Tíminn - 13.05.1995, Qupperneq 11

Laugardagur 13. maí 1995
11

Eiöur Gunnlaugsson í Kjarnafœöi.
„Ég tel það, ef vel er að mál-
um staöið. Mín skoðun er að
mistök hafi verið gerö við
markaðssetningu á íslenska
dilkakjötinu. Sölusamtök
bænda hafa sett kjötið á útsölu
óunnið í heilum og hálfum
skrokkum til þess að lækka
kjötfjallið, en síður hugað að
frekari úrvinnslu. Ég tel þetta
ekki vera gott sölufyrirkomulag
og raunar eina af helstu ástæð-
um fyrir slæmri stöðu dilka-
kjötsins í dag. Ástæðan fyrir
betri stöðu svína- og nauta-
kjötsins er sú að bændur, sem
framleiða það, hafa borið gæfu
til að laga sig að óskum mark-
aðarins. Þeir slátra eftir hend-
inni þegar markaðurinn þarf
kjöt, og þar af leiðir að lítið
sem ekkert fer í frystingu og
geymslu. Engin útsala er í gangi
til að rugla markaðinn og kjöt-
vinnslurnar kaupa eins mikið
og þær frekast geta til að fram-
leiða úr. Staöreyndin er orðin
sú að markaöurinn vill ekki
lengur kjöt með beini, nema þá
helst í grilltíðinni á sumrin.
Fólk vill geta farið í kjötverslun
og valiö góðan lambavöðva, í
stað þess að kaupa kjöt með
beini og þurfa síöan að úrbeina
sjálft."
Lambakjötiö selt
„beint úr söginni''
— Ertu aö segja aö úrbeina
þurfi allt lambakjöt í dag?
„Já, ég er að því og spyr hvaö
margar áleggstegundir úr
lambakjöti séu til í dag. Þær eru
ekki margar. Og hver skyldi
vera ástæðan fyrir því? Hún er
sú aö dilkakjötsframleiðendur
virðast ekki hafa haft áhuga á
samvinnu við kjötvinnslurnar,
heldur hafa þeir selt kjötið „-
beint úr söginni" til neytenda.
Það hefur ekki verið neitt val.
Við höfum orðib vör við að
fólk vill ekki lengur þessa hefb-
bundnu íslensku súpukjötsbita.
Það vill fá kjötið úrbeinað í
steikur. Meira en 90% af sölu
okkar á hangikjöti um síöustu
jól var úrbeinað. Nei, ég held
að dilkakjötsframleiðendur
verði ab fara að hugsa upp á
nýtt um sölumál sín, annars
dregst þetta ennþá meira sam-
an. Þeim hefur verib skotinn
refur fyrir rass í bili, en ennþá
er möguleiki á að laga þetta. En
til þess þarf að viðurkenna lög-
mál markaðarins, líkt og svína-
og nautabændur hafa gert."
Eiöur Gunnlaugsson í Kjarnafœöi:
Sauðfjárbændur verba
aö viburkenna lögmál
markaöarins
i
hafin var framleiðsla á ein-
hverri vörutegund. En markaö-
urinn kallaði jafnan eftir nýj-
ungum og eftir um tveggja ára
starfsemi voru vörutegundirnar
orðnar um þab bil 20, en nú á
tíu ára afmæli fyrirtækisins eru
framleiddar um 500 vöruteg-
undir."
Spurning um verð
og gæði
— A hvem hátt tók markaöur-
inn framleiöslunni og þá einkum
nýjungunum?
„Nýtt og ekki nýtt," segir Eið-
ur og hugsar sig um. „Minnugir
þess hversu góöar viðtökur
pizzurnar okkar fengu í gamla
daga, þá vorum við óhræddir
viö að reyna okkur við hinar
ýmsu tegundir matvæla, sem
aðrir höfbu framleitt og hefð
var komin fyrir. Þetta var fyrst
og fremst spurningin um verð
og gæði eða með öðrum orðum
samkeppni um hylli viðskipta-
vina. Vörurnar fengu yfirleitt
góðar viðtökur, enda væri fyrir-
tækið ekki það sem það er í dag
ef framleiðslan væri léleg. Auð-
vitað geröum við mistök af og
til, eins og gengur, en þá lögð-
um við líka metnað okkar í að
bæta fyrir þau með öllum ráð-
um."
Markaðurinn kallar
eftir nýjungum
— Virðist þér sem nýjungar og
fjölbreytni hafi skort í matvcela-
iönaði á þessum upphafsárum
fyrirtoekisins?
„Já, líkast til hefur það verið í
ýmsum vöruflokkum. Það er
einnig staðreynd ab íslenskir
neytendur láta ekki bjóða sér
hvað sem er og eru töluvert
opnir fyrir nýjungum. Fólk er
einnig farið að ferðast mikið til
annarra landa, þar sem það
kynnist mörgu nýju á þessu
sviði og kallar eftir því þegar
heim er komið. í langflestum
tilfellum er það markaðurinn
sem kallar eftir nýjungum. Þró-
unin fer í stórum dráttum
þannig fram, ab eftir ab ákveb-
ið hefur veriö að framleiða nýja
vörutegund, er byrjað að fram-
leiða nokkrar gerbir eftir ýms-
um fyrirliggjandi uppskriftum.
Síðan taka við endalausar próf-
anir: smakkanir, geymsluþols-
prófanir og fleira. Þá tekur við
umbúðaval og síðan hefst
markabskynningin Ég vil gjarn-
an geta þess, að vib höfum lagt
okkur talsvert eftir því að fram-
leiða matvæli meb því sem við
getum kallab gamaldags yfir-
bragbi. Við höfum oft fengið
fyrirspurnir og jafnvel kvartanir
frá fólki, sem telur sig ekki geta
fengib vörur á borð við kjötfars
eða ýmiskonar reykt kjöt með
gamla, góða bragðinu sem það
vandist í æsku — ef til vill fyrir
30 eða 40 árum. Þessari þörf
höfum við reynt að mæta eftir
bestu getu og höfum þá oft
þurft að leita í smiðju gamalla
húsmæðra og einnig í gömlum
bókum eftir ýmsum fróðleik.
Því er spurning um hvort unnt
er ab kalla þetta allt nýjungar,
Tímamyndir Þórbur
þótt honum sé skipt nibur á
mörg ár.
Hvað næstu skref í vöruþró-
un varðar, kveðst Eiður binda
miklar vonir við nýja stofnun,
sem sett verbur upp á Akureyri
innan tíðar í samvinnu Háskól-
ans á Akureyri og Rannsókna-
stofnunar landbúnaðarins.
„Stofnun þessi mun í fram-
tíðinni abstoða okkur framleib-
endur í ýmsum málum, er
koma okkur að gagni. Þar er ég
einkum að horfa til tilrauna á
rannsóknastofum, auk þess sem
sérfræöiaðstob verður veitt vib
vöruþróun og markaðsrann-
sóknir. Þetta tel ég mjög mikil-
vægt fyrir framtíðina og þeim
til sóma er að standa."
— Telur þú mögulegt aö vinna
lambakjötinu umtalsveröan
markað aö nýju?
Skrokkurinn hlutaöur sundur.
— Er nauðsynlegt fyrir land-
búnaðinn aö aðlagast neyslu-
breytingum og þá á hvem hátt?
„Ég get fullyrt að ekki verður
komist hjá að aðlaga landbún-
aðinn neyslubreytingum í þjóð-
félaginu. En þegar spurt er um
á hvern hátt það verði gert, þá
er spurt stórt og erfitt að svara
að bragði. Ég held að frjálsræði
í milliríkjavibskiptum og aukin
samkeppni erlendis frá geri það
að verkum að til dæmis bænd-
ur verði ab taka upp talsvert
breytt vinnubrögð í náinni
framtíð. Ég tel að eina vörnin
gegn auknum innflutningi á
landbúnaðarvörum sé sú að
sækja á móti og selja íslenskar
landbúnaðarvörur erlendis, en
þar eru abrar neysluvenjur sem
þarf að mæta. Þarna vakna upp
spurningar um þætti eins og
fitumagn í kjöti, aldur slátur-
gripa og fleira. Ef við ræðum
aðeins um dilkakjötið, þá er
nánast öllum dilkum slátrab á
mánaðartímabili að haustinu,
sem aftur leiðir af sér ab megn-
ið af kjötinu fer í frost með til-
heyrandi birgöahaldi. Ég held
ab þessu fyrirkomulagi megi
breyta, þannig ab sláturtíð hefj-
ist í lok júlí og standi yfir fram í
nóvember, auk þeirrar litlu vor-
slátrunar sem nú er til staðar.
Sem dæmi um það, sem laga
mætti hjá nautgripabændum,
er sú staðreynd að nú er nær
útilokað að komast yfir kálfa-
kjöt á meðan allgott framboö er
á kjöti af ungneytum eða full-
orðnu."
- og hœtta oð
selja kjötiö beint
úr söginni
en vöruþróun er þaö svo sann-
arlega."
Landbúnaðurinn
verbur ab ablagast
neyslubreytingum
Þróunarkostnabur
lendir alltaf inni í
verblagningu
— Telur þú þörf á aö auka
samskipti bcenda, afuröastööva,
matvcelaiðnaðar og smásöluaö-
ila?
„Já, það er örugglega af hinu
góða að auka samskipti þessara
aðila. Ég held að samskipti
milli matvælaiðnaðarins ann-
arsvegar og bænda og afurða-
stöbva hinsvegar mættu vera
IIIIIMll 'II III'
Úr kjötvinnslunni.
meiri. Það skiptir matvælaiðn-
aðinn miklu máli á hvern hátt
og í hvaba formi hráefnið er af-
hent til vinnslustöðva. í því
efni held ég að breytilegur slát-
urtími geti haft mikið að segja.
Hann skiptir einnig miklu máli
í sambandi við allt birgðahald
hjá vinnslustöbvum."
Eibur kveðst telja útilokað að
vöruvöndun, vöruþróun og
verblækkun geti farið saman,
vegna óhjákvæmilegs kostnað-
ar sem fylgi öllu þróunarstarfi.
Hann segir að vegna tiltölulega
hagstæðra rekstrarskilyrða að
undanförnu hafi verið mögu-
legt að halda verði á unnum
kjötvömm í lágmarki. Hinsveg-
ar megi ekkert út af bera svo
illa geti farið. Þróunarkostnaður
hljóti alltaf að lenda inni í
verblagningu vörunnar, jafnvel