Tíminn - 01.12.1995, Blaðsíða 4

4

Föstudagur 1. desember 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Cubmundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: Isafoldarprentsmiðja hf.
Mánaöaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Framtíð eða afturför
Miklar umræður hafa farið fram á Alþingi um frum-
varp til staðfestingar samningi um framleiðslu og
sölu sauðfjárafurða frá síðasta hausti. Umræðurnar
endurspegla að nokkru leyti hið pólitíska litróf innan
þingsins. Þær snúast einnig um hvort búvörusamn-
ingurinn, eins og hann liggur fyrir, muni leiða sauð-
fjárræktina úr þeim vanda sem hún á við að etja eða
hvort atvinnugreininni verði stefnt í enn meiri voða
með framleiðslusprengingu, verðhruni og vanda sem
snerta muni fjölda fólks í sveitum og þéttbýliskjörn-
um um allt land.
Með búvörusamningnum er óumdeilanlega verið
að þoka sauðfjárræktinni úr viðjum þeirrar hörðu
miðstýringar sem hún hefur búið við. Þótt miðstýr-
ingunni sé að einhverju leyti um að kenna þá verður
að leita fleiri orsaka fyrir vanda sauðfjárbænda og -
nægir þar að nefna mikinn samdrátt í neyslu og að
útflutningsstarfsemi hefur ekki tekist til með þeim
hætti sem vonast var eftir.
Þótt búvörusamningurinn losi um opinbera
stjórnun sauðfjárframleiðslunnar í áföngum er engin
vissa fyrir því að hann, einn og sér, nái að auka
kindakjötsneyslu landsmanna eða eftirspurn eftir
kjötinu á meðal útlendinga. Hver áhrif samningsins
verða fer að miklu leyti eftir því hvernig tekst til um
framkvæmd hans.
Deilur alþingismanna að undanförnu eru um
margt spegilmynd af því hugarfari sem almenningur
í landinu ber til bændastéttarinnar. Þótt stundum
hafi virst sem andstaða við hana væri öflug og megn,
einkum á hinum þéttbýlu svæðum á Suðvesturlandi,
er einnig ljóst að bændur eiga sér ýmsa talsmenn og
rúm í hugum fólks úr öllum stéttum. Þau sjónarmið
endurspeglast nú á Aíþingi þar sem flestir, er til máls
hafa tekið, telja að losa verði bændur og þá einkum
sauðfjárræktina úr hinum bráða vanda. Menn grein-
ir á hinn bóginn á um aðferðir að því marki og menn
greinir einnig á um hvert hlutverk sauðkindarinnar
eigi að vera í framtíðinni.
Ljóst er að búvörusamningurinn er aðeins vegur
sem stjórnvöld og bændasamtökin hafa í sameiningu
varðað. Eftir er að koma í ljós hvernig vegfarendun-
um, í þessu tilviki bændum, forsvarsmönnum af-
urðastöðva og markaðsmönnum landbúnaðarins,
muni takast að ferðast eftir þeirri leið. Hvort þeim
muni takast að aðlaga framleiðsluna þeim mörkuð-
um sem unnt verður að virkja innanlands og utan.
Og ekki síður hvort mögulegt reynist að aðlaga verð-
lag sauðfjárafurða því samkeppnisumhverfi sem við
lifum í.
í því efni hafa bændur þegar lagt nokkuð af mörk-
um og afurða- og vinnslustöðvar eiga næsta leik.
Búvörusamningurinn er gjörningur sem full sátt
getur tæpast ríkt um. Með honum er reynt að nálgast
mismunandi sjónarmið. Með honum er einnig verið
að skapa ný skilyrði til þess að vinna eftir. Slík skil-
yrði verða aldrei sett fyrir alla framtíð og hefur land-
búnaðarráðherra lýst því að hann hyggist endur-
verkja samstarf ýmissa afla innan þjóðfélagsins til
umræðna um landbúnaðinn. Við slíkt samstarf er
raunhæft að binda ákveðnar vonir því á þessari
stundu getur enginn fullyrt um hvort sá gjörningur
sem þingmenn deila nú um muni leiða til bjartari
framtíðar eða afturfarar.
Fjölmiblabyltingar notib
Ert þú tillitssamur?

Hljómkoddinn
...Tir hcr Ideift »6 Muatt i Mvmí,' s)°nvarp,
cta geislaspilaral?«nóupp.. nuru
jn þess aö .rufta þa sem næsl.r þer cra.
pú cc.ur ialnvcl lcnpt hann ,i» ú.™Pj-
vckjarann lil a.V maki þ.nn vakn. ckk. | c,. 1
vilt t'ara á fxtur.

Garri var aö lesa DV-iö sitt í gær
og velta fyrir sér hvernig hann
ætti aö fara aö því aö fylgjast meö
fjölmiölabyltingunni. Dagblööin
eru raunar ekki vandamál, því
þaö er hægt aö lesa þau hvenær
sem er, ef þau eru á annaö borö
viö hendina. I>au eru þaö sem
kalla mætti notendavænsti fjöl-
miöillinn — fyrir nú utan aö þaö
er alltaf allt miklu réttara og ör-
uggara sem stendur á prenti.
En þaö er ljósvakastríöiö sem
veldur höfuöverk, sem raunar var
oröinn nokkuö slæmur vegna sí-
aukins fjölda útvarpsstööva. Þaö
er nefnilega meira en aö segja þaö
aö fylgjast meö þetta fimm til átta
útvarpsstöövum og tveimur sjón-
varpsstöövum auk kristilega sjón-
varpsins, sem hann Árni Sigfús-
son var í um daginn aö útskýra
nauösyn þess aö hafa kristilegan
valkost í sjónvarpi.
Breyttur fjölmibla-
heimur
Ekki skánaöi höfuöverkurinn
viö aö fá tvær nýjar sjónvarps-
stöövar, sern samtals bjóöa upp á
einar fimmtán rásir og útsending-
ar allan sólarhringinn. Sannleik-
urinn er einfaldlega sá aö Garri,
eins og svo margir íslendingar, er
farinn aö missa af hinu og þessu
mikilvægu fjölmiölaefni og gerir
hann þó varla annað en fylgjast
meö fjölmiðlunum. Og svona rétt
til aö undirstrika þetta getuleysi
fólks Iáta nú nýju stöðvarnar og
Ríkisútvarpið auglýsingarnar
dynja á landsmönnum um aö
þeir beinlínis veröi aö fylgjast
með þeirra dagskrá.
Þessi breytti fjölmiölaheimur
og margfalda frambob er aö sjálf-
sögðu löngu búiö aö sprengja af
sér öll þau mörk, sem eðlileg eru
talin erlendis um fjölmiðlanotk-
un, og ef ekki væri fyrir sérstaka
nýjungagirni landsmanna og þaö
hversu áfjáðir þeir eru í aö fylgjast
meö, þá væri aö minnsta kosti
GARRI
helmingur fjölmiölanna farinn á
hausinn. Hinn íslenski neytandi
er því einstæður aö þessu leyti og
Garri hefur um árabil haldiö því
fram ab hinn dæmigerði íslend-
ingur rnyndi taka við aukinni
fjölmiblun, svo lengi sem nokk-
urt skynfæri væri laust til að
nema þaö sem þessi fjölmiðill
hefur fram ab færa. Takmarkaöur
fjöldi skynfæra á Homo sapiens
Islandicus er í rauninni þaö sem
hamlað hefur frekari framgangi
fjölmiðlabyltingarinnar á íslandi.
Það er einmitt af þessum sökum
sem auglýsing í DV í gær vakti
sérstaka athygli og fögnuö fyrir
þab ab hún sýnir að nú eru hug-
myndaríkir menn farnir aö ráðast
gegn þessum hvimleiöa flösku-
hálsi í framþróun fjölmiölunar í
landinu. Þetta er auglýsing um
„hljómkoddann — sem gerir þér
kleift aö hlusta á útvarp, sjón-
varp, segulband eöa geislaspilara í
steríó uppi í rúmi án þess aö
trufla þá sem næstir þér eru", eins
og segir í auglýsingunni.
Skynmöguleikar
víkkaöir
Þessi undrakoddi gefur fólki
þannig kost á aö hlusta á útvarp,
horfa á sjónvarp og jafnvel lesa í
blaöi uppi í rúmi á sama tíma og
konan getur veriö aö hlusta á aðra
stöö í sínum kodda og horfa á
aöra rás í sínu sjónvarpi eöa
kannski lesa í bók. Þetta er aö
sjálfsögðu stórkostleg hagræðing
og útvíkkun á skynmöguleikum
mannsins til ab nema fjölmiblun
í meira magni en áöur. Hins vegar
dugar þessi koddi þó ekki til aö
leysa vandann. Stærri lausnir
þurfa aö koma til og liggur beint
við að menn fari aö vonast eftir
„hljómsængum" eða jafnve!
„sjónsængum", sem myndu
áreita hin ýmsu skynfæri og lík-
amshluta meö ólíkum áreitum,
þannig aö ef menn legðust undir
„sjónsæng" meö „hljómkodd-
ann" sinn og tækju dagblöðin
með, gætu þeir fylgst sómasam-
lega meö því sem er að gerast í
þjóðfélaginu og notið til fulls
ávaxta fjölmiölabyltingarinnar.
Garri
Hrafn sem Sturla Þórbarson
"bréftil blÁðsíns"
Halldór Laxness
ástmaður og hjáguo
, liii'in Hrrniunnss.i
EVKIK i*.'AKfJ*r. á™"-- '
hafa þ*. bií.ir íknfaa >
la ..........‘„ nai* v • . ... ...
nnnli «kiW. fcUir Mnr|tUnl.!aAiiV
•■kkju, útlvndrar. t|;i-ininir.i ’c' Lri--..r.-
M1* ; ’/j ., n. ir.in vndurKjalði ;•••'-
Ketill skrækur var sjaldan langt
frá Skugga-Sveini og vildi gjarnan
baöa sig í þeim ljóma sem honum
fannst stafa af foringja sínum.
Baldur Hermannsson, eölis-
fræöingur, er sjaldan langt undan
þegar Hrafn Gunnlaugsson hefur
framiö einn af sínum athyglis-
gjörningum. í Morgunblaðiðnu í
gær birtist einmitt grein eftir
Baldur um Hrafn og er Baldur
fyrsti íslendingurinn sem opin-
berlega gengur fram fyrir skjöldu
og tekur upp hanskann fyrir
Hetjusögu Hrafns og upplestur-
inn í útvarpinu á dögunum. Eins
og viö er aö búast er Baldur afar
þakklátur Hrafni fyrir þetta mikla
listaverk sem hann telur söguna
vera og hann fer fögrum orðum
um upplestur Hrafns á textanum,
sem sé snilli. Öll er þessi aðdáun
Baldurs á Hrafni heföbundin og
hefur æ ofan í æ birst landsmönn-
um meö nánast nákvæmlega
þessum hætti: Hrafn geisist fram
meö eitt af sínum listaverkum,
sögu, bíómynd eöa atvinnutil-
boöi eöa einhverju ööru og kem-
ur meö því af staö miklum jarö-
skjálfta sem skekur þjóðfélagið í
heild sinni en mest þó menning-
arelítuna sem talar af vandlæt-
ingu í Rás 2 og skrifar reiðigreinar
í Morguriblaöiö eöa þá „Nýja
Þjóðviljann" eins og menn eru
farnir aö kalla Alþýöublaöið upp
á síökastiö.
Vindar uppljóstrana
Eftir aö meginskjálftinn hefur
riðið yfir kemur Baldur og dansar
á gárum eftirskjálftanna — í von
um aö draga máliö á langinn
þannig aö áhrifin vari nú sem
allra Iengst og athyglissjúkling-
arnir fái sem allra, allra mest út úr
málinu. Slíkur dans er einmitt
grein hans í gær þar sem hann tal-
ar um aö Halldór Laxness geti
' Á víðavangi
hrósaö happi yfir Hetjusögu
Hrafns, ekki síst nú „þegar naprir
vindar uppljóstrana næöa um
Halldór", eins og Baldur orðar
þaö og gefur þannig til kynna aö
einhverjar miklar uppljóstranir
um tengsl Stalíns og Halldórs séu
fyrir hendi. Hann heldur áfram:
„Þetta er falleg (Hetju)saga, hug-
næm, um gamlan mann sem
veröur ungur í annaö sinn, og þaö
er ég viss um aö seinni tíma fólk
mun kunna Hrafni þökk fyrir aö
að halda til haga þessum atburö-
um." Skyndilega er sögulestur og
sögugerö Hrafns oröin aö stór-
fenglegum greiöa viö skáldiö
vegna þess aö dregin er upp falleg
mynd af þessum „vægöarlausa,
kaldhæöna, stundum andstyggi-
lega undirhyggjumanni".
Baldur hefur hins vegar trúlega
fariö full geist í máliö, því hann
tekur svo djúpt í árinni aö mál-
flutningur hans er kominn út fyr-
ir þaö aö vera hneykslanlegur.
Hann er orðinn broslegur. Hall-
dór lýsir tengslum sínum viö Sov-
ét meö ágætum sjálfur, t.d. í
Skáldatíma og í þeim efnum hefur
ekkert nýtt komið fram eins og
Baldur er aö gefa í skyn í einhverj-
um hálfkveðnunt vísum.
Hin innsta þrá
Og til þess aö styöja mál sitt
gengur Baldur jafnvel svo langt
aö líkja Hrafni Gunnlaugssyni vib
Sturlu Þóröarson sem skrifaöi um
Snorra Sturluson og hversu hepp-
in þjóöin væri aö Sturla hafi nú
skrifaö texta um Snorra. Eins sé
þetta meö Hrafn og Halldór,
Hrafn sé Sturla Þóröarson fyrir
Halldórs Laxness.
í rauninni er meö ólíkindum
hversu langt Baldur er tilbúinn aö
ganga til aö viöhalda titringnum í
þessu máli. Þaö sem þó skín í
gegn er hin augljósa þrá þeirra
beggja, Hrafns og Baldurs, aö vera
álitnir raunverulegir lærisveinar
og vinir skáldsins. Þeir velja sér
bara svona óvenjulega leiö til aö
segja þaö. - BG