Tíminn - 04.02.1994, Qupperneq 5

Föstudagur 4. febrúar 1994
Arni Þormóösson:
Alib á tortryggni launþega
í garb lífeyrissjóbanna
Enn einu sinnl hefur gosið
upp í fjölmiölum umræða
um lífeyrissjóðamál lands-
manna og nú vegna skýrslu,
sem Verslunarráð íslands hefur
látið gera um þau mál. Skýrslu,
sem á að vera faglega unnin út-
tekt á lífeyriskerfi þjóöarinnar,
en rís varla imdir því og er að-
eins lævíslegur áróður gegn líf-
eyrissjóðunum. í skýrslunni em
nánast allir lífeyrissjóðimir sett-
ir undir sama hatt hvað varðar
forsendur og fjárhagslegan
styrkleika til að geta staðið við
óbreyttar skuidbindingar sínar í
framtíðinni. Höfuðtilgangur
skýrslunnar virðist vera sá að
ala á tortryggni í garð lífeyris-
sjóðanna og skapa með því betri
jarðveg fyrir áróður ýmissa
verðbréfafyrirtækja (ávöxtunar-
fyrirtækja) og tryggingafélaga,
þess efnis að best sé að þau taki
við hlutverki lífeyrissjóðanna.
Gamall áróbur í
nýjum búningi
Eins og jafnan áður, þegar ráðist
er að lífeyriskerfinu, er því hald-
ib fram að lífeyrismálin í heild
séu í miklu öngþveiti.
Kjör lífeyrisþega séu mjög bág
og það sé lífeyrissjóðunum að
kenna og sjóðimir geti ekki
staðið við skuldbindingar sínar
eða yfirleitt þær væntingar sem
til þeirra háfa verið gerðar.
Ávöxtun á fé sjóðanna sé
slæm, rekstur þeina dýr og
stjórnir þeirra starfi meb ólýö-
ræöislegum hætti án tengsla vib
sjóðsfélaganna og svo framveg-
is.
Og nú er þvi bætt í áróðurinn
að við framkvæmd lífeyriskerf-
isins sé framið stjómarskrárbrot
og mannréttindabrot miðað við
Mannréttindasáttmála Evrópu.
Það er látið ógert að geta álits
Lögfræðistofnunar Háskóla ís-
lands, sem er öndvert við það
lögfræðiálit sem skýrslunni
fylgir varðandi þetta mál.
Ranglæti í
skattlagningu
Sem dæmi um málflutning
skýrsluhöfunda má nefna að
þegar fjallað er um raunvem-
lega margsköttun lífeyrisspam-
aðar er sú rangláta skattlagning
notuö sem rök fyrir því að „hag-
kvæmara sé fyrir einstaklinginn
að kaupa vaxtaberandi bréf yfir
starfsævina til að byggja upp
framfærslustofn þar sem vaxta-
tekjur em skattfrjálsar í dag og
ekki lagður á tekjuskattur þegar
byrjab er að taka af höfuðstóln-
um í ellinni".
Á þetta er lögð höhiðáhersla á-
samt eftirfarandi: „í stabinn fyr-
ir að hvetja fólk til að leita að
hagstæbustu spamaðarleiðum í
skattalegu tilliti þegar safnað er
til elliáranna er fólkið í landinu
þvingab til spamaðar í gegnum
lífeyrissjóðina með tilheyrandi
margsköttun".
Höfuðáherslan er lögð á þenn-
an neikvæða tón, en að lokum
er sagt: „Eblilegt er ab afnema
tvísköttun og fara að fordæmi
annarra og skattleggja eingöngu
eftirlaunin."
Tilgangur þessa málflutnings
leynir sér ekki. Afnám ranglátr-
ar skattlagningar er ekki mikil-
vægt atriöi. Það er aukaatriði.
Það er aðeins „eölilegt" ab af-
nema hana.
Margsköttun lífeyrisspamabar
er jafnvel kostur. Vegna hennar
er auðveldara að espa fólk gegn
lífeyrissjóðunum en ræða um
það ranglæti, sem í henni felst,
og krefjast úrbóta.
Stutt ágrip sögu
í skýrslunni em stutt ágrip af
sögu lífeyriskerfis á íslandi þar
sem helstu atburða í þeirri sögu
er getið.
Þar er í mjög naumu máli
greint frá stórfelldustu breyting-
um í lífeyrismálum lands-
manna, þegar félög Alþýðusam-
bands Islands og Vinnuveit-
endasamband íslands sömdu
um stofnun almennra lífeyris-
sjóða starfsstétta á samnings-
sviði ASÍ, og lagabreytinga sem
á eftir komu vegna þeirra samn-
inga. Réttar- og kjarabótin, sem
varð með samningunum um líf-
eyrissjóðina, er einhver sú
mesta sem gerð hefur verið í
einum kjarasamningi á íslandi
frá upphafi.
Umfjöllun í
fjölmiölum
Ekki er unnt að fjalla um þessa
skýrslu Verslunarráðsins í einni
VETTVANGUR
Er enginn vandi hjá
lífeyrissjóöunum?
Vissulega em ýmis vandamál
fyrir hendi í lífeyrissjóðakerfinu
og þab hefur verið unnið ab því
að leysa þau.
Þar má nefna að nýlega vom
sameinaöir margir SAL- lífeyris-
sjóðir á Norðurlandi og iðnab-
armanna í Reykjavík, en það
þýðir vissulega aukinn styrk
þessara sjóða og væntanlega
blabagrein nema að litlu leyti.
Þá hefur hún heldur ekki komið
í heild fyrir almenningssjónir.
Það er hins vegar umfjöllun
fjölmiðla um þessa umræddu
skýrslu, sem gera hana þess
verba ab fjalla nokkuð um hana
og lífeyrismálin.
Fjölmiðlamir birtu flestir frétt-
ir af skýrslunni og fjölluðu um
efni hennar með þeim hætti að
ætla mátti að skyndilega hefði
skotið upp einu alvarlegasta
vandamáli þjóðarinnar á síðari
tímum og lausn vandans fælist í
því að framkvæma skoðanir
skýrsluhöfunda.
Fjölmiðlamir höfðu greinilega
komist í feitt. Lífeyrissjóðimir
vom samkvæmt skýrslunni
flestir gjaldþrota og mörgum
þeirra ætti ab loka strax.
í skrifum sínum tóku sum
blöbin gagnrýnislaust undir álit
og skoðanir skýrsluhöfunda og
gerbu ab sínum og gott betur,
t.d. Morgunblaðið 20. og 23.
janúar sl., þar sem beinlínis er
farið rangt með staðreyndir.
verður rekstur hagkvæmari.
Þá hafa verið samþykktar til-
lögur að reglugerðabreytingum
hjá almennu lífeyrissjóðunum,
sem hafa í för með sér sterkari
stöbu þeirra.
Fortíðarvanda almennu lífeyr-
issjóðanna má að nær öllu leyti
rekja til þess, að fyrstu starfsár
þeirra var verðtrygging útlána
óheimil og verðbólga var mikil.
Einungis það fé, sem sjóðimir
vörbu til kaupa á skuldabréfum
Byggingasjóðs ríkisins, var verð-
tryggt fyrstu starfsár sjóðanna.
Ennfremur greiddu sjóðimir á
þeim tíma stórfé til þeirra, sem
nutu réttinda samkvæmt lögum
um eftirlaun aldraðra, en höfðu
ekki áunnið sér réttindi í lífeyr-
issjóðum.
Vandi sjóðanna er því að
mestu vegna abstæbna sem þeir
réðu ekki við vegna löggjafans
og félagslegrar samhjálpar, sem
samið var um í kjarasamning-
um ab þeir tækju þátt í.
Framhjá þessum ástæðum er
litið í skýrslu Verslunarráðsins,
sem leggur til að öll samtrygg-
ing í lífeyriskerfinu verbi aflögð.
Sérálit Ásmundar
Ásmundur Stefánsson, fyrrver-
andi forseti ASÍ, tók þátt í störf-
um nefndar Verslunarráðs ís-
lands sem samdi skýrsluna.
Hann skilaði séráliti.
I álitsgerð sinni gerir Ásmund-
ur grein fyrir markmiði og hlut-
verki lífeyrissjóöa og stöðu líf-
eyrismála í dag. Hann sýnir
fram á að flest það, sem skýrslu-
höfundar Verslunarráösins á-
lykta varðandi lífeyrismálin, er
rangt eða yillandi og sett fram
af mjög litlum skilningi á þeim
málefnum sem skýrslan fjallar
um.
Sérálit Ásmimdar er mjög gott
svar við tilraunum frjálshyggju-
manna til ab valda óróa og tor-
tryggni hjá launafólki um ör-
yggi lífeyriskerfisins. Hann sýn-
ir þar fram á óvandaöan áróður,
sem felst í málflutningi skýrslu
Verslunarráðsins.
Fjölmiblamir höfðu minni á-
huga á séráliti Ásmundar. Ab-
eins sjónvarpsstöðvamar gerðu
því nokkur skil.
Þar kom vel fram sú árátta fjöl-
miðla að fjalla helst á hlutdræg-
an og neikvæðan hátt úm mál-
efni. Málefni, sem er mikilvægt
og snertir allan þorra þjóðarinn-
ar og ber því aö meðhöndla
með vönduðum hætti.
Verjib lífeyrissjóbina
Um almennu lífeyrissjóðina var
samið á sínum tíma í frjálsum
kjarasamningum milli verka-
lýðsfélaganna og samtaka at-
vinnurekenda.
Þau samtök hafa síöan farið
með alla stjóm sjóðanna og þau
hafa ennfremur haft forgöngu
um setningu nokkurra laga,
sem sett hafa verið til endur-
bóta á lífeyriskerfinu á starfs-
tíma almennu lífeyrissjóðanna.
Þessi samtök vinnumarkaðar-
ins bera fulla ábyrgð á starfsemi
lífeyrissjóðanna og þau eiga að
verja þá fyrir óvönduðum mál-
flutningi, sem beint er gegn til-
vem sjóðanna með það að
markmiði að komast í aðstöðu
til að versla með fjármagn
þeirra.
Sérstaklega hvílir þessi vamar-
skylda á stéttarfélögunum og
fulltrúum þeirra í stjómum
sjóðanna.
Þeim ber að láta til sín heyra
þegar vegið er aö sjóðunum. En
það heyrist lítið frá þeim. Þeir
láta yfir sig ganga hvert áróður-
séliö öðm verra án andsvara,
enda er svo komið að vemlegur
fjöldi fólks leggur trúnab á full-
yrðingar eins og þær, sem koma
fram í þessari makalausu skýrslu
Verslunarrábsins.
Forystumenn í verkalýðshreyf-
ingunni hafa jafnvel lagst á
sveif með þeim, sem em aö
reyna ab gera lífeyrissjóðina tor-
tryggilega, eins og gerðist þegar
einn þeirra sló um sig meö van-
hugsuðu orðagjálfri um lífeyris-
sjóðina á útifundi sem nýlega
var haldinn í Reykjavík.
Forystumenn launamanna
verba ab snúa við blabinu hvað
þetta varðar, ef þeir ætla ekki að
láta frjálshyggjuliðib níða líf-
eyrissjóbina nibur.
Höfundur er framkvæmdastjóri.
TT-
FOSTUDAGS
PISTILL
ASGEIR
HANNES
Prófkjör og
Ijósaperur
Olíufurstinn J.D. Rockefeller var
talinn góbur sölumaður og vissi
að stundum kostar peninga ab
græða peninga. Hann gaf því
íbúum þróunarlanda litla olíu-
lampa til ab venja þá vib ab nota
olíu. Pistilhöfundi kom þetta í
hug, þegar hann gekk framhjá
Stjórnarráðinu klukkan fimm á
þriðjudaginn og sá undarlega af-
mæíisgjöf vegna níutíu ára
heimastjórnar: Borgarstjóri gaf
forsætisráðherra útiljós á Stjómar-
rábið!
Klókur rafveitustjóri hefur fundið
þarna nýja leið til að selja ríkinu
meira rafmagn og þetta er ekki
eina Ijósib sem íhaldið tendrar nú
í miðborginni. Stutt er síðan
Markús Órn kveikti sjálfur á per-
unni f húsi Eimskipafjelagsins,
þegar óskabarnið lýsti sjálft sig
upp í afmælisgjöf.
Á meðan Davíb Oddsson kveikti
og slökkti Ijós í mibbænum eins
og húsvörður, bámst úrslit í próf-
kjöri Sjallans. Fjórir borgarfulltrú-
ar axla nú skinnin í kjölfar þriggja
sem hættu sjálfir fyrir skömmu.
Úrslitin koma borgarbúum ekki í
opna skjöldu og þau ítreka áfram
kröfu þeirra um breytingar.
Sagt er að úrslit í prófkjöri Sjálf-
stæðisflokks spegli oft viíja borg-
arbúa og eru það orð að sönnu:
Krafa flokksmanna um breytingar
kostaði fjóra borgarfulltrúa sætin
í jarðskjálftum prófkjörsins og því
er varlega spáð að krafa allra
borgarbúa um breytingar kosti
flokkinn fjögur sæti í vor. Sjallinn
ætti því ab ganga hægt um gleð-
innar dyr, því oft eiga fleiri en
einn skjálfti upptök sín í sömu
jarðhræringum.
Allt of margir kjósendur í próf-
kjörinu settu kíkinn fyrir blinda
augað og neituðu að horfast f
augu við vond mál. Létu því
vandamál flokksins bitna á ein-
staka frambjóöendum og
hengdu bakara fyrir smibi.
Sveinn Andri Sveinsson er ein-
lægur ungur mabur og fann ekki
upp einkavæðinguna frekar en
forysta Sjallans, sem raunar hefur
aldrei greint hana frá ríkisrekstri.
Mabur einkavæbir ekki einokun-
arfyrirtæki frekar en mabur færir
einkarekstri einokun. Sveinn
Andri ber ekki ábyrgb á SVR hf.,
heldur meirihlutinn allur. Borgar-
stjórinn Markús Öm bæði fyrir-
skipaði einkavæðinguna og lagði
blessun sína yfir vinnubrögbin.
Júlíus Hafstein réði ekki abför-
inni ab Örnólfi Ámasyni, enda er
Júlíus gæðablóð og hefur þægi-
legt skap vib flestra manna hæfi í
öllum flokkum. Honum hefði
aldrei dottið í hug að niðurlægja
vinsælan metsöluhöfund í mibju
prófkjöri og er hér eflaust að
reyna að halda fribinn vib hefnd-
arfúsa forystu Sjálfstæbisflokksins,
sem hvorki gleymir né fyrirgefur.
Ljósálfar íhaldsins kveikja nú á
hverri perunni á fætur annarri í
höfubborginni og vonast líklega
til ab kjósendur sjái brátt Sjálf-
stæbisflokkinn í nýju Ijósi. En
borgarbúar hafa líka gott minni,
ef því er að skipta, og muna vel
hvernig bakarar héngu fyrir smibi
í prófkjörinu. Hætta er því á að
kjósendur sjái Sjálfstæðisflokkinn
ekki í nýju Ijósi á kjördag, heldur í
réttu Ijósi og þá eru dagar meiri-
hlutans taldir.