Tíminn - 03.06.1995, Side 11

Laugardagur 3. júní 1995

11
Hér má sjá eina af Ijósmyndum Vigfúsar Sigurgeirssonar sem hann tók fyrir þjóbhátíbarnefnd 1944. Myndin er
afþingfundi á Alþingi.
lofti hjá Auði Kjartansdóttur
Mikkelsen, dóttur Kjartans Ó.
Bjarnasonar, en hún er búsett í
Danmörku. Þar var aö finna
nokkra búta af upphaflegu
myndefni. Þá komu í leitirnar
nokkrir slíkir bútar hjá Gunnar
Vigfússyni ljósmyndara, syni
Vigfúsar Sigurgeirssonar.
Var myndin nú endurgerö eft-
ir eintökunum tveimur sem
bæöi voru illa farin, auk þess
sem bætt var viö nokkrum
myndskeiöum frá Guðmundi
Einarssyni frá Miðdal, eina kvik-
myndatökumanninum sem
einnig tók litmyndir á hátíöinni
á Þingvöllum.
Viö endurgerð myndarinnar
var töluverð vinna lögö í hljóö-
vinnslu en viö hana voru m.a.
notaðar upphaflegar hljóbupp-
tökur frá Þingvöllum sem varö-
veittar eru hjá Ríkisútvarpinu. ■
SADVELAR
"W
Söguleg kvikmynd endurgerb:
„Stofriun lýðveld-
is á íslandi" sýnd
eftir 43ja ára hlé
Ingvar
Helgason hf. vélasala
Sævarhöföa 2 - SÍMI 525-8000
ATH. BREYTT SÍMANÚMIR
Forsætisnefnd Alþingis og
Kvikmyndasafn íslands hafa
sameinazt um endurgerö
myndarinnar Stofnun lýb-
veldis á ísland, og mun safniö
efna til sérstakrar sýningar á
myndinni fyrir núverandi og
fyrrverandi alþingismenn á
þriðjudaginn kemur. Almenn-
ingi er síöan boöiö aö sjá
myndina án þess aö greiöa
fyrir sérstakt gjald og veröa
þær sýningar í Saga bíói dag-
ana 7.-11. júní kl. 17.30. Sýn-
ingin tekur 50 mínútur.
Kvikmynd þessi á sér langa og
sérkennilega sögu, að því er seg-
ir í kynningu frá Kvikmynda-
safni Islands. Það var Þjóðhátíð-
arnefnd lýðveldisstofnunar á ís-
landi sem stóö fyrir því aö
myndin var gerö og var Kjartan
Ó. Bjarnason fenginn til aö
annast myndatöku, og mynd-
uöu bræöurnir Eðvarð og Vigfús
Sigurgeirssynir ásamt honum.
Páll ísólfsson valdi tónlistina og
Pétur Pétursson var þulur. Um-
sjón meö eftirvinnslu myndar-
innar haföi Þjóðhátíðarnefnd
undir forystu Alexanders Jó-
hannessonar rektors Háskólans,
en hljóðsetning fór fram í
Bandaríkjunum.
Myndin var fyrst sýnd opin-
berlega í byrjun árs 1946. Þótti
hún ekki svo góö sem vænzt
haföi verið og olli hún tölu-
verðri óánægju. Var þá ráðizt í
endurbætur á myndinni sem
fóru fram í Kaupmannahöfn og
Lundúnum. Aö þeim loknum
var hún sýnd á nýjaleik og var
það 16. júní 1952. Enn á ný var
óánægja meö afraksturinn, en
ekki voru menn á því að gefast
upp. Var myndin nú send aftur
til Danmerkur þar sem bæta átti
við nýjum hljóðupptökum. Aö
svo búnu var hún send hingað
aftur og síðustu heimildir um
vinnu viö myndina eru upplýs-
ingar um greiðslur forsætisráðu-
neytisins í júní 1953 til Alex-
anders Jóhannessonar, Guð-
laugs Rósinkrans og Einars Ol-
geirssonar, sem þeir fá fyrir að
leggja lokahönd á verkið.
Myndin var þó ekki sýnd aftur
en féll í gleymsku.
Þab var svo í fyrra að ákveðið
var að ráðast í endurgerð mynd-
arinnar og var Kvikmyndasafni
íslands falið að sjá um verkið. í
safninu vom varðveitt tvö ein-
tök af myndinni. Var ákveöið
að klippa hana að hluta til upp
á nýtt, einkum vegna þess að
sömu myndskeið komu fyrir
hvað eftir annað, af þeirri
ástæðu að áherzla hafði verið
lögð á ab koma að sem lengst-
um ræðubútum án þess að
nægilegt myndefni væri fyrir
hendi.
í safninu var ekkert til af upp-
haflegu efni, en eftir langa leit
hafðist upp á kassa uppi á háa-
Naglar landsmanna koma úr Borgarnesi. Páll Cuöbjartsson rekur
fróölega sögu naglans og segir Vírnet hf. byggja á fornri hefö:
FIONA sáövél
sáóvélar
Eigum örfáar vélar til
afgreiöslu strax.
Upphaf jamibnab-
ar á íslandi á Borg?
Þaö er vib hæfi aö eina naglaverk-
smiöja landsins, Vímet hf., skuli
vera í landnámi Skallagríms land-
námsmanns. Þaö mun einmitt
hafa veriö á Borg eöa í Dalsmynni
í Noröurárdal sem vagga járniön-
abar á íslandi stóö.
Páll Guöbjartsson greinir frá upp-
hafi naglans í skemmtilegu og fróö-
legu riti sem Vírnet hf. í Borgarnesi
hefur nú sent frá sér og heitir „Nagl-
festan - um nagla og naglfestingu."
Ritið fjallar einkum um tæknilega
hluti, veðuráraun, tæringarvarnir og
annað sem fagmönnum og hús-
byggjendum kemur til góöa aö
Hvolsvöllur:
Nýr sveitarstjóri
Hreppsnefnd Hvolshrepps hefur
rábib Ágúst Inga Óláfsson kaupfé-
lagsstjóra, í embætti sveitarstjóra
á Hvolsvelli. Alls sóttu 47 um
starfib en þrír drógu umsóknir
sínar til baka.
Ágúst Ingi mun taka viö nýja
starfinu seinnipart sumars af ísólfi
Gylfa Pálmasyni sem kjörinn var á
Alþing sl. vor fyrir Framsóknar-
flokkinn. Ágúst Ingi er 46 ára gam-
all og hefur starfað hjá Kaupfélagi
Rangæinga á Hvolsvelli í 29 ár.
Hann er menntaöur frá Samvinnu-
skólanum á Bifröst. • ■
kynna sér. Fagmenn fjalla um þessi
sviö.
Saga naglans er hins vegar fróðleg.
Þar kemur fram að Gamli Nói hefur
trúlega notaö nagla í Örkina sína,
trénagla. Ljóst þykir aö mannkynið
hefur snemma á þróunarferlinu far-
ið ab nota nagla meö einhverjum
hætti. Þaö kemur líka fram ab naglar
voru rándýr vara í gamla daga meö-
an þeir voru handsmíöaðir. Dæmi
eru um þaö fyrir iönbyltinguna aö
naglar vom svo dýrir í Ameríku að
þar brenndu menn hús til að endur-
heimta naglana.
Á miðöldum er sagt að saumur í
sexbyrðan áttæring hafi kostaö 90
álnir vaðmáls hér á landi, en allur
viðurinn kostaoi nins vegar 144 áln-
ir. Nú er saumurinn hins vegar svo
ódýr aö hann kostar lítt meira en
vírinn sem hann er framleiddur úr.
Verðhrun hefur oröiö á nöglum á
síöustu öldum. Þaö er jafnvel talaö
um aö trésmiöir láti naglana liggja ef
þeir missa þá úr höndum sér. Lengi
var þaö þó talið mönnum til lofs,
sem tíndu saman nagla og réttu þá
og endumotuðu, þaö voru nýtnir
menn og kannski eilítið sérvitrir.
Páll Guöbjartsson rennir stoðum
undir þaö aö þeir Borgfirðingar og
Mýramenn hafi verið frumkvöölar
að járnsmíöum á íslandi. Hann seg-
ir;
„í Landnámu er þess getið aö
Rauða- Björn, sem bjó í Dalsmynni í
Norðurárdal, hafi fyrstur íslenskra
manna haft rauöablástur um hönd
og þar með væntanlega verið fyrsti
jámiönaöarmaöurinn á íslandi. í Al-
fræðibók Arnar og örlygs er þetta
hins vegar dregið í efa, þar sem
Rauða-Bjöm hafi komið út til Ís-
lands seint á landnámsöld. Þar er
aftur á móti bent á aö líklega hafi
Skallagrímur á Borg oröib á undan
honum í þessu efni. Hvort sem rétt-
ara er viröist ekki fráleitt aö draga af
þessu þá ályktun að íslenskur járn-
iðnabur eigi upphaf sitt í Mýrasýslu
og þá eflaust einnig framleiösla á
nöglum. Þaö fer því vel á því ab eina
íslenska naglaverksmiðjan í dag er
starfrækt í Borgarnesi. Má segja að
þar sé byggt á fornri hefð," segir Páll
Gubbjartsson. ■