsinna og í
þriðja lagi vil ég sýna hvemig
vinstri sinnaðir umbyltingarsinn-
ar hegða sér í garð samtaka okkar.
Síðustu 20 ár hafa samtök okkar
fylgst með því með vaxandi áhyggj-
um hvemig svissneskt mennta-
kerfi hefur verið að leysast upp á
kerfisbundinn hátt Helstu frum-
kvöðlar þessarar upplausnar em
minnihlutahópar, sem láta ekkert
standa í vegi fyrir því að ná þeim
völdum, sem þeir í örvæntingu
vilja fá í hendur. Því miður gerir
hið einstæða lýðræðislega stjóm-
kerfi Sviss þeim það næsta auðvelt
Stríð stjómmálalegs eðlis er því
háð í skólum okkar og nemend-
umir em auðvitað fómardýrin.
Pólitískir mgiudaliar, sem aidrei
þreytast á því að segja okkur hin-
um hvað tískubundin kennsla sé
dásamleg, em kaldrifjaðir í hæsta
máta og ávinningurinn, sem þeir
hafa í huga, er ávinningur þeirra
sjálfra.
Síðastliðin 25 ár hefur það verið
viðtekin skólastefna, að kennslan
verði að miðast við sjónarmið
bama f stað þess að ieggja áherslu
á innihaid og þekkingu. Kennsla
verði að veita tækifæri tii skapandi
verka og sjálfsuppgötvunar o.s.frv.
Kennarar, sem nota venjuiegar
aðferðir, em kailaðir bamamorð-
ingjar, fangaverðir og sadistar. Við
emm stöðugt minnt á, að það sé
vísindalega sannað, að venjulegar
aðferðir skemmi og slævi þroska
bamsins. Með þrotlausum áróðri
hefur umbyltingarsinnum tekist
að heilaþvo foreldra og kennara
með hjáip fjölmiðla. Sagt er að
nemendur séu í fangelsi í skólan-
um og nám þeirra líkist vinnu,
sem fóbjánar séu látnir inna af
hendi í geðveikrahælum. Þessu
umbyltingarliði hefur þegar tekist
að koma fram nokkmm breyting-
um. Kennslustundir hafa verið
styttar úr 50 mínútum í 45 mínút-
ur. Mikil samdráttur hefur orðið á
fjölda kennslugreina og námsskrá
hefur verið dregin saman með því
að taka upp fjögurra daga viku í
stað fimm. Bömum er ekki kennt
að lesa á fyrsta ári í skóla. í einni
kantónu em böm á fyrsta skólaári
Tho Crush **
Framlelðandl: James G. Robinson.
Handrlt og leikstjóm: Alan Shaplro.
Aöalhlutverk: Cary Elwes, Alicia Sil-
verstone, Jennlfer Rubin, Kurtwood
Smlth og Amber Benson.
Regnboglnn.
Bðnnuð innan 12 ára.
Það er lftill frumleiki á bakvið
Áreitni, heldur byggir hún á
formúlu sem gefið hefur vel af
sér sfðustu árin. í stuttu máli
gengur þessi formúla út á það að
einhver geðsjúkur einstaklingur
leggur líf venjulegs fólks í rúst,
oftar en ekki með því að koma
sökinni af einhverju ódæði yfir á
þau. Unlawful Entry, Pacific
Heights og The Hand That Rocks
the Cradle em allar dæmi um
myndir sem notað hafa þessa
formúlu með ágætum árangri.
leyst frá heimanámi, vegna þess að
strangan aðskilnað skóla og einka-
lífs bams verður að virða. Kennur-
um er skipað að blanda líkamlega
og andlega fötluðum bömum sam-
an við önnur böm í bekkjum, þeg-
ar allir raunvemlegir kennarar
vita að þessi böm þurfa nákvæma
og sérstaka umönnun. Kennarar,
sem hafa uppi andmæli, em sakað-
ir um að fara í manngreinarálit og
mismuna þessum bömum. Niður-
staðan er að kennarar verða að
nota tvær aðferðir í sömu kennslu-
stundinni og einstaklingsbundin
kennsla leiðir til tmflunar á venju-
legri kennslu. Það hefur vakið
mikla undmn reyndra kennara og
foreldra, að ný námsskrá gerir ráð
fyrir því, að námsefni eins og
landafræði og saga verði nú sam-
einað undir heitinu hugvísindi.
Þótt þessi breyting sé enn opinber-
lega á tilraunastigi, hefur kennur-
um verið skipað að nota aðferðina.
Á sama tíma er öll umræða um
breytinguna bönnuð.
Nemendum er uppálagt að vera
sem mest útivið og kynnast raun-
vemlegum tilfinningum sínum,
eins og reiði, árásargimi og hatri.
Útinámið endar með því að krakk-
amir eyða meiri tíma í skógum eða
í göngutúmm en f skólastofunni.
Það er því ekki að undra, að þegar
skólaböm þurfa að einbeita sér að
námi, þá geta þau það ekki. Kenn-
arar og fullorðnir em í auknum
máli álitnir skemmtikraflar, sem
ekki þarf að taka alverlega.
Umbylting, sem fram fer í endur-
menntunarstoftiunum kennara,
helst í hendur við þetta. Vinstri
róttæklingar í háskólum og í æf-
ingaskólum fyrir kennara vinna
kerfisbundið að því að brjóta niður
allar siðvenjur og mannlegan
virðuleika. Eitt af dæmunum, sem
lagt er fyrir bamaskólakennara, er
námsefni í sálarfræði, sem nefinist
„endaþarmsstigið". Spumingalisti
innihélt meðal annars eftirfarandi
spurningar:
Hvemig lyktar þvag þitt og saur?
TVufla eigin búkhljóð þig þegar þú
ferð á salemi?
Hvemig hegðar þú þér á salem-
inu heima hjá þér?
Nýturðu þess að eyða góðri stund
á saleminu?
Hvernig skeinirðu þig og hvemig
hreinsarðu salemið?
Hvemig bregstu við tíðum?
Er það nokkur furða þótt margir
kennarar komi sinnulausir og sljó-
ir af þessum námskeiðum, á sama
tíma og aðrir koma alveg ringlaðir
og stútfullir af vitleysu? En fyrst og
fremst: hvemig munu þessir kenn-
arar leiðbeina nemendum, sem
þeim er trúað fyrir?
Sérstök menntunarstofnun í
Ziirich, sem hver kennari verður
að hafa sótt, býður einnig upp á
fjölda námsbrauta fyrir foreldra og
böm. Mikil áhersla er þar lögð á
ýmis vandamál eins og eiturlyf og
í Áreitni er geðsjúklingurinn 14
ára bráðþroska unglingsstúlka,
sem tekur ástfóstri við leigjanda
foreldra sinna. Cary Elwes leikur
28 ára blaðamann, sem flytur inn
í bakhús hjá foreldrum Aliciu Sil-
verstone. Stúlkan heillar hann
talsvert í fyrstu og hann er upp
með sér að eiga ungan aðdáanda,
en fljótt sér hann að hún hefur
talsverða skapgerðarbresti. Hún
tekur því illa þegar hann byrjar
sálgæslu. Hinum grunlausu þætti
þetta ágætt. En þeir vita ekki að
þessi stofnun hefur lengi verið höf-
uðaðsetur vinstri umbyltingar-
sinna.
örvæntingarfullir foreldrar eitur-
lyfjafíkla, sem sækja námstíma, er
sagt að bömin þeirra séu aðeins
viðkvæm fyrir þjóðfélagslegu álagi
og óréttlæti. Að auki hafi eiturlyf
alltaf verið hluti af daglegu lífi.
Þetta sé aðeins spuming um
hvemig eigi að bregðast við þeim.
Allir hafi einhverja áráttu: éti
súkkulaði, drekki kaffi og horfi
jafnvel á sjónvarp — hvað eigið þið
þá með að segja bömum ykkar
hvað er rétt eða rangt? Við getum
hvort sem er ekkert fyrir þau gert.
Við þurfum að hefjast handa við
okkar eigin ffimir, en látum bömin
fást við sínar. Það er ekki að undra
þótt foreldrar komi svo ruglaðir úr
svona kennslustundum, að þau
leggja lykkju á leið sína til að
kaupa eiturlyf handa bömum sín-
um.
Athuganir okkar sýna að sam-
bandið á milli tfskukennslu annars
vegar og eiturlyfjaneyslu, stóðlífs
og eyðni hins vegar verður ekki yf-
irstigið. Þessi staðreynd er hluti af
áætlun, sem miðar að því að eyði-
leggja samfélagið eins og við
þekkjum það. Splundra verður
að forðast hana og ekki skánar
það þegar náin kynni takast með
honum og vinnufélaga hans, sem
Jennifer Rubin leikur. Unglings-
stúlkan skapstirða tekur loks til
sinna ráða til að tryggja sér „ást-
ir“ Elwes.
Eins og söguþráðurinn gefur til
fjölskyldueiningunni, kynvilla er
kynnt sem eðlilegt atferli, ungt
fólk er hvatt til að taka þátt f svo-
kölluðu ömggu kynlífi og ofstæk-
isfullar kvenréttindakonur segja
ungum stúlkum að æðsta frelsun
sé að verða einstæð móðir. Þannig
mætti lengi telja.
Hvemig gat fámennum hópi
áróðursseggja tekist að blinda yfir-
völd bæja og ríkis, foreldra og
kennara. Vinstri menn í Sviss
gerðu sér grein fyrir því, að ætluðu
þeir að eyðileggja vel skipulagt og
vel rekið samfélag, urðu þeir að
byrja í skólunum og ekki aðeins
byrja á nemendum, heldur einnig
á kennumm. Árangurinn varð sá
að á miðjum sjöunda áratugnum
hóf tiltölulega lítill hópur vinstri-
sinna „gönguna löngu í gegnum
stofnanimar". Þeir komu sér fyrir í
Iykilstöðum í mennta- og félags-
deildum í kantónum, ekki aðeins í
Zurich, heldur líka í Bem, Basel og
Luceme.
Fólkið, sem er yfirmenn í
menntadeildum í Sviss, em leik-
menn sem styðjast við ráðgjöf sér-
fræðinga. f gegnum þessa sérfræð-
inga tókst vinstri mönnum að
koma fram stefnumiðum sínum í
menntamálum. Á sama tíma hafa
þeir hmndið af stað stórfelldu fjöl-
miðlaáhlaupi, þar sem grandalaus-
kynna er ekki neitt nýtt á ferð-
inni hér. Það er fátt sem kemur á
óvart í framvindunni, flest hefur
sést áður og endirinn kemur
engum á óvart Það tekst þó
stundum að skapa nokkra
spennu, sérstaklega þegar líða
tekur á myndina. Alicia Silver-
stone kemst vel frá sínu í hlut-
verki unglingsstúlkunnar tmfl-
uðu, en Cary Elwes er óttalega
litlaus í túlkun sinni á blaða-
um almenningi er sagt — næstum
hvem dag vikunnar — hvað venju-
legar kennsluaðferðir séu slæmar,
að það verði að gera skólana
mennska og það eigi ekki að
þvinga böm út í allan þennan
hryllilega lærdóm.
Boðorð hinna nýju kennsluað-
ferða em í einum átta greinum og
á rætur allt til stúdentaóeirðanna
1968. Hið fyrsta er að efla og styðja
árásargimi og ofbeldi. Böm em
hvött til að láta tilfinningar í ljós
án nokkurra hamla. 2. Almennt
óöryggi og niðurrif siðferðis. Sið-
ferði er áiitið hindmn á þroska
„míns raunvemlega sjálfs" og
kennarinn hefur engan rétt til að
þröngva inn á nemandann gildum
sínum og vitneskju um rétt eða
rangt. 3. Brottfellingu samúðar og
tillits til annarra, sem þýðir að
varpa burt siðvenjum og reglum til
að geta verið „miðja míns eigin
heims". 4. Varpa frá sér almennri
þekkingu og vísindalegum stað-
reyndum, en útbúa efni á sama
tíma til að mgla og koma á öng-
þveiti. Þetta er öðm naftii nefnt
allsherjarálit í heiminum. 5. Böm
em hvött til að sýna vald og ráðs-
mennsku. Lofsvert þykir ofbeldi í
hegðun barna. 6. Erting og (jöl-
lyndi í kynferðismálum skal iðkað,
eins og nokkurskonar upphitunar-
leikir, þar sem líkamssnerting er
mikil og jafnvel samfarir. Hvatt er
til þess að ræða kynvillu og öfug-
hneigðir við ung böm. Umræða
um blóðskömm er notuð til að ala
á vantrausti milli foreldris og
bams. 7. Áróður fyrir fíknieftium
er stundaður til að draga úr hættu
á fíkniefnaneyslu. Unglingar em
ekki lengur upplýstir um hættuna
af fíkniefnum. Þeir em hvattir til
að prófa þau, en aðeins ef hugar-
ástandið er í jafnvægi.
Yfirmenn kennslumála í Sviss,
sem lúta stjóm vinstri manna,
hafa nú síðast játað að þeir styðjist
við skýrslur og skrár, sem hafa ver-
ið gerðar um kennara og meðlimi
VPM, bæði innanlands og utan.
Þegar kennari sækir um starf nú
til dags, er hann spurður hvort
hann sé meðlimur samtakanna.
Nokkrir kennarar hafa tapað stöð-
um sínum á síðustu þremur ámm.
Aðrir, enn í kennslu, verða að sæta
margvíslegum hremmingum í
starfi. Vinstri sinnaðir foreldrar
efna til nomaveiða og láta böm sín
fara í verkfall, eða neita að senda
þau til kennara, sem eru í samtök-
unum. Miðum er dreift á götum í
Zurich með nöfnum kennara í
samtökunum. Þetta er hreint
mannréttindabrot. En þeir, sem
andmæla opinberlega, em teknir á
beinið í fjölmiðlum. Jafnvel stjóm-
málamönnum hefur verið skákað
út af borðinu, hafi þeir ekki makk-
að rétt.
(RS. Hvað ætli þessi þróun sé
komin langt hér á Islandi?)
manninum áreitta. Aðrir leikarar
skipa minni rullur og em ekki
eftirminnilegir.
Leikstjóm Alans Shapiro er til-
þrifalítil og hann stelur grimmt
frá meistara Hitchcock, t.d. er
endirinn í Áreitni eins og vísun í
lokaatriðið í Psycho. Það hefði
vísast verið hægt að vinna betur
úr efninu en gert er hér, en það
var líklega ekki ætlunin að fara
troðnar slóðir við gerð myndar-
innar, heldur gera ódýra form-
úlumynd sem skilað gæti nokkr-
um seðlum f kassann. í heildina
er Áreitni sæmilegasta afþreying,
en það er ekki laust við að áður-
nefnd formúla sé farin að verða
dálítið þreytandi.
Öm Markússon
ÁREITNI