Tíminn - 20.07.1995, Page 4

4
Fimmtudagur 20. júlí 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: ]ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerö/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Sameiningar-
draumurinn
Umræöur um sameiningu félagshyggjuflokkanna
eru ekki nýjar af nálinni. Þær hafa staöiö yfir meö
misjafnlega miklum krafti yfir tvo áratugi. Hins veg-
ar hafa þessar umræöur ekki skilaö árangri og í síö-
ustu kosningum var slíkt markmiö fjær en áöur og
eitt nýtt afl, Þjóövaki, kom fram sem geröi út á fé-
lagshyggjuvænginn.
Nú berast fréttir af því aö fólk sé farið að hittast til
þess að ræða möguleika á sameiningu vinstri flokk-
anna og vettvangurinn til fundarhaldanna sé Ráð-
hús Reykjavíkur. Einnig berast fréttir af því að fund-
arhöld um þetta mál eigi aö halda áfram á næstunni.
Stjórnmálamennirnir, sem mynda þennan hóp,
eru atkvæðamiklir í sínum flokkum, þannig aö for-
usta þeirra flokka getur ekki leitt hjá sér þessi tíö-
indi.
Hins vegar eru umræða um sameiningu flokka og
svo raunveruleikinn tvennt ólíkt. Til þess að samein-
ast þarf aö ná sátt um ýmis erfið ágreiningsmál. Þeir,
sem hafa áhuga á stjórnmálum og taka þátt í flokks-
starfi, hafa lífsskoöun sem byggir á stefnu flokk-
anna. Þaö vill svo til að nokkuð ber á milli í þessum
efnum.
Alþýðubandalagið hefur kennt sig við jafnaðar-
mennsku og Alþýöuflokkurinn hefur talið sig vera
hinn eina rétta handhafa hennar. Þrátt fyrir þetta er
grundvallarmunur á stefnu þessara flokka og þróun
þeirra á undanförnum árum. Stefna Alþýðubanda-
lagsins hefur höfðað til þjóðernishyggju, en stefna
Alþýðuflokksins til alþjóðahyggju. Innan flokk-
anna, einkum Alþýðubandalagsins, er blæmunur á
afstöðu fólks í þessu efni, en það breytir ekki grund-
vallarstefnunni. Afstaða flokkanna til Evrópusam-
runans sýnir einkar vel þessar mismunandi áherslur.
Sameining þessara tveggja flokka verður ekkert
nema spjall innan þykkra veggja Ráðhússins, nema
niðurstaða náist um það á hvaða grunni afstaðan til
umheimsins á að byggjast. Sé einhver málamiðlun
til, á eftir að fá fólk innan beggja flokkanna til að
sættast á hana og það gerist ekki í einu vetfangi.
Það virðist svo sem það fólk, sem er að tala saman
nú um sameiningu, séu einstaklingar sem eru ekki
fráhverfir frekari þátttöku í Evrópusamrunanum.
Deildar meiningar eru innan flokkanna um það mál
og ljóst er að Kvennalistinn er klofinn um það. Sá
klofningur er ekki eins augljós í Alþýðubandalaginu,
en andstaðan við Evrópusambandið er þar mjög
hörð.
Sameiningarumræður einstaklinga í flokkunum á
vinstri vængnum hlýtur að snúast um málefni. Ljóst
er að þegar þau koma upp, er mikill ágreiningur um
grundvallaratriði. Ef þessum umræðum verður hald-
ið áfram af málsmetandi fólki innan Alþýðubanda-
lags, Kvennalista og Alþýðuflokks, hlýtur það að
valda óróa í flokkunum. Vafalaust er möguleiki á
sameiginlegri afstöðu um ákveðin mál í andstöðu
við ríkisstjórnina. Það fylgir stjórnarandstöðu á
hverjum tíma. Stóru grundvallarmálin, svo sem af-
staðan til umheimsins, eru óleyst, og það er áreiðan-
lega langt í land að sameina sjónarmiðin í þeim efn-
um.
I stuði með Guði
íslenskum stjórnmálamönnum
mun hafa verib bobib sérstaklega
til kraftaverkasamkomu Bennys
Hinn í Laugardalshöll í fyrra-
kvöld og þess getiö aö sæti fyrir
þá yrbu tekin frá. Ekki hefur Garri
haft spurnir af neinum stjórn-
málamanni sem mætti, og því er
ekki heldur ab búast viö krafta-
verkum í landsstjórninni eba
sveitarstjórnarmálum í framhald-
inu, þó svo aö mörgum þætti ef-
laust ekki veita af.
Biskupinn og abrir þjónar þjóö-
kirkjunnar mættu hins vegar á
stabinn, og ef marka má viötöl í
fjölmiölum, voru' þeir talsvert
upprifnir yfir þessari miklu sam-
komu. Einn þjóökirkjupresturinn
mun meira aö segja hafa farib
upp á sviö og fengiö lækningu
einhvers fótameins og sleppt við
þaö göngustafnum, sem hann
alla jafna gekk viö.
Sívaxandi kraftaverk
í sjálfu sér er ekkert við því að
segja, þó aö „hinir frjálsu söfnuö-
ir", sem svo eru kallaðir, séu meö
uppákomur þar sem auglýst eru
kraftaverk og kraftaverkalækning-
ar í Jesúnafni, og lofað sé stigvax-
andi krafti í kraftaverkum eftir
því sem líður á samkomufjöldann
sem haldinn er! Auglýsingin er í
raun svipaös eðlis eins og ef verið
væri aö auglýsa sveitaball: „Vax-
andi stuð með hverju balli, Benny
Hinn sér um fjörið". Munurinn er
hins vegar sá að hér er ekki um
sveitaball ab ræða, heldur er verið
að spila á vonir fólks sem lent
hefur í vandræðum og heldur
kannski að þaö geti fengið úr-
lausn sinna vandamála meö
kraftaverki. Flestir koma þó meö
svipuðu hugarfari og kemur fram
hjá Heródesi í söngleiknum Sú-
perstar, sem nú er veriö aö flytja í
Borgarleikhúsinu og var áöur sett-
ur upp í Austurbæjarbíói í þýb-
ingu Níelsar Óskarssonar. Heród-
es söng:
Þú ert hins sarna beðinn og aðrir
dýrlingar.
Eitthvað hlýtur þó að hafa aflað
vinsœldar.
Ó, ég bið þess, aðdáandi þinn,
að þú gerir hluti, sem trylla
mannskaþinn.
Þab er nákvæmlega þab sama
og virðist vera að gerast á vakn-
ingarsamkomunum hjá Benny
Hinn. Það er verið að trylla
mannskapinn, þannig að fólk geti
verið í „stuði með Guöi" eins og
Jón Ársæll Þórbarson, sjónvarps-
maður og fyrrum postuli úr
gömlu uppfærslunni á Súperstar,
hefur orðað það.
GARRI
Þjóðkirkjan á villigötum
En þó lítiö sé hægt að segja vib
því að „hin frjálsu samfélög"
standi í því að trylla mannskap-
inn í Jesú nafni, þá er það þó
spurning hvort eðlilegt geti verið
ab þjóðkirkjan sé að blanda sér í
málið með sérstakri velþóknun,
eins og Garra viröist hafa gerst
með þátttöku biskups og annarra
þjóbkirkjupresta í þessu ferli öllu.
Eflaust eru þetta nokkur þúsund
manns, sem hafa áhuga á og trú á
því sem þessi vakningariönabur
hefur fram að færa, og þessi hóp-
ur er sýnilegri en gengur og gerist
um þetta venjulega kristna fólk.
Augljóst er ab þjóðkirkjan telur
sér skylt að bregðast viö og koma
með einhverjum hætti til móts
við þennan hóp, þannig að opin-
berir talsmenn hennar eru nú í
stuði með Guði líka.
Það virðist hins vegar hafa
gleymst, að það eru margir tugir
þúsunda íslendinga, yfirgnæf-
andi meirihluti þjóðarinnar, sem
hafa engan áhuga á að láta bendla
sig eða sína þjóðkirkju við húll-
umhæ í Jesú nafni eða krafta-
verkalækningar í fjöldafram-
leiðslu. Ef þjóðkirkjan á að fara að
sinna þessari trúarvakningu með
einhverjum sérstökum hætti, ætti
hún líka að sinna öðrum svoköll-
uðum „andlegum" hreyfingum,
sem sprottið hafa upp eins og gor-
kúlur á haug og þrífast í svitahol-
um samfélagsins.
Á ekki Þjóðkirkjan aö fara og
þjónusta sérstaklega þá andans
hreyfingu, sem fréttir voru um í
vikunni aö risið hefði á Snæfells-
nesi. (Þau andans málefni virtust
einmitt hafa hafið innreið sína í
kjölfar þess aö framleiðsla á vín-
anda lagðist af, en ekkert skal sagt
um samhengið).
Þaö er sjálfsagt að þjóðkirkjan
taki á þessum nýaldar- og vakn-
ingarmálum, en það er alveg
óþarfi fyrir hana að fallast í fabma
við þau. Þjóðkirkjan er kirkja
hinna öfgalausu venjulegu Is-
lendinga, sem hafa enga ástæbu
til að láta trylla sig upp í ab vera í
einhverju stubi meö Guði.
Garri
Rómantík og veruleiki
Út um gluggann hjá mér á rit-
stjórn Tímans blasir við hib feg-
ursta útsýni. í góbu vebri sést
fjallgaröurinn á Snæfellsnesi,
Ákrafjallið, Skarösheiðin og Esj-
an. Yfir Flóann sést upp á Skaga.
Ef maður lítur sér nær, sjást skip
stór og smá sigla inn í Reykja-
víkurhöfn.
Mér hefur alltaf þótt tignarleg
sjón að sjá skip viö hafsbrún.
Einhver rómantík fylgir því að
sjá þau sigla á vit hins ókunna.
Úr glugganum mínum hef ég
undanfariö horft á stóru
skemmtiferöaskipin sem koma
við. Einn daginn kom glæsilegt
skólaskip frá Úkraínu, svona
rétt eins og þau sem mátti sjá í
sjónvarpsþáttunum um Oned-
in-skipafélagið. Togarar koma
að landi og Akraborgin öslar
sinn veg dag hvern.
Hinn grái raun-
veruleiki
Þótt rómantík fylgi siglingu
skipa, þá er það svo að fjarlægð-
in gerir fjöllin blá. Þegar ég er aö
skrifa þessi orð, sé ég fraktskip
úti á ytri höfninni og þab leiðir
hugann að þeim raunveruleika
sem bundinn er siglingum um
öll heimsins höf. Þegar ég man
fyrst eftir, var það talið ævin-
týralegt starf að vera í sigling-
um. Nú er öldin önnur. í al-
þjóðasiglingum ríkir hörku
samképpni, sem sums staðar
byggist á nútíma þrælahaldi. ís-
lenskir sjómenn eru með lífið í
lúkunum um atvinnuöryggi sitt
og afkomu, og hugsa sem svo:
Á víbavangi
hvenær kemur að okkur?
Flutningatækni hefur breyst
og skipin staldra lítið við. Gám-
ar eru hífðir á land í risakrönum
og skipin sigla á ný. Oftar en
ekki eru þau skráð undir henti-
fána og réttindi áhafna eru af
skornum skammti. Kjör þeirra
eru hluti af því alþjóðlega
þrælahaldi, sem farið er að tíðk-
ast í fleiri atvinnugreinum en
þessari.
Þróun sem er um-
hugsunarefni
Þessi þróun ætti að vera okkur
Vesturlandamönnum ærið um-
hugsunarefni. Við höfum rétt
upp hendurnar í fögnuði yfir
því að kommúnisminn er hrun-
inn og frjáls samkeppni kapítal-
ismans sækir á. Ég ætla ekki aö
harma hrun kommúnismans,
síður en svo. Hins vegar er þaö
ærið umhugsunarefni hvernig
heimsviðskiptin byggjast í vax-
andi mæli á réttleysi verkafólks
og ódýru vinnuafli á svæðum
þar sem allt aðrar og ólíkar kröf-
ur eru gerðar en hér á Vestur-
löndum. Þróunin í siglingunum
er einn angi af þessu máli.
Hinn alþjóðlegi stórkapítal-
ismi byggir meðal annars á fjar-
lægð þeirra, sem í raun ráða
málum, frá almenningi og þeim
sem selja vinnu sína. Þeir, sem
ráða yfir þekkingu á tækni- og
stjórnunarsviðum, eru ofan á,
hinir búa við bág kjör. Milli lífs-
hátta og hugsunarháttar þessara
stétta er hyldjúp gjá. Þetta er sá
kaldi veruleiki sem við blasir.
Einhvern veginn er það svo,
aö við Vesturlandabúar horfum
upp á þessa þróun aðgerðalausir
meöan hún kemur ekki við okk-
ur nema að takmörkuðu leyti.
Þó hygg ég að sú stund nálgist
óðum. I siglingunum og úthafs-
veiðunum sjáum við hvert
stefnir. Umkomuleysi sjómann-
anna, sem bíða í Hafnarfirði
hjálparlausir svo mánuðum
skiptir, er ein af vísbendingun-
um í þessu efni.
Jón Kr.