Tíminn - 24.08.1994, Blaðsíða 4

4
mitmirati
Mi&vikudagur 24. ágúst 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangurfrá Brautarholti.
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmi&ja
Frjálsrar fjölmi&lunar hf.
Mána&aráskrift 1400 kr. m/vsk. Ver& ílausasölu 125 kr. m/vsk.
Þjóðkirkjan í
nútíma samfélagi
Nýbirt skoðanakönnun Gallup um afstööu fólks
til aðskilnaðar ríkis og kirkju sýnir verulegt fylgi
við þá skipan mála. Þetta vekur til umhugsunar
um stöðu þjóðkirkjunnar í samfélaginu.
Það vekur einnig athygli í könnuninni að mikill
meirihluti fólks telur trúna skipta miklu máli í lífi
sínu.
Það hefur löngum verið svo að íslendingar hafa
ekki borib trú sína á torg, né verið ákaflega kirkju-
ræknir. Kirkjusókn almennings hefur verið bund-
in við stórhátíðir og viðburði í lífi fjölskyldunnar,
en í annan tíma er þorri fólks tómlátur um kirkju-
sókn og safnaðarstarf. Það breytir því þó ekki að
ákveðinn hópur fólks rækir kirkju sína og vinnur
mikið starf innan vébanda safnaðanna í landinu.
Hins vegar veit almenningur af kirkjunni á sínum
stað, og leitar þangað á stórum stundum gleði og
sorgar í lífinu. Kirkjan tengist því tilfinningum
fólks í ríkum mæli.
Hið mikla fylgi við aðskilnað ríkis og kirkju vek-
ur spurningar. Á þessi afstaða rætur að rekja til al-
mennra viðhorfa um að takmarka umsvif ríkisins
sem mest, eða er hún tilkomin vegna óánægju
með störf og starfshætti kirkjunnar sem þjóð-
kirkju?
Það má fullyrða að með núverandi fyrirkomulagi
er þjóðkirkjan sameign mikils meirihluta þjóðar-
innar. Það kann að skapast samkeppnisandi ef
meiri ábyrgð er lögð á herðar safnaðanna, en eðli
kirkjunnar mun breytast og hún mun ekki í sama
rnæli verða sameign þjóðarinnar og nú er.
Þrátt fyrir slaka kirkjusókn á stundum, stendur
fólki alls ekki á sama um kirkjuna. Öll deilumál
sem upp koma varðandi hana eru viðkvæm, svo
ekki sé meira sagt. Hin hljóðláta sambúð almenn-
ings við kirkju sína er reist á tilfinningum.
Söfnuðir landsins með ríkið að bakhjarli hafa
unnið gríðarlega mikið starf, m.a. í byggingu guðs-
húsa sem hafa risið hvert örðu vandaöra víða um
land. í framhaldi af því vaknar sú spurning hvort
hugað sé nægilega að innra starfi kirkjunnar. Hafa
kraftar leikmanna verið of bundnir við bygginga-
framkvæmdir í stað uppbyggingar trúarlegs starfs.
Þörfin fyrir slíkt starf blasir alls staðar við. Kirkjan
þarfnast þess ab nálgast trúarneistann sem býr í
fólki, og þarf að sinna því án þess að hætta að vera
traust athvarf hinu öfgalausa fólki sem vill veg
hennar mikinn þrátt fyrir allt.
Ný dæmi sýna að trúarsöfnuðir eiga greiða leið að
mjög mörgu fólki. Þetta er umhugsunarefni fyrir
kirkjunnar menn. Greinilegt er að í hinum harða
heimi samtímans hefur fólk þörf fyrir athvarf.
Kirkjan verður að skilgreina hvort hún er slíkt at-
hvarf meb starfsháttum sínum nú, hvort þeir ríma
við það þjóðfélag sem við búum í.
Hér er því ekki haldið fram að kirkjan eigi að
fylgja tískusveiflum. Hún á að vera traust athvarf,
hún á að sameina gamalt og nýtt og höfða til nú-
tímamannsins og aðstoöa við að veita trúarlegt
uppeldi. Tíminn dregur í efa að hún ræki þetta
hlutverk betur með því að gera hana að stofnun
óháða ríkisvaldinu, en umræðu er þörf um starfs-
hætti kirkjunnar í nútíma samfélagi.
Kyrrstöburof og reikningsskekkja
Einn allra vinsælasti orðáleppur
íslenskra stjórnmálamanna á
undanförnum misserum hefur
verið frasinn „að rjúfa kyrrstöð-
una". Menn hafa viljað rjúfa
kyrrstööuna í íslenskum stjórn-
málum með því að „stokka upp
íslenska flokkakerfið" (sem er
annar ofnotaður frasi) eða
menn hafa talað um að rjúfa
kyrrstöðuna í efnahagslífinu og
brjótast út úr stóra hagvaxtar-
stoppinu.
Sá sem einna ákafast hefur tal-
að um að rjúfa kyrrstöðu er Jón
Baldvin og raunar aðrir kratafor-
ingjar líka. Þeirra efnahagslegu
kyrrstöðurof hafa yfirleitt falist í
einhverju einu lausnarorði sem
þeir þreytast ekki á að hafa yfir á
torgum. Einu sinni átti nýtt ál-
ver að rjúfa kyrrstöðuna. Núna á
innganga í ESB að rjúfa kyrr-
stöðuna í efnahagsmálum. Garri
er eiginlega búinn að gleyma
hversu miklar upphæðir hag-
fræöingar og aðrir sérfræðingar
em búnir reikna íslendingum til
tekna ef þeir ganga í ESB. Ávinn-
ingurinn er, samkvæmt þessum
útreikningum, stórfenglegur, og
hingað mun streyma glás af
gulli og grænum skógum ef viö
bara göngum inn.
Forsendur
sérfræbinga
í ljósi allra þessara stóryröa um
bættan efnahag er fróðlegt að
velta því fyrir sér hversu áreið-
anlegar forsendurnar eru fyrir
þessum loforðum og hversu
mikið mark er — þegar allt kem-
ur til alls — takandi á útreikn-
ingum sérfræðinganna.
Þórður Friðjónsson, einn af
efnahagssérfræöingunum, hefur
einmitt verib að velta þessu máli
fyrir sér samkvæmt Tímanum í
gær. í grein sem hann ritaði fyr-
ir Fjármálatíðindi Seðlabankans
nefnir Þórður spádóma færustu
efnahagssérfræðinga þeirra tíma
um efnahagslegan ávinning fyr-
GARRI
ir iðnaðinn af því að ganga í
EFTA. Þá eins og nú reiknuðu
menn út að gríðarlegar upphæð-
ir myndu fylgja abildarumsókn
landsmanna að nánara evr-
ópsku samstarfi. Raunin varð
hins vegar öll önnur en spáð var
og samkvæmt fréttum munar 32
milljörðum á ári á því sem raun-
verulega varð og því sem spáð
var. Það munar vissulega um
minna og þó Garri vilji á.engan
hátt gera lítið úr þeim ávinning-
um sem hlutust af a&ild íslands
að EFTA, þá má nú minna gagn
gera.
Smá reiknings-
skekkja
í ljósi þess ab virtustu sérfræð-
ingar misreiknuöu sig um 32
milljarba ávinning á ári vegna
EFTA aðildarinnar þá verður vart
komist hjá þeirri tilhugsun að
reikningsskekkjan sé ábyggilega
alveg eins stór þegar fræðing-
amir segja okkur íbyggnir frá
gullförmunum sem væntanlegir
em til landsins við inngöngu í
ESB. í sjálfu sér segir það þó ekk-
ert um ágæti þess að ganga í ESB
þó sérfræðingar og áhugamenn
um aðild setji fram óraunhæfar
tölur og sjái ávinning aukinnar
evrópusamvinu í hyllingum.
Hins vegar er gott að fá það fram
— frá ekki minni manni en sjálf-
um forstjóra Þjóðhagsstofnunar
— að allt þetta sjálfumglaða tal
evrópuspámanna er ekkert
meira en „skot út í loftiö", eins
og hjá Davíð þegar hann ætlaði
að láta Rábhúsið kosta 700 millj-
ónir.
í það minnsta er ljóst að næst
þegar Jón Baldvin ætlar að rjúfa
kyrrstöðuna í íslensku efnahags-
lífi með því að njóta ávinnings-
ins af því að ganga í ESB, þá
mun Garri hugsa um 32 millj-
arða reikningsskekkju á ári sem
aldrei rauf kyrrstööuna í ís-
lensku efnahagslífi með þeim
hætti sem talað var um. Garri
Skilabobaskjóbur
Lækningar guðs á himnum
gegnum mælsku hárprúðs sjón-
varpspredikara frá henni Amer-
íku hafa veriö aðalafréttaefni
loftmiðla um skeið. Má ekki á
milli sjá hvort er auðviröilegra
bullið úr Hinn eða fréttafólki,
sem notar efniviðinn, trúgirn-
ina, á sömu nótum. Verkfærin
eru hin sömu, hinn ómissandi
hljóðnemi sem blaðurskjóður
og milligöngumenn guba og
manna nota til ab magna boð-
skap sinn og útbreiba.
Garri hérna á efri hæbinni
fjallaði spaklega um kraftaverk-
in í Hafnarfirði í gær og er ekki á
umfjöllunina bætandi, en
staldrað við spurningu sem
Garri lagbi fyrir sjálfan sig án
þess að svara. „Áleitin er t.d. sú
spurning hvernig standi á því
að Drottinn allsherjar velji sér
einmitt leið hins „ameríska
showbusiness" til að koma
skilabobum sínum á framfæri."
Allir eins
Svarið hlýtur að vera ab þab sé
vegna þess að drottinn veit að
það er eina aðferðin til að vekja
á sér athygli og efla trú og koma
skilaboöum tii mannanna
barna. Þau taka ekki mark á
öðru en því sem bullaö er eða
öskrað í hátalara, helst á sviði
og fyrir framan myndavélar.
Mannkynsfrelsarar nútímans
vita þetta alveg eins vel og guð
og þess vegna æða þeir allir um
svib með hljóbnema og mikinn
rafmagnstækjaslátt sem undir-
leik. Það er sama hvort þeir
nefnast Jackson, Benny Hinn,
Jagger, Bubbi, Madonna eöa Ca-
stro. Fyrirgangur, ryþmískur há-
vaöi og ljósasjóv sefja og negla
skilaboö inn í höfuð safnaö-
anna hver sem þau svo kunna
að vera. Amerísku sjónvarps-
predikararnir eru dáðir og elsk-
aðir af aðdáendum sínum sem
draga óskeikulleika þeirra aldrei
í efa. Kollegar þeirra, poppar-
arnir, eru líka sérfræðingar í
„amerískum showbusiness" og
em aöferöirnar og tæknin næst-
um eins og þeir sem kunna vel
til verka verða milljarðamær-
ingar.
Á vibavangi
Vestur í Ameríku leggja svona
aðilar áhrif sín á pólitískar vog-
arskálar og þykir flokkum og
frambjóðendum mikill akkur að
liðsstyrk þeirra. Það er auðvitað
vegna þess að Drottinn allsherj-
ar hefur fyrst og fremst valið
„amerískan showbusiness" til
að koma skilaboðum á fram-
færi. Eða hver mundi svosem
hlusta á boðorð sem snauöur
karl væri að þylja hljóðnema-
laust uppi í fjallshlíð?
Kærleikurinn
fundinn upp
Fyrir aldarfjórðungi var haldin
messa vestur í USA þar sem
söfnuður talaði tungum og
hljóðaði hljóðum. Þar var frið-
urinn fundinn upp, kærleikur-
inn og virðingin fyrir mannin-
um. I næstum mannsaldur hafa
áhangendur trúarbragðanna frá
Woodstock talið sjálfum sér og
öðrum trú um að maríjúana-
víman þar hafi breytt veröld-
inni til hins betra.
Þeirra miklu tímamóta er
minnst víða um heim og mis-
jafnlega af látið. Ríkissjónvarpið
hefur ekki mátt vatni halda
vegna hátíðarinnar og er þar
mikið talað um kempur og goð
og snillinga og hvaðeina sem
tilheyrir „amerískum showbusi-
ness". Miklar dagskrár eru send-
ar út í tilefni afmælisins. Mið-
aldra mannkynsfrelsarar kom-
ast í vímu við að rifja upp hin
merku tímamót í sögu mann-
kynsins, en stálpuð börn þeirra
spyrja þurrlega þegar þeim fer
að leiðast mónótóm prógrömm-
in: Var þetta nú allt of sumt?
Hvort heimurinn hafi batnað
svo um munar eða hvort ást
mannanna hvers á öbrum eða
þjóðanna hafi aukist er umdeil-
anlegt. En á meban kynslóðin,
sem trúir á að hún hafi fundið
upp mannkærleikann og túlkar
hann með magnaðri dægurlaga-
síbylju, er svona ánægb með
sjálfa sig, hefur hippamennskan
ekki orðið til einskis.
Aðferbir drottins allsherjar og
Benny Hinn til að koma skila-
boðum á framfæri eru þraut-
reyndar og margnotaðar til ab
afla fylgis, aödáunar og síðast
en ekki síst peninga. Benny
Hinn hefur ekki þurft að eyða
eyri í auglýsingar til að trekkja
inn á kraftaverkasjóv sín. Um
það sjá vinir hans á fjölmiðlun-
um sem líka eiga hljóbnema aö
bulla í.
OÓ