Tíminn - 20.05.1994, Síða 12

12

Föstudagur 20. maí 1994
Gubmundur Páll Jónsson:
Þröng fjárhagsstaða
markar stefnumálin
Stefnuskráin, sem viö frambjóöendur B-listans
erum aö kynna fyrir þessar kosningar, mark-
ast óneitanlega mjög af fjárhagslegri stööu
bæjarsjóös og því erfiöa efnahagsumhverfi
sem atvinnulífiö hér í bænum býr við.
Halda þarf mjög vel á fjármálum bæjarins. Fram-
kvæmdafé bæjarins á þessu ári er um 70 millj. kr.
Ljóst er að á næstu árum munu tekjur bæjarins ekki
aukast og ætla má að þær séu lækkandi þar til breyt-
ing veröur á atvinnuástandinu. Þaö, sem veröur til
ráðstöfunar eftir að tillit er tekiö til rekstrar mála-
flokka og greiðslubyrði launa, verður á næstu árum
60 til 70 milljónir kr. Þetta er þaö framkvæmdafé sem
veröur til ráöstöfunar á hverju ári.
Þaö fjármagn, sem þarf til þeirra framkvæmda sem
þegar eru ákveðnar eða eru á áætlun og flokkast und-
ir eignfærða fjárfestingu, verður á næsta ári samtals
81,500 millj. kr., 1996 74,5 millj. kr. og 1997 45 millj.
kr.
Af þessum fjármunum fara tæplega 105 millj. í ný-
byggingu við Grundaskóla, vegna íþróttasamnings
42 millj., endurnýjun á húsnæði leikskóla 25 millj.
kr.
Á þessu má sjá að það fjármagn, sem við höfum til
nýrra framkvæmda næstu árin, er ekki mikið. Skuldir
bæjarsjóðs eru nú um 320 millj. kr. og skuldir At-
vinnuþróunarsjóðs um 98 millj.
Þegar skuldir sveitarfélaga eru ræddar, verður að taka
fullt tillit til svokallaðra veltufjármuna, því þar fara
eignir og kröfur, er verða að peningum innan ársins
og fellur á móti skammtímaskuldum. En veltufé bæj-
arins, þ.e. peningalegar eignir, og raunhæfar kröfur
em nú um 154 millj. kr.
Þegar fjármál sveitarfélaga em rædd, þarf að gera sér
ljósa grein fyrir hverjar em nettóskuldirnar til að
finna þær fjárhagsstæðir sem bundnar em inn í fram-
tíðina. Nettóskuldir bæjarsjóðs em 166 milljónir.
Eins og áður sagði em skuldir Atvinnuþróunarsjóös
98 milljónir.
Þær ábyrgöir, er hvíla á bæjarsjóði, em um 5 millj-
ónir og ábyrgðir Atvinnuþróunarsjóðs em 111 millj-
ónir. Ábyrgðir Atvinnuþróunarsjóðs em að megin-
hluta til komnar vegna aðstoðar við atvinnu fjölda
manna í Hafeminum og Þorgeiri og Ellert, eða um 80
milljónir.
Eins og ég áður kom inn á, verður fjármagn til ann-
arra framkvæmda en þeirra, sem þegar em ákveðnar,
ekki mikiö. Við þær aðstæður má ekki setja fram lof-
orð um framkvæmdastig sem kallar á meira fjármagn
en það sem við höfum til ráðstöfunar. Verkefni okk-
ar, er lýtur að stjóm og fjármálum bæjarins, er ekki
síst nú að huga vel að öllum innviðum í rekstri bæjar-
sjóðs og stofnunum hans. Því höfum við sett það
fram í stefnuskrá okkar að í samstarfi við starfsmenn
bæjarins viljum við koma á fót gæðastýringarkerfi
fyrir stjórn bæjarins og stofnanir hans. Markmiðið er
að bæta enn þjónustu viö bæjarbúa og auka skilvirkni
í starfi. Þama er einfaldlega átt við það að okkur tak-
ist að fara eins vel með hverja þá krónu sem í rekstur-
inn fer, þ.e. peninga fólksins er byggir þennan bæ.
Atvinnumál em sá málaflokkur er einna hæst ber
fyrir þessar kosningar og angist margra heimila kallar
á okkur, þar sem 10. hver vinnufær maður í bænum
gengur atvinnulaus. Þetta er hroðaleg staðreynd, sem
okkur verður að takast á vinna bug á í góðri sam-
vinnu við fyrirtæki bæjarins. Við krefjumst aðgerða
stjórnvalda til að koma þeim hjólum atvinnulífsins af
stað, sem hafa stöðvast vegna heimatilbúinna vanda-
mála og aðgerðaleysis stjómvalda.
Við höfum sett fram í stefnuskrána í nokkuð ítarlegu
máli með hvaða hætti við teljum skynsamlegt að
bæjarsjóður komi að atvinnulífinu. Ég mun ekki rekja
það orð fyrir orð, en vil koma nánar inn á stærstu
málin, er verða að fá úrlausn sem allra fyrst og verða
á borðum nýrra bæjarfuiltrúa strax eftir kosningar,
þ.e. málefni Hafamarins og Þorgeirs og Ellerts hf.
Okkur verður að takast að koma málum þannig til
leiðar, að kvóti Hafamarins verði áfram í bænum. Hér
er um tugi starfa að ræða, — atvinnu er gefur hundr-
ub milljóna í verömætum og veltuáhrif peninganna
em ómetanleg fyrir verslun og ýmsa þjónustu hér í
bænum. Hvað er mikilvægara í 10% atvinnuleysi en
ab þessi vamarbarátta takist? Gerb var ítarleg úttekt á
vegum bæjarins á málefnum Hafarnarins í vetur og í
framhaldi af því var ákveöib ab bærinn leysti til sín
skipin undir merkjum Krossvíkur og tæki frystihúsið
á leigu. Á næstu mánubum veröa að finnast leiðir
með hvaða hætti reksturinn getur gengið til framtíð-
Gubmundur Páll Jónsson.
ar. í samningum við Landsbankann þurfa að nást
fram aðgerbir og að bankinn sjái hag sínum betur
borgið en nú er. Það er augljóst að bæjarsjóöur er í
mjög þröngri stöðu til að koma með fjármagn um-
fram það sem nú þegar hefur verið gert, þannig að
einhverju máli skipti. Við leggjum mikla áherslu á að
laða fram samheldni I atvinnulífinu sjálfu, er leiði til
þess aö störfin geti haldist í bænum, og ég tel það
raunhæfa leið, út frá hagsmunum heildarinnar.
Það er mikilvægt í þessu sambandi að við gerum
okkur fulla grein fyrir þeim vandamálum, er sjávarút-
vegur á Akranesi hefur búið við á undanförnum ár-
um, hvort heldur útgerð smábáta eða stærri skipa.
Eins og fram kom á mjög svo góðum atvinnumála-
fundi, er við héldum fyrir skömmu, þá er samdráttur
í veiðum undanfarinna ára hér á Akranesi um 65-
70% í þorski og um 35% samdráttur í bolfiskveiðum.
Þab er ekki ofáætlað að þessi samdráttur nemi um
1000 milljónum í verðmæti veiða og vinnslu fyrir
Akranes. Þess má geta til þess að fólk átti sig betur á
því hversu mikill samdráttur þetta er, ab tekjur Sem-
entsverksmiöjunnar á ársgrundvelli eru nú rúmar 600
milljónir og tekjur Akraneskaupstaðar um 490 millj-
ónir. Og enn eru blikur á lofti. Þab er ljóst að við meg-
um búast við aukinni skerðingu er varðar karfaveiðar
okkar Akumesinga, en þær hafa verið uppistaðan í
veibum stærri útgeröanna á undanfömum ámm.
En þrátt fyrir erfibleika hafa Akumesingar aldrei gef-
ist upp í viöleitni sinni að draga björg í bú, og hafa átt
harðduglegt fólk. Og enn er barist. Síðastliðinn
sunnudag kom einn af ferskfisktogurum okkar Akur-
nesinga til hafnar með fullfermi, 220 tonn af úthaf-
skarfa til vinnslu í landi. Hvemig þessum tilraunum
reiðir af verður tíminn ab leiða í ljós, en það sem
komib er lofar góðu. Þannig hefur þab ávallt verið, að
þegar á móti blæs hafa Akumesingar sótt fram og
neitaö ab gefast upp. Inn í framtíðina með sama hug-
arfari höldum við og okkur mun famast vel.
Framtíð Þorgeirs og Ellerts hf. mun ráðast á næstu
vikum og mánuðum. Eins og við segjum í stefnu-
skránni, berjumst við fyrir því að forsvarsmenn fyrir-
tækisins nái viðunandi samningum við lánardrottna
sína, svo ekki komi til gjaldþrots og atvinnuleysis
starfsmanna. Það er skoðun okkar í ljósi reynslunnar
að Akranesbær hafi gert rétt á sínum tíma að koma
inn í rekstur fyrirtækisins. Ef til gjaldþrots hefði kom-
ið 1990, væri að öllum líkindum engin starfsemi þar í
dag. Menn hafa haldið því fram að stáldeildin hafi á
þessum tíma verið lífvænleg eining, en hún hefði
aldrei staðið ein og óstudd. Þróunarkostnaðurinn við
flæöilínumar hefur verið gríðarlegur og ein hefði stál-
deildin aldrei borið þann kostnað. Þar að auki hefur
samspil stáldeildar og stöðvarinnar skapað sveigjan-
leika meb mannskap, allt eftir því hvað er að gera á
hverjum tíma. Á þessum þremur ámm hefur fyrirtæk-
ið velt um 900 milljónum kr. og greitt á fjórða hundr-
að milljónir í laun. Þar með hefur starfsemin haft víð-
tæk áhrif í bæjarfélaginu og skapað öðrum vinnu.
Það væm stór mistök, ef helstu lánardrottnar Þor-
geirs og Ellerts hf. leiddu fyrirtækið í gjaldþrot og létu
það gjalda fyrir aðgerðaleysi stjómvalda undanfarin
ár. Nú, þegar verkefnastaða fyrirtækisins er nokkuð
gób og stjómvöld virðast vera að vakna, hljóta for-
svarsmenn þessara helstu lánardrottna að taka um-
leitunum fyrirtækisins á jákvæðan hátt.
Bæjarsjóður getur ekki komið með meira fjármagn
inn í fyrirtækið, en í fjárhagslegri endurskipulagn-
ingu eftir niðurfellingu lána er æskilegt ab hlutafé
bæjarins verði fært niður og rýmt þannig fyrir öðmm
sem tilbúnir væm að koma með fjármagn inn í fyrir-
tækið.
Þrátt fyrir að ég hafi gert málefnum Hafamarins og
Þorgeirs og Ellerts svo ítarleg skil hér, þá em ekki síð-
ur ýmis mikilvæg mál í stefnuskrá okkar er varða at-
vinnumál, svo sem það hagsmunamál smábátaeig-
enda að dragnótaveiðar í Faxaflóa verði bannaðar,
hugmyndir um ný verkefni í atvinnulífinu í formi
átaksverkefna, nýsköpun innan starfandi fyrirtækja í
sjávarútvegi og að hugmyndir að nýjum leiöum í
framleiðslu, er verða til í beinni samvinnu við mark-
aðinn, nái fram að ganga.
Við leggjum áherslu á að það brautryðjendastarf í
ferðaþjónustu, er ferðamálafulltrúi okkar hefur unn-
ið, verði eflt og mótuð verði stefna til næstu ára.
Undirbúa þarf vandlega þá möguleika sem munu
skapast með tilkomu Hvalfjarðarganga.
Um orkumálin væri hægt að halda langt og mikið
mál um það sem á undan er gengið í tilraunum nú-
verandi bæjarstjómar til ab taka á þeim vandamál-
um, sem við er að glíma, og marka stefnu til framtíð-
ar. Undanhald Sjálfstæðisflokksins og tillöguflutn-
ingur þeirra í þessum málum er hreint meb ólíkind-
um. Þær hugmyndir, sem síðan hafa spunnist af
þessum málflutningi þeirra um að Borgnesingar selji
Rarik rafveitu sína, eru stórhættulegar og geta hrein-
lega leitt til þess að Andakílsárvirkjun verði verðlaus í
höndunum á okkur Akurnesingum. Það skal aldrei
gerast.
Á undanfömum ámm hefur verið unnið mikið við
hafnarbætur hér á Akranesi og er nú aðstaða fyrir
smábáta með því besta sem gerist á landinu. Miklar
framkvæmdir em hafnar við endurbætur á Faxa-
bryggju, sem mun ljúka á kjörtímabilinu. Vissulega
em þessar framkvæmdir fjárfrekar og munu taka á
næstu ámm það rábstöfunarfé er höfnin hefur úr
rekstri sínum til framkvæmda, en það er um 15 til 17
milljónir á ári.
Það er ljóst að með tilkomu Hvalfjarðarganga verða
miklar breytingar á umfangi hafnarinnar og eðli
hennar. Höfnin yrði fyrst og fremst fiskihöfn. Því er
nauðsynlegt aö vlð vinnum að rekstrar- og fram-
kvæmdaáætlunum sem taki mib af breyttum aðstæð-
um. Út frá tekjumynstri hafnarinnar er nauðsynlegt
að vinna að því að loðnulöndun geti orðið meiri en
nú er, en þar höfum vib mikla möguleika til að auka
tekjur hafnarinnar og bæjarfélagsins í heild.
Akranes á 35% í Gmndartangahöfn. í samstarfi við
meðeigendur okkar munum við vinna að því að
höfnin verði stækkuö. Með því emm við að skjóta
styrkari stoðum undir Grundartangahverfið sem val-
kost, þegar velja þarf nýrri stóriðju stað, og jafnframt
mun þessi framkvæmd nýtast Jámblendiverksmibj-
unni strax. Áætlað er að þessi framkvæmd kosti á
milli 3 og 4 hundmð milljónir og framlag ríkisins
verði 60% af kostnaði. Þess skal geta að Grundar-
tangahöfn er nú skuldlaus og hefur fjármagn úr
rekstri til að standa undir nýframkvæmdum, er nem-
ur um 20 millj. á ári og fjármagnar sinn hluta.
Höfundur er efsti mabur á B-lista Framsóknarfiokksins á Akranesi.
Creinin at> ofan er ab stofni til ræba, flutt á veitingahúsinu Barbró,
Akranesi, s.l. þribjudag. Hér birt allmjög stytt.