Tíminn - 21.09.1995, Qupperneq 4

Tíminn - 21.09.1995, Qupperneq 4
4 VÍWÍMU Fimmtudagur 21. september 1995 STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7 Útgáfufélag: Tímamót hf. Ritstjóri: |ón Kristjánsson Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson Fréttastjóri: Birgir Gubmundsson Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík Sími: 563 1600 Símbréf: 55 16270 Pósthólf 5210, 125 Reykjavík Setning og umbrot: Jæknideild Tímans Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmiðja hf. Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk. Úrelt menntakerfi Samkvæmt nýjum útreikningum Alþjóðabankans um auðlegð þjóða er ísland meðal þeirra ríkja sem teljast ríkust á jörðu hér. Grundvallarbreytingar eru gerðar á útreikningum til að mæla auðinn. Framleiðsla og véla- eign vega minna en áður, en auðlindum, ekki síst end- urnýjanlegum, er gert hærra undir höfði. Þá vegur mannauðurinn þungt og mestu dýrmæti hans eru gott heilsufar og menntun. Sé tekið tillit til þessa eru íslendingar greinilega á réttri braut hvað varðar forgang útgjaldaliða í ríkis- rekstrinum. Þótt margir kvarti yfir þeim miklu útgjöld- um, sem varið er til heilbrigðismála og menntunar, er það ekki fé sem er á glæ kastað, heldur eykur það þjóða- rauðinn til mikilla muna og langt fram yfir það, sem telst verðmætaaukning vegna mannvirkjagerðar eða vélakaupa. Það er að segja sé mark tekið á nýjum að- ferðum Alþjóðabankans til að reikna út auðlegð þjóð- anna. Oft er á það minnst að menntun sé besta fjárfesting- in og að framtíð þjóðarinnar byggist á aukinni og enn betri menntun en nú er látin í té. Sjaldan er þó gerð grein fyrir í hverju þessi aukna menntun á að felast eða að hvers konar gagni hún má verða. En hitt fer ekki leynt að fjöldi vel menntaðra ís- lendinga fær ekki störf við hæfi á heimaslóö og margir verða að una því að starfa við aðrar greinar en hæfir menntun þeirra. Á mörgum sviðum eru of margir menntamenn miðað við þörfina. En hér er vandratað meðalhófið sem á öðrum svið- um. Hitt sýnist ljóst að full þörf er á að stýra menntun- inni inn á þær brautir sem hún nýtist og að þörf er á að endurskoða þau menntakerfi sem nú er búið við. Víst er að menntun og skólakerfi þurfa sífelldrar endurskoðun- ar við í síbreytilegum heimi. I viðtali, sem Tíminn átti við Sveinbjörn Björnsson háskólarektor og birtist s.l. þriðjudag, telur hann þörf á grundvallarbreytingu á háskólamálum, enda hefur þjóðin setið eftir í menntunarmálum. 85 af hundraði háskólanema eru í einhvers konar byrjunarnámi, sem veitir engin starfsréttindi. BA- próf- in, sem flestir útskrifast með, er í raun ekki annað en undirbúningur að frekara námi. Rektor segist hafa áhyggjur af öllum þeim fjölda, sem hverfur frá námi vegna þess að annað hvort höfðar námið ekki til þeirra eða þeir ráða ekki við það. Hann segir aðrar þjóðir mæta þessu með meira vali og stuttu starfsnámi. Búast má við að það geri nemendunum fært að hasla sér völl á vinnu- markabi eftir háskólanám. Nýtist þá menntunin bæbi þeim sjálfum og samfélaginu í heild. Fleiri fagháskólar meb hagnýtu námi er sú leið sem þróaöar þjóbir hafa farið í menntunarmálum sínum og bendir háskólarektor á æskilegar fyrirmyndir sem vert sé að huga að og taka upp hér á landi. Ef íslendingar ætla að halda sæti sínu meðal best stæðu þjóða heims og að lífskjörin verði með þeim hætti sem æskilegt verður að teljast, er greinilegt að hlúa ber að menntastofnunum og gera þær kröfur að þær sinni kalli tímans. Gamaldags embættismannaháskóli eða háskóla- menntun, sem ekki veitir nema takmarkaða undirbún- ingsþekkingu, er tæplega leiðin til farsældar. Ef menntunin á ab vera sú góða fjárfesting sem af er látið, verður hún að byggjast á raunsæi og framfara- vilja. íhaldssemi og hálfkák býður lakari lífskjörum heim. Haustverk í ríkisstjórn Þessa dagana er verib ab vinna haustverkin á heimilum landsins. Húsmæbur búa til sultu, heimilis- febur taka upp kartöflur og börn- in dusta rykið af skóladótinu. Á stjórnarheiilinu er líka verið ab útbúa heimilisfólkið fyrir vetur- inn. Það er búið ab kaupa nýja bíla undir flesta rábherrana. Eins og alkunna er, snúast bíla- mál ráðherra um þab ab kaupa sér flottastan bíl. Sagnfræðilega er það sannab að það er bjargföst trú ráðherra allra tíma, að þeir stjórn- málamenn gangi mest í augun á þjóðinni og öðlist aukinn mynd- ugleik sem aka í sem dýrustum og íburbarmestum bílum. Þröngur stakkur Sá galli er hins vegar á gjöf Njarðar að búið er að setja þak á það hvað ráðherrabílar mega kosta og er farið að miða við 3,2 milljónir. Það má raunar ráða af umræðunni að ráðherrum þykir sér skorinn nokkuð þröngur stakkur með þessari upphæð. Við- brögðin eru þó ólík eftir stjórn- málaflokkum hvernig menn bregðast viö þessum takmörkun- um. Framsóknarráðherrarnir fara þá leiö að svipast um víða og gera síðan tilboð í glæsikerrur, sem koma frá Alfreð Þorsteinssyni stórframsóknarmanni í Sölu varnarliðseigna. Þannig hefur þeim tekist að fá flotta bíla á verði sem er innan markanna, en þurfa hins vegar að búa við að bílarnir eru lítilsháttar notaðir. Það er ekki bara Páll Pétursson sem gerði slík kaup af Sölunefnd- inni og fékk 4,5 milljón kr. bíl á tæpar þrjár. Svipað munu þeir Halldór Ásgrímsson og Guð- mundur Bjarnason hafa gert, þannig að framsóknarmennirnir hafa bæði „haldið uppi standard" í bílategundum og haldið sér undir þakinu. Sjálfstæðisráðherrarnir virðast hins vegar ekki eins áhyggjufullir yfir reglunum og búa til sérreglur fyrir sig og sína. Þannig var Davíð að fá sér 5,7 milljón króna Audi- bíl og Halldór Blöndal fékk sér GARRI nýjan Pajero, sem kunnugir segja að kosti ekki undir 3,9 milljón- um. Samrýndir ráöherrar og þingforseti Þá vekur þaö ekki síöur athygli að bílakaup sjálfstæðisráðherr- anna — forsætis-, fjármála-, menntamála- og samgönguráð- herra — eru öll hjá sama umboð- inu. Ekki nóg meb það, því forseti Alþingis og fyrrverandi sjálfstæð- isráðherra fékk líka nýjan bíl fyrir veturinn frá þessu sama umboði. Það er virkilega ánægjulegt að sjá hversu samstíga og samrýndir sjálfstæðisráðherrarnir og þing- forsetinn eru um jafn ópólitískan hlut og bílamál. Þarna ákveða þeir allir, hver í sínu lagi, ab kaupa bíl af sama umboðinu, sem ber tvímælalaust vitni um að þarna er samhent forusta. Slíkt er mikil hamingja fyrir flokksstarfið. Það spillir heldur ekki fyrir að það skuli einmitt vilja svo heppilega til ab það séu dyggir flokksmenn og örlátir, sem eiga og reka þetta umboð. En þó ráðherrar stjórnarflokk- anna hafi sitt hvort lagið á bíla- kaupunum, er víst að þeir telja sig allir hafa gert góð kaup. Það má til sanns vegar færa. Hitt er öllu ólíklegra, ab sú grundvallarfor- senda ráðherrabílamálanna að virðing ráðherra fari eftir því hversu flottum bíl hann ekur, sé rétt. Sannleikurinn er nefnilega sá, ekki síst á þessum síðustu vik- um kjaradómsúrskurða og kostn- aðargreibslna, að sennilega stend- ur virðing ráðherra í öfugu hlut- falli við það hversu flottum ráð- herrabíl hann ekur. Ef þetta er haft í huga og í ljósi þess að dýrari bílar þýða líka hærri hlunninda- skatt fyrir ráðherrana, þá sýnist Garra ráðherramir vera á alvarleg- um villigötum, hvort sem þeir héldu sig undir settu þaki eba virtu það að vettugi. Þó ekki væri nema vegna tíðarandans, hefði það trúlega verið snjallara hjá þeim að gera eins og svo margar barnafjölskyldur gerðu fyrir skólabyrjun á þessu hausti. Nefni- lega að láta krakkana slíta alveg gömlu skónum áður en splæst var í nýja. Garri Við o g þeir Nýjustu fréttir af kjarabaráttu alísherjarnefndar Alþingis eru, aö nú ætlar hún að láta .gera út- tekt á launakjörum þjóðþings- manna á Norburlöndunm. Gef- ur sá samanburður vafalaust kærkomið tækifæri til að sýna fram á hve íslenskir þingmenn séu hörmulega la'unaðir og hve illa sé ab þeim búið á allan hátt. Sjálfsagt er ab gera einnig samanburð á kaupi og fríðind- um æðstu embættismanna og dómara á hæstu dómstigum. Þá mun einnig koma í ljós að ís- lensku embættismennirnir og bankastjórarnir hafa alls ekki hátt kaup þegar heiðarlegur og réttlátur. samanburður er feng- inn. Og hver veit nema að skatta- reglur og undanþágur geti einn- ig orðið íslensku nómenklatúr- unni í vil þegar búið verður að fá embættismenn, t.d. fjármála- ráðuneytisins, til að útlista sam- anburðinn eins og þeim einum erlagið. Þeir og viö Þab er aðeins eitt sem saman- burbarfræbingarnir verða að passa sig á. Það er að fólk í öðr- um starfsgreinum fari ekki líka að bera sig saman við þau kjör sem tíðkast meðal þeirra sem vinna svipuð störf í útlandinu og á Fróni. Þokkalegt væri til ab mynda ef háskólakennarar hér færu að tíunda hvaba kaup og starfsskil- yrði prófessorar í Stokkhólmi og Ósló búa við. Leikarar við Dramaten og í Þjóðleikhúsinu, fréttamenn Ríkisfrétta og Dan- marks Radio, eða þá bara sam- anburður á kjörum þeirra hjá DV og Jyllands Posten, ef telja má launþega einkageirans með. Samanburður á kjörum fisk- vinnslufólks hjá Granda og í Hirtshals liggur fyrir, svo að alls- herjarnefnd þarf ekki að ómaka sig á að kynna sér tittlingaskít- inn hjá smáfuglunum. Svo er réttast að allsherjar- nefnd stilli svo til að ekkert verði farið að hnýsast í alltof ná- kvæman samanburð á lífeyris- réttindum og starfslokasamn- ingum og ööru slíku, sem fólk Á víbavangi úti í bæ á ekkert að vera að skipta sér af. Ef vel tekst til og samanburð- arfræðingar Alþingis og fjár- málaráðuneytis vinna sín verk af venjulegri kostgæfni, mun niðurstaðan verða sú að kjörnir fulltrúar okkar Iepja dauðann úr skel. Og þá verður Kjaradómur að taka á honum stóra sínum að leiörétta svo um munar. Samanburöar- vísindin Oft er veriö að gera saman- burð á hinu og þessu og finna út mismun á lífskjörum hér og annars staðar. Hvenær sem ein- hver svona niðurstaða er birt, verða einhverjir til að sýna fram á að vitlaust sé spurt og vitlaust gefib og niðurstöðurnar því vit- lausar. Þegar samanburðarfræðingar Morgunblaðsins sýndu fram á að McDonalds-hamborgari er helmingi til þrisvar sinnum dýr- ari hér en í samanburðarríkjum, útlistaði fjármálaráðuneytið að samanburðurinn væri ekki marktækur, því að ljós, hiti og húsaleiga væru ekki tekin inn í dæmið. Eftir stóð að vísu aö verðið er miklum mun hærra hér en ann- ars staðar, en það er algjört aukaatriði samkvæmt leiðrétt- ingum ráðuneytisins. Nómenklatúran og goskarlar hennar sýna nefnilega ávallt og sanna að samanburður milli landa sé óframkvæmanlegur og ekki marktækur, þegar niður- staöan fellur ekki í kramið hjá þeim sem hafa hagsmuni að verja. En almenningur á íslandi á sér sjaldnast hagsmuni eða formælendur, nema rétt meðan á kosningabaráttu stendur. Allsherjarnefnd er núna að rannsaka launaþróun síðustu ára og ætlar að bæta við saman- burðarvísindum um kaupið hér og kjörin þar, og er ekki að efa að niðurstaðan verður mikil- fengleg og mun slá öll vopn úr höndum samtaka launafólks, sem nú eru að æsa sig upp út af nánast engu og eru jafnvel meö hótanir um að krefjast bættra kjara. Slík frekja er auðvitað óþolandi og verður svarað með sterkum og óyggjandi rökum og hálfsannleika samanburðar- fræðinnar. Það kemur í ljós þegar kjör forseta norska Stórþingsins verða tíunduð og túlkuð af alls- herjarnefnd Alþingis. Skyldi for- seti 'Alþingis hafa roð við hon- um í metingnum um hvor þeirra ber minna úr býtum? OÓ

x

Tíminn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.