Tíminn - 18.08.1994, Blaðsíða 4

4
pnfiiií
Fimmtudagur 18. ágúst 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Utgáfuféiag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangur frá Brautarholti.
Sfmi: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmiðja
Frjálsrar fjölmiblunar hf.
Mána&aráskrift 1400 kr. m/vsk. Ver& í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Vinnubrögb sem ekki
mega endurtaka sig
Skoðanakannanir eru löngu komnar til þess að
vera í íslensku samfélagi, og löngu er ljóst að þær
hafa veruleg áhrif. Skoðanakannanir um fylgi
flokkanna eru gerðar reglulega og eru það einkum
fjórir aðilar sem við þær fást, það er Gallup, Félags-
vísindastofnun, DV og Skáís.
Það er því orðinn atvinnurekstur að gera skoð-
anakannanir og einstaklingar og fyrirtæki geta
keypt einstakar kannanir’ og einnig er algengt að
fjölmiðlar geri það.
Nú nýverið keyptu nokkrir áhugamenn um sam-
fylkingu félagshyggjuaflanna skoðanakönnun af
fyrirtækinu Skáís um það hvert fylgi sameiginleg-
ur listi Alþýðubandalags, Kvennalista og Jóhönnu
Sigurðardóttur mundi fá ef kosið væri nú. Sam-
kvæmt upplýsingum starfsmanns Skáís, sem
komu fram í DV þann 23. ágúst, var beðið um 600
manna úrtak af höfuðborgarsvæðinu og afhenti
fyrirtækið þessa könnun eins og um var beðið.
Eftirleikurinn er alvarleg áminning um það
hvernig ekki á að meðhöndla kannanir. Af ein-
hverjum ástæðum kom það ekki fram í umfjöllun
fjölmiðla að könnunin væri ekki á landsvísu og
það var ekki fyrr en Tíminn fékk það staðfest að
svo væri ekki í síðustu viku að leiðréttingar komu
í fjölmiðlum um málið. Þeir einstaklingar sem
þarna áttu hlut að máli virðast einhverra hluta
vegna ekki hafa látið það koma fram við kynningu
á niðurstöðunum hvar könnunin var tekin, og fyr-
irtækið sem gerði hana látið það gott heita.
Nú er fullkunnugt að samsetning á fylgi flokk-
anna er allt önnur hér á höfuðborgarsvæðinu en á
landinu í heild og því er kynning könnunarinnar
tilraun til þess að byggja upp umræðu á fölskum
grunni. Það eru ekki trúverðug vinnubrögð.
„Áhugamennirnir" svokölluðu hafa áreiðanlega
haft í huga könnun sem gerð var á síðasta hausti
um fylgi minnihlutaflokkanna í Reykjavík. Sú
könnun hafði veruleg áhrif til sameiginlegs fram-
boös R listans. Tilgangurinn með könnuninni nú
hefur greinilega verið að hrinda af stað einhverri
viðlíka atburðarás á landsvísu.
Ómar Kjartansson hjá Skáís segir í viðtali við DV
í gær eftirfarandi:
„Þegar einkaaðilar óska eftir könnun eins og að
þessu sinni þá veit ég ekki hvort er rétt af Skáís að
skipta sér af því þótt einhverjir mistúlki könnun-
ina".
Það er skoðun Tímans að hér sé Skáís á hættulegri
braut. Taki fyrirtækið sig alvarlega hlýtur forráða-
mönnum þess að bera skylda til þess að skýra frá
því hvernig kannanir eru teknar ef það er mistúlk-
að. Það jgildir einu þótt einstaklingar kaupi könn-
unina. I þessu tilfelli drógu fjölmiðlar ályktanir,
spurðu stjórnmálaforingja og fjölluðu um málið
eins og um landskönnun væri að ræða, án nokk-
urra athugasemda þeirra sem gerðu hana.
Skoðanakannair hafa löngu fest sig í sessi í ís-
lensku þjóöfélagi, en bæði kaupendur þeirra og
fyrirtækin sem gera þær verða að átta sig á þeirri
ábyrgð sem því fylgir að gera þær og koma réttum
upplýsingum um forsendur þeirra til almennings.
Slík vinnubrögð sem höfð voru í þessu tilfelli
mega ekki endurtaka sig.
WBBMSBm
iitenriks'
niiiiistci'
meiifti' IVorge
liavrctt«n
Jón gæjó
Hann er gæjalegur, íslenski ut-
anríkiráðherrann, í viötali við
dagblaðiö Verdens Gang í
Noregi fyrr í vikunni. Jón er
hvergi banginn í þessu viötali
og dreginn upp mynd af Jóni
sem hálfgerðum togarajaxli
sem er tilbúinn að bjóða Norð-
mönnum byrginn hvenær
sem er. Þessari ímynd til árétt-
ingar er birt meö viðtalinu
mynd af afslöppuðum manni,
sportlegum til fara í skræpótt-
um hægindastól með rettuna
milli fingranna. Engum dylst
að þar situr maður sem er til
alls líklegur og órætt brosið
gefur ekkert til kynna um hug-
arástand hans eða hugsanleg
útspil. Jón gæjó, utanríkisráð-
herra íslands, svarar hins veg-
GARRI
ar norska blaðamanninum
fuilum hálsi og kallar Norð-
menn heimsvaldasinna. Og
sem fyrrverandi rauðliða verð-
ur Jóni ekki skotaskuld úr því
að hallmæla heimsvalda-
stefnu norska herveldisins
þannig að gagn sé að og eng-
um dylst að hin „imperíalíska
aggressíón" Norðmanna er
hið versta mál.
Þannig skín í gegn í viðtali
VG við Jón gæjó að þar fer
raunverulegur töffari, pólitísk-
ur Rambó, sem skotið gæti
stirðnuðum embættismönn-
um norska kanselísins skelk í
bringu. Þetta mat VG á Jóni
verður enn greinilegra þegar
skoðuð er umfjöllun blaðsins
um stýrimannin á Hágangi,
Anton Ingvason, þann sem
skaut púðurskotinu úr hagla-
byssunni upp í loftið úti á
rúmsjó og gerði þar með allt
vitlaust. Hann er afgreiddur
sem vingjarnlegur náungi sem
ekki þurfi að hafa miklar
áhyggjur af, hann sé í raun-
inni „bangsalegur" Noregsvin-
ur.
Nú er bara að sjá hvernig Jóni
gæjó tekst til í viðskiptum sín-
um við Norðmenn og hvort
töffarastíllinn sé sú leið sem
skila mun árangri.
Garri
Flýgur fiskisaga
Um nokkurra vikna skeið hafa
fréttir af fiskiríi í Smugunni og
á Svalbarðasvæði dunið yfir
rétt eins og að hvergi sé dreg-
inn afli úr sjó nema í því fjar-
læga Ballarhafi. Annars staðar
eru skip ekki að veiðum, að
minnsta kosti verða frétta-
menn fjölmiðlanna ekki varir
á öðrum miðum.
Þetta helgast af því að örvasa
útgerðir frá Suður-Ameríku og
aðskiljanlegum offjárfestingar-
sjóðum klóra í bakkann og
forða gjaldþrotum með því að
fiska á þessum slóðum. Geng-
ur það allt fyrir sig með slíku
brauki og bramli að ekki þykir
það merkilegur fiskur sem fæst
á öðrum miðum. Enda er
stundum látiö að því liggja að
ekki sé á aðra fiskislóð að róa
frá verstöðvum á íslandi.
Er það sjónarmið út af fyrir
sig, að minnsta kosti fyrir þá
sem nóg eiga af brúttóíestun-
um en þeim mun minni kvóta.
Talinn er hver túr sem skip
fara á norðurslóð og draga
björg í bú, hve mikið þau fiska
og hve vel þetta komi sér fyrir
útgerðina, plássið og síðast en
ekki síst þjóðarbúið.
Hrotur og rokur
En síðan fjölmiðlun óx fiskur
um hrygg hafa fiskisögur geng-
ið yfir eins og holskeflur og er
þá sjaldnast í frásögur færandi
nema fréttir af einni fiskteg-
und í einu. Loðnuveiðin er
dæmi þar um. Þegar sú vertíö
gengur vel eru blöð og loft-
miðlar svo fleytifullir af loðnu
að við borð liggur að þeir
sökkvi eins og aflaskipin sem
koma að landi.
Þegar sumarvertíð hófst var
sjór svartur af göngunum fyrir
norðan og í nokkra daga var
sagt fyrir um mestu loðnuver-
tíð í manna minnum með
meðfylgjandi útreikningum á
þjóðarhag. Snögglega hvarf
loðnan og hefur ekki sést síð-
an.
Einhverjum þykja það mikil
tíðindi. En fæstir taka eftir því
en telja aftur á móti upp hvern
þorsktitt sem fiskast í Barents-
hafi.
Á víbavangi
Norðurlandssíldin var á
fleygiferð upp aö landinu í vor,
en hún hefur ekki sést hér við
land í rúman aldarfjórðung.
Flotar fóru á móti henni og
þjóðarhagurinn var reiknaður
og ný gullöld hófst með venju-
legum fyrirgangi. Nokkrir
skipsfarmar náðust.
Þegar norsk-íslenski síldar-
stofninn var komin aö 200
mílunum kærði hann sig ekki
um frekari ferðalög í vesturátt
og þannig fór um sjóferð þá.
Smáletursfrétt fannst þó um
að nú séu um 40 skip að veið-
um í síldarsmugunni, rétt við
okkar auðlindalögsögu, og er
ekkert þeirra íslenskt.
Þjóbarhagur?
Sjálfsagt er það eðli veiði-
mannaþjóðfélaga að tapa glór-
unni þegar vel veiðist af ein-
hverri tegund einhvers staðar
og löngu áður en nútímaleg
fjölmiðlun varð til flaug fiski-
saga þegar svo bar undir.
En þjóðarhagur byggist á
fleiru en meira og minna mis-
skildum og upplognum upp-
gripum. Minni bátar skila
miklum afla á land, margfalt
meiri en togararnir í hinu ást-
kæra Ballarhafi. Rækjuafli
eykst ár frá ári og verðmæti
hans að sama skapi. Og von-
andi gefur loðnan sig á ný til
aö hugga upp á þjóðarhaginn.
Mun fleiri togarar eru að veið-
um á íslenskri slóð en fyrir
norðan og sætir engum tíðind-
um.
Þá vekja litla athygli þau ný-
mæli að erlend fiskiskip eru
farin að landa fiski hér á landi
í umtalsverðum mæli og til
dæmis fæst verulegur afli úr
Barentshafi hingað til lands
með þeim hætti.
Ekki er svo að skilja að ekki sé
sagt frá veiðum og aflabrögð-
um flestra stærða skipa og teg-
unda sjódýra. En þegar fjöl-
miðlungar leggast á eitt lang-
tímum saman um að básúna
út að efnahagur landsmanna
standi og falli með einhverjum
aflahrotum tiltekinna veiði-
skipa er verið að villa um fyrir
fólki og ofmeta þýðingu ein-
stakra útgerða.
Þótt smuguveiði bjargi gjald-
þroti einhverra Suður-Amer-
íkuútgerða um skeið skiptir
hún þjóðarhag sáralitlu máli.
Að minnsta kosti ekki til hins
betra. OÓ