Tíminn - 20.05.1994, Page 4

4
fRwtev
Föstudagur 20. maí 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmiöja
Frjálsrar fjölmiblunar hf.
Mánaöaráskrift 1400 kr. m/vsk. Verö í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Lág laun og bætur
Ummæli framkvæmdastjóra Vinnuveitendasam-
bandsins um að fjöldi atvinnulausra kæri sig ekki
um að vinna hafa valdið miklu fjaðrafoki. Hann
sagði eitthvað á þá leið að margir vildu heldur
lifa af atvinnuleysisbótunum og gera ekki neitt
en að sinna launuðu starfi. Annað slagið birtast
fréttir um að einstaka fyrirtæki fái ekki fólk til
starfa þrátt fyrir mikið atvinnuleysi, en óvarlegt
er að draga of miklar ályktanir af því.
Viðbrögð verkalýðsforingja við ummælum
framkvæmdastjórans eru að vonum hörð og er
jafnvel hótað málssókn vegna ærumeiðandi um-
mæla.
En sé litið betur á málið er kannsi ekki óeðlilegt
að þeir sem ekki fá önnur störf en þau lægstlaun-
uðu kjósi allt eins að þiggja atvinnuleysisbætur.
Enda eru sum þeirra meira og minna leiðinleg og
óþrifaleg á misjafnlega geðslegum vinnustöðum.
Atvinnuleysisbætur nema um 45 þúsundum
króna á mánuði. Lægstu taxtar eru nokkru hærri
en varla miklu meiri en sem svarar fatasliti og
ferðakostnaði og öðru smáræði sem fylgir því að
sækja vinnu.
Lái láglaunafólkinu hver sem vill hvort það
þræli fyrir smánarlaunum eða taki lífinu með ró
á atvinnuleysisbótum þann takmarkaða tíma
sem þær bjóðast.
Hins vegar getur forystulið atvinnurekenda og
verkalýðs velt fyrir sér hvernig stendur á því að
samið er um launataxta sem rétt slefa yfir at-
vinnuleysisbætur, sem eru með þeim lægstu, eða
lægstar, meðal þjóða sem taldar eru búa við
sæmileg kjör, eða þau sem kalla má mannsæm-
andi.
Oft er á það minnst að það sé mannskemmandi
að ganga atvinnulaus og það brjóti niöur sjálfs-
virðingu manna og lífslöngun. Þetta er áreiðan-
lega rétt. Hins vegar er sjaldan eða aldrei á það
minnst að þeir sem vinna fyrir kaupi sem varla
nægir til að draga fram lífið á, örvar síst starfs-
gleði eða sjálfsvirðinguna. Þarna er kannski bita-
munur en ekki fjár.
Séu einhver brögð að því að einhverjir kjósi að
þiggja heldur atvinnuleysisbætur tímabundið en
að taka hvaða starfi sem býðst þegar einhverjum
atvinnurekandanum þóknast, er það ekkert til að
hneykslast yfir og eins er óþarfi að rjúka upp með
fúkyrðum þótt einhver hafi orð á.
Hitt er verra ef menn gera sér leik að því að
svíkja út bætur og vinna „svart". Slíku atferli
mælir enginn bót, enda er það bæði ólöglegt og
siðlaust.
Atvinnuleysi verður ekki útrýmt með orðaskaki
og ályktunum, en sjálfsagt er að halda því í lág-
marki. En sífellt tal um að bætur til atvinnulausra
séu ósæmilegar á einn hátt eða annan eða að það
dragi úr sjálfstrausti og jaðri við höfnun af hálfu
þjóðfélagsins að þiggja þær, bæta síst stöðu þeirra
sem ekki hafa vinnu. Það sem helst er ósæmilegt
við bæturnar er hve lágar þær eru.
Blaðamennska undir beltisstab
Þaö vekur athygli aö Pressan og
Stöö 2 koma nú fram með sam-
eiginlegt kosningaátak, en í
fyrrakvöld dró Hallur Hallsson
fram nokkurra vikna gamalt
mál, fann sér tylliástæðu til að
koma fram meö þaö nú rétt fyr-
ir kosningarnar. Pressan fylgdi
þessari kosningaumfjöllun síð-
an eftir í gærmorgun, og náöi
sér ágætlega á strik í beinum
ósannindum og afbökun á
sannleikanum. Greinilega er
þama á ferðinni sameiginlegt
átak þessara tveggja nátengdu
fjölmiðla. Ætla mætti aö stuön-
ingsmenn Sjálfstæöisflokksins
teldu að þaö dygöi ekki lengur
aö gera pólitíska andstæðinga
tortryggilega meö því að hamra
á því í auglýsingum að þeir
væm aö fela eitthvað. Þeir teldu
nú brýnt aö læða inn tortryggni
gagnvart pólitískum andstæö-
ingum í formi frétta þar sem
slagkraftur auglýsinganna væri
farinn aö dvína.
Pressan söm vib sig
Eins og við var aö búast af viku-
blaðinu Pressunni, eru kosn-
ingahöggin þar — eins og raun-
ar flest sem þaðan kemur — fyr-
ir neðan beltisstað. Þannig birt-
ir blaðið næstum heilsíðumynd
af stjórnmálamanninum Sig-
rúnu Magnúsdóttur á forsíöu
meö fyrirsögn um „nýtt fjár-
málahneyksli" í Framsóknar-
flokknum vegna Tímans hf.
Blaðinu tekst þannig að koma á
framfæri margföldum ósann-
indum í afar stuttu máli. í fyrsta
lagi er ekki um neitt fjármála-
hneyksli að ræða, heldur túlkun
á tæknilegri útfærslu á hluta-
fjársamningum, nánast forms-
atriði sem er í skoðun hjá lög-
fræðingum. í ööm lagi gefur
myndbirtingin tilefni til að ætla
að Sigrún Magnúsdóttir sé í að-
alhlutverki þessara ólíku túlk-
ana, sem hún er síöur en svo —
enda vom aðrir menn í forsvari
fyrir Tímann þegar þetta var, og
lögfræðingar sem sáu um
formsatriðin. Þeir em hins vegar
ekki í framboði og því ekki
áhugaverðir fyrir Pressuna. í
þriðja lagi er ekkert nýtt við
þennan mismunandi skilning á
málefnum Tímans hf., því hann
hefur legið fyrir í talsverðan
tíma.
Stöö 2 á hættubraut
Það kemur hins vegar ekki á
óvart að Pressan hafi mikinn
GARRI
áhuga á tæknilegum hliðum á
máli þrotabús Tímans hf., því
fjölmargir aðilar í þjóðfélaginu
þekkja af biturri reynslu hvernig
það blað og hliðarútgáfur þess
hafa spilað á tæknilegar hliðar
hlutafjárlaganna til að losna vís-
vitandi undan fjárskuldbind-
ingum. Það hins vegar kemur á
óvart hversu bíræfin Pressan er
og með hversu augljósum hætti
hún reynir að koma höggi á Sig-
rúnu Magnúsdóttur.
Stöð 2 hefur líka oröið fyrir
miklu gengisfalli við þetta mál,
og í raun er grátlegt að frétta-
stofan skuli leggjast í frétta-
mennsku af þessu tagi. Hallur
Hallsson, sem lengi hefur átt
erfitt með að fela stuðning sinn
við Sjálfstæðisflókkinn, kemur
nú út úr pólitíska skápnum, og í
samvinnu viö fréttastjóra sinn
ætlar honum að takast að gera
fréttastofuna álíka ótrúverðuga
og Pressuna. Eitt er að frétta-
stofa sé höll undir ákveðin sjón-
armiö, og við því er í sjálfu sér
lítdð að segja. Annað er að frétta-
stofa beiti óheiðarlegum vinnu-
brögöum til þess að koma skoð-
unum sínum á framfæri, og við
því er ýmíslegt að segja. í fyrra
tilvikinu getur fréttastofan staö-
ið eftir með ákveðinni reisn,
einkum ef fréttastofan gengst
við sjónarmiðum sínum. í
seinna tilvikinu drabbast frétta-
stofan niður og metnaöarleysið
ræður ríkjum. Slík þróun er þeg-
ar hafin á fréttastofu Stöðvar 2
og Bylgjunnar og hnignunin er
ör. Stöð 2 á að vísu enn talsvert í
land meö að komast niður á
plan Pressunnar, enda er altalaö
að Pressan sé komin svo langt
niður að hún sé í raun komin al-
veg að fótum fram. Það, að ekki
skuli vera rekstrargrundvöllur
fyrir blaðamennsku af þessu
tagi, eykur heldur trúna á lands-
menn og hver veit nema örlög
Pressunnar muni þegar fram
líöa stundir verða til þess að
Stöð 2 hugsi aöeins sinn gang í
fréttamennskunni.
Garri
Uppskurður gegnum gervihnött
Við íslendingar erum nýj-
ungagjarnir menn og höfum
sótt hratt fram í ýmsu tilliti,
svo hratt að sumum finnst
nóg um. Sú bylting sem hefur
orðið á flestum sviðum blasir
við, en þó er hið liðna oft
furðu fljótt að gleymast.
Minningin skilur að smáatriði
hins daglega lífs frá stærri við-
burðum.
Þess vegna er það sem gamlir
hlutir sem notaöir voru til
hversdagsbrúks rifja upp sögu
sem er falin eihversstaðar í
undirmeðvitundinni.
Afmælishátíb
Þetta kom mér meðal annars í
hug um síðustu helgi er ég var
staddur á afmælishátíð heilsu-
gæslustöðvarinnar á Egilsstöð-
um. Sú stofnun á allsérstæöa
sögu. Skipulag heilbrigðismála
og læknisþjónustu var vendi-
punktur í byggðaþróun á
Fljótsdalshéraði rétt fyrir
miðja öldina. Með byggingu
sjúkraskýlis á Egilsstöðum var
teningnum kastað um aö þar
risi þéttbýli. Á eftir komu aðr-
ar þjónustustofnanir.
Læknistaskan
í tilefni af afmæli heilbrigðis-
þjónustunnar á Héraðinu var
efnt til sýningar á lækninga-
tækjum frá fyrstu árunum, fyr-
Á víbavangi
ir um það bil 50 árum. Þessi
tæki voru m.a. í tösku Þor-
steins Sigurðssonar héraðs-
læknis sem þjónaði einn Hér-
aöinu og Borgarfirði eystra
með þeim samgöngum sem þá
voru. Á ráðstefnunni var fyrir-
lestur um svokallaðar fjar-
skiptalækningar, þar sem
myndir af innanmeinum
manna ganga á telefaxi milli
sérfræðinga, svo að lýsingin sé
dálítið einfölduð. Þetta er einn
anginn af þeim hátæknilækn-
ingum sem eru að ryðja sér til
rúms. Verður framtíðin þann-
ig að uppskurðum veröi
stjórnað af færustu sérfræð-
ingum gegnum gervihnetti?
Spumingin er ekkert út í blá-
inn, en þaö er langur vegur á
milli þess tækjabúnaðar sem
til þess þarf og tækjanna í
töskunni hans Þorsteins Sig-
urðssonar á Egilsstöðum, þess
heiöursmanns sem var áttræð-
ur á sunnudaginn var. Hann
þurftí fyrst og fremst að
treysta á sína eigin færni, sem
var mikil. Langur armur tækn-
innar breytir samfélagi
manna, og breytingamar em
miklu meiri en við áttum okk-
ur á hversdagslega. Ekki síst á
það við um svið heilbrigðis-
málanna, þar sem tæknin er
meðal annars farin að knýja á
um lausnir við siðferðilegum
úrlausnarefnum á borð við að
skilgreina sjálfan dauðann, og
hún gerir manninum fært aö
fást við úrlausnarefni, sem áð-
ur vom falin forsjóninni og
guði almáttugum.
Jón Kr.