Tíminn - 04.03.1995, Blaðsíða 5

Laugardagur 4. mars 1995
ðWKn
5
Tímamynd CS
Stefnumót við raunveruleikann
Jón Kristjánsson skrifar
Greinarhöfundur hefur nú, eins og aörir
þingmenn, kvatt vinnufélagana í Alþingis-
húsinu. Sumir hverfa af vettvangi, aðrir
koma aftur í vor. Nýir menn koma. Sumir
þingmenn þykja vissir um endurkjör, aörir
eru í vafa. Þinghúsiö viö Austurvöll er nú
vettvangur þess ágæta starfsliðs sem held-
ur stofnuninni gangandi, gengur frá eftir
veturinn og býr í haginn fyrir þá þing-
menn sem koma aö vori.
Stöðugleikinn
Viö þingmennirnir sátum í lokin og
hlustuöum á ræöur stjórnarherranna um
stööugleikann sem væri undir stjórn Dav-
íös Oddssonar, hins virta og elskaða leið-
toga. Davíö sjálfur hélt nokkrar hjartnæm-
ar ræöur í lokin um stöðugleikann og hina
miklu efnahagsöröugleika sem ríkisstjórn-
in sigraðist á. Þessum ræöuhöldum var
gjarnan fylgt eftir meö leiöaraskrifum og
Reykjavíkurbréfum í Mogganum. Þaö var
gjarnan látiö fylgja meö aö nú þurfi pólit-
ískan styrk, sterkan flokk til að fylgja efna-
hagsbatanum eftir. Sá flokkur sé aö sjálf-
sögðu Sjálfstæðisflokkurinn.
Stöðugleikinn í
launaumslaginu
Nú erum viö þingmennirnir orönir
frambjóöendur, þaö er aö segja þeir sem
leita eftir endurkjöri. Viö erum, eftir loka-
törnina í þinginu, komnir á stefnumót viö
raunveruleikann, gefum okkur á tal viö
fólkið.
Ég kom á fimmtudaginn nú í vikunni í
frystihús austur á landi og ræddi þar viö
hóp fiskvinnslufólks, sem var í önnum aö
koma loönunni í verömæti. Loðnan á sem
kunnugt er að bjarga þjóðarbúinu á þessu
ári. Mér fannst fara lítiö fyrir góöærlnu og
stööugleikanum í tali fólksins. Þaö var
vonsvikið meö sinn hlut og fannst stöbug-
leikinn einkum birtast í þeim upphæbum
sem birtast í launaumslögum þess. Sömu
lágu launin. Líf þessa fólks er æðisgengið
kapphlaup um aö komast af og það kunni
vel aö endursegja þá fullyröingu konu að
vestan í Þjóöarsálinni, aö launahækkunin
hefði numiö einu kjötlæri á mánuði. Lífs-
baráttan birtist í tali fólksinsog mér fannst
ég vera kominn óralangt frá eldhúsdag-
sumræðum um stöbugleika og stórkostleg-
an árangur í efnahagsmálum.
Hvab er í okkar valdi
„Þú bjargar þessu ef þiö komist til
valda," var sagt viö mig þegar viö kvödd-
umst. Ég tók þetta eins
og það var sagt, ég hef
aldrei haft komplexa um
ab vera kraftaverkamað-
ur. Hins vegar olli þetta
mér umhugsun um hvab
væri í valdi okkar stjórn-
málamanna um aö bæta
kjör fólksins. Þaö er þó
fyrsta og síðasta takmark
meö stjórnmálastarfi að
stuöla aö því að einstaklingurinn fái notiö
sín, hafi tækifæri í lífinu og þá reisn sem
fylgir því aö komast af.
I fyrsta lagi er þaö skylda okkar ab sýna
ráðdeild í meðferð almannafjár. Á annan
hátt er ekki unnt aö stilla skattheimtunni
í hóf. Hana má ekki auka, en nauösyn ber
til ab allir greiði réttlátan hlut til samfé-
lagsins. Skattheimtan má ekki misbjóöa
almennum launamanni.
/ öðru lagi ætti aö skoöa enn á ný hvaö
ríkisvaldiö getur gert til aö draga úr þeim
kostnaði sem fólki úti á landsbyggðinni er
þyngstur í skauti, en þab er húshitunar-
kostnabur. Þaö er auðvitað engin hemja í
því að fólk, sem vinnur á lágmarkslaun-
um, þurfi aö kynda tveggja herbergja íbúö
fyrir 17 þúsund krónur á mánuði. En þetta
er raunveruleikinn. Þetta er „ísland í dag",
eins og Jón Ársæll segir. Sömuleiöis er hús-
næðiskostnaðurinn öllum landsmönnum
mjög erfiður. Leiga á smæstu íbúðum, þar
sem eftirspurn er, liggur á bilinu 30-40
þúsund krónur. Láglaunafólk veröur aö
hlíta þessu eba borga þessa upphæö eöa
hærri í afborganir og vexti af húsnæði.
Þetta er raunveruleikinn, „ísland í dag".
Ég held aö stjórnmálamennirnir, sem
koma til þings í vor, veröi ab skoða þessa
þætti.
Óstöðugleikinn í
vanskilunum
í vanskilum fólksins ríkir ekki stööug-
Ieiki, þau aukast. Vanskilin eru ekki aöeins
efnahagslegt vandamál,
heldur einnig félagslegt.
Fólk, sem missir tök á
fjármálum sínum, verð-
ur biturt og hjálparvana
og þessar kenndir snú-
ast oftar en ekki upp í
kæruleysi, fólk gefur
hlutina frá sér.
Leiðsögn og skuld-
breytingar á lánum geta
skipt hér sköpum. Þorri fólks líður fyrir
þab aö vera í vanskilum.
Skuldbreytingu og greiösluaölögun á
þjóöfélagiö ab rába viö. Núverandi ástand
kallar aöeins á meiri afskriftir lánastofn-
ana, meiri töp sem koma fram í hækkub-
um vöxtum. Þetta er vítahringur sem þarf
aö brjótast út úr.
Þaö mun vera nefnd í því aö skoða þetta
mál. Ab öðru leyti tók Alþingi, sem var ab
ljúka, þaö ekki fyrir. Frumvarp þingmanna
Framsóknarflokksins um greiösluaðlögun
fékkst ekki rætt eða afgreitt.
í ræöum stjórnmálamanna má heyra
staöhæfingar um að vanskilin séu ekki
bundin vib láglaunafólk, og m.a. hefur fé-
lagsmálaráöherra talaö í þessa veru. í
þessu birtast meiningar um að vanskilin
stafi af kæruleysi og aö fóik lifi um efni
fram.
Ég fullyrði ekkert um þaö aö svo geti
ekki veriö í einstöku tilfellum. Hins vegar
liggur í augum uppi aö skuldaaukning og
vanskil heimilanna í landinu stafa af
tekjumissi einstaklinga og fjölskyldna,
sem kippir grundvellinum undan efna-
hagnum.
Patentlausnir
Undarlegasta fyrirbrigbi síðustu mán-
aöa í stjórnmálum er svokallaður Þjóö-
vaki, „hreyfing fólksins". Reyndar er
gengib í skoðanakönnunum niður á vib,
en framboð eru aö birtast. Hreyfingin er
utan um Jóhönnu Siguröardóttur, sem
sannarlega hefur fengiö sín tækifæri meö-
al annars til ab ráöast í aögerbir gegn
skuldum heimilanna á sjö ára ferli sem fé-
lagsmálaráöherra. Þessi hreyfing varb til
þegar Jóhanna tapabi riaumlega í for-
mannskjöri gegn Jóni Baldvini. Hún haföi
fyrir kosningar lýst því yfir ab í góöu lagi
væri fyrir sig aö vinna meö Davíb Odds-
syni. Síöan er farið fram á völlinn undir
merkjum vinstri samstööu. Stjórnmál geta
stundum oröiö dálítiö skrýtin.
Verkefni næstu missera
Stjórnvaldsaögerðir hafa gengiö hart aö
afkomu einstaklinganna á kjörtímabilinu
sem nú er að líða. Nú þarf aö þræöa hinn
gullna meöalveg ab rétta þeirra hiut og
leita einnig leiba til þess aö tryggja at-
vinnu og afkomu atvinnulífsins. Þetta er
erfitt verkefni, en ég er sannfærbur um að
þab þarf nýja forustu í landsmálin, til aö
ná árangri. Þaö er alveg ljóst aö núverandi
stjórnarflokkar munu halda áfram aö
starfa saman eftir kosningar og hjakka í
sínu fari. Ef Þjóövaki nær árangri, gæti
hann orðið sá aö splundra kröftum stjórn-
arandstöðunnar og leggja Sjálfstæðis-
flokknum til uppáhaldsvopniö, sem er
glundrobakenningin. Framsóknarflokkur-
inn er forustuaflið í stjórnarandstööunni
og þarf ab koma sterkur til leiks. Þess
vegna berst ég. ■