Tíminn - 13.10.1995, Blaðsíða 5

Föstudagur 13. október 1995

5
Hansína Á. Björgvinsdóttir:
Eiga kvennarábstefnur
rétt á sér?
Þegar ég velti fyrir mér um-
fjöllun íslenskra fjölmiðla
um kvennaráðstefnuna í
Kína, finnst mér hún helst líkj-
ast hræsnisfullum feluleik. Fjöl-
miðlafólk gerir staðsetningu
ráðstefnunnar að aðalatriði og
blæs út mannréttindabrot Kín-
verja fyrr og nú. En þegar
grannt er skoðað er óvíst að
finnanlegt sé land sem hefur al-
gjörlega hreinan skjöld í mann-
réttindamálum, sérstaklega þó
þegar réttindi kvenna eru skoð-
uð. í Alsír eru konur oft myrtar
fyrir þá einu sök að taka blæj-
una frá andlitinu. í Pakistan eru
konur, sem hafa oröiö fyrir
nauðgun, fangelsaðar fyrir hór-
dóm. í Brasilíu sleppa menn,
sem myrt hafa eiginkonur sínar,
yfirleitt með áminningu. Á ír-
landi eru hjónaskilnaðir bann-
aðir og víða um heim er konum
bannað að nota getnaðarvarnir,
þótt vitað sé að þær geti ekki
brauðfætt börnin sín.
Bandaríkin hafa eitt iðnríkja
enn ekki staðfest 16 ára gamlan
sáttmála Sameinuðu þjóðanna
um réttindi kvenna. Þótt seint
væri, var það þó árið 1954 sem
hæstiréttur Bandaríkjanna stað-
festi aö kynþáttaaðskilnaður í
skólum væri ólöglegur. Árið
1964 fékk svo Martin Luther
King friðarverðlaun Nóbels fyrir
baráttu sína fyrir réttindum
svartra Bandaríkjamanna, sem
þá voru fyrir löngu orðin að lög-
um í því stóra landi.
Margt mætti fleira nefna, eins
og illa meðferð á stúlkubörn-
um, sem víða um heim, einkum
í Asíu, er svo skelfileg að því
verður vart með orðum lýst.
Þetta allt ætti íslenskt fjöl-
miðlafólk að vita, en samt hefur
það kosið aö fjalla um þessa ráð-
stefnu á eins ómálefnalegan
hátt og raun ber vitni. Ég get
varla ímyndað mér nema tvær
ástæður fyrir slíkri umfjöllun.
Annað hvort er þetta fólk afar
illa upplýst um ástandið í um-
heiminum, eða þá að það er
orðið svo yfir sig þreytt á rétt-
indabaráttu kvenna að það
nennir ekki að fjalla um slík
málefni.
VETTVANGUR
„Það er Ijóst að hér höf-
um við vestrœnir menn,
jafnt konur sem karlar,
verk að vinna. Við gœt-
um t.d. gert kröfu um
það að ríki, sem þiggja
þróunaraðstoð, verði að
setja lög, sem hœgt er að
framfylgja, um vinnu
bama. Það vœri a.m.k.
spor í rétta átt."
Eg sat óopinberu ráðstefnuna
í Kína ásamt 17 öðrum íslensk-
um konum. Þarna voru saman
komnir fulltrúar nokkurra þús-
unda frjálsra félagasamtaka,
sem öll vinna að málefnum
kvenna. Ráðstefnusvæðið var í
háskólabænum Huario, sem er
50 km frá Peking. Kínverjar
höfðu greinilega lagt metnað
sinn í að gera ráðstefnusvæðið
sem best úr garði og þar þurfti
nokkuð til, því haldnir voru á
milli þrjú og fjögur hundruð
fundir hvern einasta dag.
Fyrstu dagana sótti ég ein-
göngu fundi hjá vestrænum
konum. Þar kom m.a. fram að
lagaleg réttindi kvenna á Vest-
urlöndum eru víðast hvar góð,
en síöustu árin hefur hallað á
konur í ýmsum efnum og er það
rakið til versnandi efnahags-
ástands í viðkomandi löndum,
m.a. á Norðurlöndum.
Afríkukonur voru mjög áber-
andi á ráðstefnunni og þeir
fundir, sem ég sótti hjá þeim,
sannfærðu mig um að þær væru
á réttri leið í sinni baráttu. Mér
finnst ekki ólíklegt að kvenna-
ráðstefnan, sem haldin var í Na-
irobi, hafi gefið þeim aukinn
kjark til að ráðast gegn þeirri
kvennakúgun sem ríkt hefur í
Afríku öldum saman, en er nú á
hægu undanhaldi.
Asíukonur voru, eins og gefur
að skilja, mjög fjölmennar. Kín-
verskar konur segjast vera nokk-
uö ánægðar með sín kjör. Kon-
ur í borgum hafa bærileg kjör og
sömu laun og karlar fyrir sam-
bærileg störf, en konur í sveit-
um búa við mikla fátækt, þó
ekki við hungur. En eins og
menn vita hefur hungursneyö
verið órjúfanlegur þáttur í lífi
Kínverja öldum saman, þar til
nú. Ég tek það fram að ég bar
þessar upplýsingar undir hátt-
settan íslenskan mann, sem bú-
settur er í Peking, og hann stað-
festi þær.
Fyrirlesturinn, sem hafði
mest áhrif á mig, var haldinn af
samtökum sem stofnuð voru í
Nýju Delhi árið 1983 í þeim til-
gangi að beita sér gegn þrælk-
unarvinnu barna.
Þar kom fram að í Suður-Asíu
— í ríkjum eins og Bangla Desh,
Indlandi og Sri Lanka — eru um
130 milljón börn yngri en 14
ára í • þrælkunarvinnu. Þessi
börn eru á aldrinum 6 til 14 ára
og 70% eru stúlkubörn. A.m.k.
30% þessara barna vinna í verk-
smiöjum sem framleiða fatnað,
„Eftir að hafa setið óop-
inbem kvennaráðstefn-
una í Kína er það ein-
dregin skoðun mín að
kvennaráðstefnur séu af-
argagnlegar og eigi full-
an rétt á sér. Ymiss kon-
ar ofbeldi, bœði trúarlegt
og stjómarfarslegt, veld-
ur því að staða kvenna
víðast hvar í heiminum
er óásœttanleg."
teppi o.fl. frá því kl. 5:30 á
morgnana til kl. 19 á kvöldin
alla daga vikunnar. Þau fá mat
tvisvar á dag, yfirleitt banana,
kex og vatn. Þessum börnum er
refsað grimmilega, verði þeim
eitthvað á, og fallegar litlar
stúlkur eru látnar þjóna yfir-
mönnum og viöskiptavinum til
borðs og sængur. Mörg þessara
ógæfusömu barna eru heimilis-
laus, önnur eru fyrirvinnur fjöl-
skyldna sinna. Og svo öfugsnú-
ið sem það er, taka þau um leið
vinnuna frá þeim fullorðnu,
sem þá eru atvinnulausir með-
an börnin þræla fyrir smánar-
kaup.
Ég gæti sagt fleira um skelfi-
lega meðferð barna víða í ver-
öldinni; það geri ég þó ekki aö
þessu sinni, en bendi á að um
þetta mál verður m.a. rætt á
landsþingi framsóknarkvenna
nú í október.
Það er ljóst að hér höfum við
vestrænir menn, jafnt konur
sem karlar, verk að vinna. Við
gætum t.d. gert kröfu um það
að ríki, sem þiggja þróunaraö-
stoð, verði að setja lög, sem
hægt er að framfylgja, um
vinnu barna. Þaö væri a.m.k.
spor í rétta átt. Síðan getum við
aflað okkur upplýsinga um þau
vestrænu fyrirtæki, sem notfæra
sér þetta ódýra vinnuafl, og
komið nöfnum þeirra á fram-
færi, svo að siömenntað fólk
kaupi ekki vörur slíkra fyrir-
tækja. Fleira getum við eflaust
gert og það er einfaldlega skylda
okkar að reyna að hjálpa þess-
um vesalings börnum.
Að lokum vil ég segja þetta:
Eftir að hafa setið óopinberu
kvennaráðstefnuna í Kína er
það eindregin skoðun mín að
kvennaráðstefnur séu afar gagn-
legar og eigi fullan rétt á sér.
Ýmiss konar ofbeldi, bæði trúar-
legt og stjórnarfarslegt, veldur
því að staða kvenna víðast hvar
í heiminum er óásættanleg. Viö
Vesturlandabúar, karlar jafnt
sem konur, getum ekki látið
eins og fátæktin í þriðja heim-
inum komi okkur ekkert við.
Við verðum að leggja okkar lóö
á vogarskálarnar og það gerum
við að mínu viti best meö því að
styðja konur í þriðja heiminum
til menntunar og áhrifa á sinni
heimaslóö.
Höfundur er grunnskólakennarí og situr í
stjórn Landssambands framsóknarkvenna.
Einleiksgeisladiskur
Steinunnar Bimu
Út er kominn einleiksgeisladisk-
ur hjá Japis þar sem Steinunn
Birna Ragnarsdóttir leikur róm-
antísk píanóverk eftir Grieg og
Schumann. Á diskinum leikur
Steinunn píanókonsert í a-moll
eftir Grieg ásamt Sinfóníu-
hljómsveit íslands undir stjórn
Stefans Sanderling. Einnig leik-
ur hún einleiksverk eftir Grieg
og Schumann. Þau eru svíta nr.
1 úr Pétri Gaut eftir Grieg og
Söngur Sólveigar úr svítu nr. 2,
og Kinderszenen op. 15 (Úr
heimi barna) eftir Robert Schu-
mann.
Steinunn stundaði framhalds-
nám í Bandaríkjunum eftir að
GEISLAPISKAR
hafa lokið einleikaraprófi frá
Tónlistarskólanum í Reykjavík
undir handleiðslu Árna Krist-
jánssonar. Þá starfaði hún um
árabil á Spáni sem einleikari og
vann þar til „Gran Podium"-
verðlaunanna, sem veitt eru af'
„Juventuts del musicals" í Barc-
elona.
Steinunn er í fremstu röð ís-
lenskra píanóleikara og hefur
komið fram á fjölmörgum tón-
leikum hérlendis undanfarin ár
og hlotib lof gagnrýnenda og
hrifningu áheyrenda fyrir vand-
aðan leik sinn og túlkun.
Þetta er fyrsti einleiksdiskur
Steinunnar, en í fyrra geröi hún
geislaplötur ásamt Auði Haf-
steinsdóttur og Bryndísi Höllu
Gylfadóttur, sem einnig komu
út hjá Japis. Steinunn hefur
einnig komib fram á tónleikum
á Spáni, í Lettlandi, Bandaríkj-
unum, Þýskalandi og Englandi
og starfar nú við tónlistarflutn-
ing ásamt píanóleik við Tónlist-
arskólann í Reykjavík.
Geisladiskur þessi var hljóð-
ritaður í Háskólabíói og íslensku
óperunni og var tónmeistari
Bjarni Rúnar Bjarnason. Mál-
Steinunn Birna Ragnarsdóttir.
verk á kápu er eftir Vigni Jó-
hannsson, sem einnig sá um
hönnun bæklings. Þetta mun
vera í fyrsta sinn sem píanó-
konsert með íslenskum einleik-
ara ásamt Sinfóníuhljómsveit
Islands er gefinn út á geisla-
diski. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
SAUÐFJÁRFÍKNIN
Ríkisstjórnin er búin ab ganga frá
nýjum samningi upp á tólf millj-
arba króna við saubkindina. Bænd-
um hennar eru greidd full laun
fram yfir aldamót. Keyptar af þeim
harðbalajarbir ásamt búsmala.
Peningar lagbir í beitarlönd og
kjötsölu. Svona sitt af hverju tagi.
Saubabændur bönnubu alþing-
ismönnum ab segja frá samningn-
um og þingmennirnir létu þab
gott heita, þrátt fyrir hollustueib
vib stjórnarskrána. Fréttamönnum
var bannab ab taka Ijósmyndir og
þeir reyndust jafn hugrakkir og
þingskörungarnir. Ríkisstjórnin,
bændur og Alþingi skammast sín
því greinilega fyrir samninginn og
er það eini kostur hans.
Ekki er hægbarleikur ab móta
þjóbfélag þar sem öllum er gert
jafn hátt undir höfbi og því hefur
fólkib sjálft fengib ab verba sinnar
eigin gæfu smibir. Þeir sem betur
mega sín leggja peninga í sam-
hjálpina og reyna ab brúa bilib til
minni máttar. Stundum tekst ís-
lendingum vel upp og stundum
illa.
Pistilhöfundur er svona jafn vel
eba illa innrættur og næsti mabur í
röbinni. Hann skilur samt ekki af
hverju saubkindin fær peninga frá
samhjálpinni í marga áratugi og
marga ættlibi. Einkum og sér í lagi
þegar greibslurnar hafa aldrei
komib bændum þeirra til góba og
nema síbur væri. Saubabændur
eru fyrir löngu orbnir hábir pen-
ingunum og bíba árlega eftir
skammtinum eins og fíkill eftir
sprautunni sinni.
Saubfjárfíknin er ekki hótinu
skárri en abrar fíknir og dregur
burst úr fólki eins og annab dóp.
Búvörusamningar hafa stabið þjób-
félaginu fyrir þrifum í áratugi og
fært lífskjörin nibur undir fátækra-
mörk í Subur-Evrópu. En af hverju
er lopinn teygbur fram á nýja öld?
Ekki er ab sjá ab saubabændur
séu verr á sig komnir en abrir hóp-
ar þjóbfélagsins til líkama og sálar.
Þeir eru hvorki heilsulausir né
heimilislausir. Standa jafnfætis öbr-
um landsmönnum á vinnumark-
abi. Skortir yfir höfub ekkert sem
betur megandi íslendingar hafa í
dag. Og ekki nóg meb þab:
Saubkindin á langstærstan part
af íslandi og meira ab segja
óbyggbirnar líka. jarbir sauba-
bænda eru vel hýstar meb ibúbar-
húsum og útihúsum. Hlunnindi
fylgja mörgum jarbanna og rétt-
indi í félögum og vinnslustöbvum.
Saubabændur verba seint taldir illa
settir íslendingar.
A sama tíma og saubkindinni
eru handsalabir tólf milljarbar
króna eru drög lögð ab fjárlögum
fyrir almenning í landinu. Þar er
víba skorib nibur og skorib vib
nögl. Öryrkjar og sjúklingar bera
skarðan hlut frá borbi. Gjaldþrota
fólk og eignalaust liggur áfram
óbætt hjá garbi. Atvinnulausir
mæla göturnar. Ekkjur og munab-
arlausir. Kreppan sér um sína.
Tugþúsundir íslendinga eru bet-
ur ab samhjálpinni komnir en
saubkindin og bændur hennar.
Búvörusamningur ríkisstjórnarinnar
er áfram hvítflibbabrot af verstu
sort.