Tíminn - 21.11.1995, Qupperneq 4

4
Wimiun
Þriöjudagur 21. nóvember 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
.......... 1 " - ...........
Fjarskiptabylting-
in og friðhelgi
einkalífsins
Það þarf ekki að hafa mörg orð um nýjar víddir í
mannlegum samskiptum sem fjarskiptabyltingin
skapar. Þessi bylting er einkar mikilvæg fyrir okkur
íslendinga. Með henni færumst við nær umheim-
inum og fjarlægðir hverfa. Dagleg samskipti milli
fjarlægra heimsálfa með hjálp sambanda um Int-
ernetið og aðra viðlíka miðla opna nýjar víddir í
samskiptum án tillits til fjarlægða.
Hins vegar er það ætíð svo, þegar tækninýjung-
ar ryðja sér til rúms, að þær þurfa aðlögun að sam-
félaginu og geta skapað vandamál sem þarf að
bregðast við. Ekki þarf að lýsa mörgum orðum
þeim umræðum sem verið hafa um Internetið og
þau vandamál sem það skapar.
Það virðist vera staðreynd að þessi nýi miðill er
notaður til þess að dreifa upplýsingum og fullyrð-
ingum, sem snerta einkamál fólks og ekki hafa til
þessa fengið inni í fjölmiðlum. Þrátt fyrir að fjöl-
miðlar — blöð, tímarit og Ijósvakamiðlar — hafi í
ýmsum tilvikum verið gagnrýndir fyrir að ganga
nærri einkalífi fólks, hafa gilt ákveðin takmörk í
þeim efnum.
Að hin nýja og ört vaxandi samskiptatækni á
Internetinu skuli vera notuð til að dreifa óhróðri
eru alvarleg tíðindi. Internetið er ekkert annað en
ákveðin tegund fjölmiðlunar, sem lýtur ekki
venjulegum lögmálum ritstjórnar. Þetta er stað-
reynd sem þarfnast umræðu. Að sögn sérfróðra
manna er íslensk löggjöf vanbúin þess að fást við
meiðyrðamál sem upp geta komið af þessum sök-
um.
Löggjafinn verður vissulega að bregðast við og
gera íslenska meiðyrðalöggjöf þannig úr garði að
hún sé í samræmi við nýjustu tækni um dreifingu
upplýsinga. í hefðbundinni fjölmiðlun eru
ábyrgðarmenn sem hægt er að sækja til saka, en
því er ekki til að dreifa á Internetinu. Spurningin
um málfrelsi á ekkert skylt við þetta. Málið sýnist
snúast um ábyrgð á orðum og gerðum, að það sé
hægt að láta þann, sem dreifir upplýsingum sem
vega að æru einstaklinga, standa fyrir máli sínu.
Þær umræður, sem hafa verið um þessi mál að
undanförnu, ættu að verða til þess að löggjafinn
taki þetta mál til umræðu af mikilli alvöru. Um-
ræður í þjóðfélaginu um ábyrgð þeirra, sem eru
með slík tæki í höndunum sem tölvu sem tengd er
Internetinu, eru einnig afar nauðsynlegar. Því fylg-
ir mikil ábyrgð að hafa aðgang að slíku tæki og orð
Einars Benediktssonar, „aðgát skal höfð í nærveru
sálar", öðlast nýja og enn skýrari merkingu í ver-
öld þessarar nýju samskiptatækni.
Kvennalistískur leikur
Garri heyrbi á tal nokkurra
slökkvilibsmanna úr Reykjavíkur-
slökkvilibinu í sundiaugunum
um helgina. Þeir voru ab skipu-
leggja launalaus leyfi sem þeir
ætlubu ab taka sér meb kerfis-
bundnum hætti á næsta ári og aö
þeir myndu síöan bara kalla í af-
leysingarmenn sjálfir og láta þá
koma inn fyrir sig og vinna á
meöan. Ástæöan fyrir þessum
leyfum var aö þeir vildu ab ungir
menn, sem þeir þekktu, kæmu
inn á slökkvistöbina og öflubu sér
reynslu af því aö þeir ætluöu aö
veröa slökkviliösmenn S|álfir. Þeir
töldu augljóst aö vinnuveitand-
inn gæti nú ekki mikiö sagt, því
þeir ætlubu sjálfir aö afsala sér
laununum á meöan ungu menn-
irnir væru á vaktinni. Garra þótti
þetta nú heldur einkennileg rök-
semdafærsla, en málið skýröist
þegar þeir bentu á ab þeir væru aö
útfæra fyrir sig „Kvennalistaleiö-
ina" og hvernig þær ætluðu aö
kalla inn varaþingmenn til að
leyfa sem flestum röddum aö
koma fram á þinginu.
Gott fyrir Garra
Satt að segja kom þessi leikur
slökkviliðsmannanna Garra til aö
fara að hugsa urn hvort hann geti
ekki tekið upp málatilbúnað
Kvennalistakvennanna sjálfum
sér til hagsbóta — eins og slökkvi-
liösmennimir virtust vera aö
gera. Þaö er alveg ljóst aö þaö aö
skrifa í þetta litla horn á hverjum
degi er náttúrlega gífurlegt álag
og því ætti Garri aö geta kallaö
inn varamenn í skriftirnar alveg
eins og Kvennalistinn ætlar að
gera á þingi. Það eru ábyggilega
margir sem þurfa aö æfa sig að
skrifa í blöðin og myndu fegnir
vilja skrifa fyrir Garra og í hans
nafni. Þaö væri meira aö segja
hugsanlegt aö Garri gæti skipt við
einhverja slökkviliðsmenn sem
ætluöu að fara í launalaust leyfi,
þannig aö slökkviliðsmaöur gerö-
ist Garri og Garri gerðist slökkvi-
liðsmabur um tíma, svona til ab
GARRI
auka víðsýnina og bæta nýrri
reynslu í sarpinn. Nú, nema
menn stofnuðu hreinlega skipti-
klúbba þar sem enn fleiri gætu
tekið þátt og allir skiptust á að
vera hver annar í launalausum
fríum. Þannig gætu ferskar raddir
hljómað á ólíklegustu sviöum
þjóöfélagsins og nýjar hugmynd-
ir ættu aö hljóta greiöari fram-
gang. Þannig gæti Garri t.d. látið
draum sinn um að verða taugalíf-
eðlisefnafræðingur rætast í
nokkra daga og þá myndi hann
líka geta varpað fram kenningu
sinni um að tungumálakunnátta
sé háö magni tiltekinna boðefna í
taugaendum. Fram til þessa hefur
enginn tekib mark á Garra, þegar
hann hefur veriö aö vibra þessa
kenningu sína, sem aftur stafar
ábyggilega af því aö Garri hefur
ekki verið taugalífeðlisefnafræð-
ingur og því hvorki vitað hvaða
boðefni þetta gætu veriö né hvaö
taugaendar eru nákvæmlega.
Hinu veröur ekki á móti mælt að
kenningin hljómar gáfulega.
Þykjustuleikurinn
Þannig má eiginlega segja aö
Garri sé aö verða Kvennalistak-
ona eöa í þaö minnsta maður sem
styöur Kvennalistann, því það
fordæmi sem þingkonur flokksins
gefa öðrum starfsstéttum hefur
nú oröiö til þess að draumar fólks
gætu náö fram að ganga — í þykj-
ustunni í þaö minnsta. Sem höf-
undar þeirrar stefnu aö leyfa
flokkssystrum sínum á kerfis-
bundinn hátt að þykjast vera
raunverulegir þingmenn, sem eru
kallaöir oft og reglulega inn á
þingið til að láta „rödd sína heyr-
ast", hafa Kvennalistakonur tekið
afgerandi forustu í þjóðmálum.
Þær vega líka upp á móti því
hvað flokkurinn hefur fáar þing-
konur. Og þær virka líka miklu
fleiri, þegar alltaf eru að koma inn
nýjar og nýjar þingkonur fyrir
flokkinn.
Loks er ótalinn sá stóri kostur
viö þennan kvænnalistíska þykj-
ustuleik, að á landsfundum þarf
flokkurinn ekki einu sinni aö
ræöa stefnumótun í leiðindamál-
um eins og efnhagsmálum, stór-
iöju eöa landbúnaöi. Það má bara
þykjast hafa einhverja stefnu í því
líka, ef svo ber undir, þannig aö
allir geta verið ánægðir.
Garri
Skemmdarverk á Skólavörbuholti
Undarleg er sú árátta yfirvalda
að fyllast þrjóskufullri andúö
þegar aö því kemur aö varðveita
eöa skapa menningarverömæti.
Þaö er næstum sama hvaöa
ráðamenn eiga hlut aö máli,
alltaf tekst þeim aö koma fram
sem menningarfjandsamlegir
kauöar þegar þeir eru aö ráösk-
ast meö byggingar og skipulag.
Eru lítil takmörk fyrir því hve
vel þessu fólki er lagiö aö aug-
lýsa ósmekk sinn og lukkulega
fávísi um sögulegt og fagur-
fræöilegt gildi byggingarlistar
og skipulag umhverfis manna
og mennta.
Dæmi eru um aö grípa hefur
þurft fram fyrir hendurnar á yf-
irvöldunum meö ofbeldi til aö
koma í veg fyrir ósæmileg
skemmdarverk. Húsaröðinni í
Bakarabrekkunni ofan Lækjar-
götu í Reykjavík var foröaö frá
aö víkja fyrir fáránlegum stein-
kumbalda í sovésk-íslenskum
stíl, sem búiö var aö teikna og
átti aö hýsa stjórnarráðsdeildir.
Sú saga er vel kunn, en aðrar
falla í gleymsku nema hvaö
óbrotgjarnir minnisvaröar
smekkleysunnar tróna yfir
mannlífinu.
Köllun allra
yfirvalda
Trú þeirri köllun allra yfir-
valda aö lítilsvirða byggingar-
söguleg verðmæti hvenær sem
færi gefst, leggur borgarstjórn
Reykjavíkur ofurkapp á aö eign-
ast og umbreyta húsinu sem
kennt er viö Ásmund mynd-
höggvara og stendur á Skóla-
vörðuholti.
Miklum fjármunum veröur
variö til aö gera bygginguna
hæfa sem leikskóla fyrir börn.
Þaö er eins og hvergi séu til hús
eöa lóöir til aö lagfæra eöa reisa
Ásmundarsalur (Freyjugata 41).
nýjar byggingar fyrir höfuð-
stefnu og tilgang R-listans,
nema-beita bolabrögöum til að
eyöileggja Freyjugötu 41. Hús
sem byggt var af listamanni fyr-
ir listamenn, hjónin Ásmund og
Gunnþórunni, sem bjuggu í
húsinu og störfuðu þar aö list-
um sír.um.
Önnur ágæt hjón, sem bæði
Á víbavangi
eru listamenn, buöu í húsið.
Þaö voru þau Sigríður Jóhanns-
dóttir vefari og Leifur Breið-
fjörö, sem frægur er um lönd
fyrir glermyndir sínar, sem föl-
uöust eftir húsinu á frjálsum
markaöi og hugöust nýta það
eins og til var stofnaö í upphafi.
Enginn kostur er á betri lausn
og væri Reykjavíkurborg sómi
aö því aö aöstoða þau hjón viö
húsakaupin og létta undir meö
viðhald, heldur en aö þursast
við og setja þeim stólinn fyrir
dyrnar.
Háborg barna-
pössunar
Borgin neytir yfirburöa til aö
yfirbjóöa, því barnapössun skal
í húsið hvaö sem þaö kostar. Og
þaö kostar mikiö. En útgjöld
borgarinnar eru ekki aðalatriðiö
í þessu máli, heldur hitt hve
borgarstjórnin sýnist gjörsam-
lega firrt allri tilfinningu fyrir
arkitektúr og tilgangi og viö-
haldi sannrar byggingalistar.
Hún er kúltúrsnauö, rétt eins og
önnur valdaapparöt.
Svo er þetta fólk aö gæla viö
þá hugsun, aö Reykjavík veröi
menningarborg Evrópu eftir
nokkur ár. Best aö hafa ekki
fleiri orö um þaö aö sinni.
Dagvistun barna og leikskólar
eru menning út af fyrir sig og
sjálfsagt aö gera vel viö þann
þátt tilveru í borg. En borgin
hefur næg ráö til að fjölga leik-
skólum, þótt Ásmundarsalur
veröi látinn í friöi.
Eitt sinn var til hugmynd og
hönnun aö háborg íslenskrar
menningar á Skólavöröuholti.
Raunin varö önnur og þrátt fyr-
ir dýrar og miklar byggingar er
holtið hiröulaust og nöturlegt.
Þar var byggt yfir myndasmiöi
og er þaö enn helsti menningar-
bragur svæöisins. Leikskóli var
settur niöur milli Hnitbjarga og
Ásmundarsals og er þaö ekki
nóg, eins og fram er komið. Ef
heldur sem horfir, er næsta skref
aö gera Listasafn Einars Jóns-
sonar aö dagvistunarheimili
líka, svo ekki hallist á í verö-
mætamatinu og væri þá komin
þar háborg íslenskrar dagvistun-
ar meö þrem pössunarstöövum.
Borgarstjórn geröi vel í því aö
forðast aö fara offari til aö upp-
fylla kosningaloforöin um dag-
vistun. Aö minnsta kosti er
óþarfi aö fordjarfa menningar-
verömæti til aö koma krökkun-
um fyrir. Það er ekki víst að þeir
þakki þaö þegar þeir komast til
vits og ára og frétta hverju þau
voru svipt vegna skammsýni og
menningarfjandsamlegrar
þrjósku. OÓ