Tíminn - 08.12.1995, Blaðsíða 11

11
Föstudagur 8. desember 1995
Björn Bjarnason, menntamálaráöherra:
Þátttaka ríkis í
byggingu tónlist-
arhúss skobub
Á fundi ríkisstjórnar á þribju-
dag var ákvebib ab mennta-
málarábherra skipi nefnd til ab
kanna hvort og þá meb hvaba
hætti ríkisvaldib gæti komib
ab byggingu tónlistarhúss.
Þetta kemur í kjölfar áskorunar
frá fulltrúum tónlistarrábs ís-
lands, en þeir hittu Björn
Bjarnason menntamálaráb-
herra, þar sem þeir skorubu á
hann ab láta byggingu tónlist-
arhúss til sín taka.
Björn segir framhaldib nú vera
að skipa nefnd til ab skoða þetta
mál. „Það getur tekið sinn tíma,
en ef ríkið á að koma að þessu
máli er eölilegt að skoða það ná-
kvæmlega um hvað málið snýst,
bæði staðsetningu, gerð og hvort
ríkið á yfirleitt á aö taka þátt í
þessu verkefni. Það er þó nýtt í
þessu máli að ríkisstjórnin hefur
ákveðið að skoða þetta mál, í það
minnsta og það er stefnan að
niburstaða liggi fyrir á kjörtíma-
bilinu," segir Björn Bjarnason.
Hann segir það sína persónu-
legu skoðun, að það þurfi að taka
af skariö í þessu máli. Teikningar
séu búnar aö liggja fyrir síðan
1986. Það sé ljóst að ekki sé
ágreiningur um að næsta stór-
verkefni á sviði menningarbygg-
inga, sé bygging tónlistarhúss.
Hvernig það á að vera, hverjir
eiga að standa að því og ná-
kvæmlega hvaða starfsemi það á
að hýsa, hafi menn hins vegar
ekki komist að niðurstöðu um.
Björn segir þá staðreynd að
Reykjavík hafi verið útnefnd ein
af menningarborgum Evrópu ár-
ið 2000 ekkert koma þessu máli
beint vib. „Ríkisvaldið hefur
þvert á móti tekib fram aö það er
ekki skuldbundið til neinna út-
gjalda vegna menningarborgar-
innar," segir Björn að lokum.
-PS
Sameiginleg forsjá skilnaöarbarna fœkkaö forsjár-
feörum um helming:
Fjóröungur skilinna '94
meb sameiginlega forsjá
Hátt í fjórbungur hjóna sem
skildu í fyrra sömdu um sam-
eiginlega forsjá barna sinna. En
þetta fyrirkomulag virbist á
hinn bóginn hafa fækkab um
helming þeim börnum sem eru
í forsjá febra sinna einna. Árib
1992 var fyrsta árib sem gengib
var frá sameiginlegri forsjá, alls
65 barna, en þeim hafbi fjölgab
í 119 á síbasta ári.
Alls var gengið frá lögskilnaði
um 490 hjóna í fyrra, sem er um
10% fækkun miþað við næstu
þrjú ár þar á undan. Alls 304
þessara hjóna áttu börn; 133
hjón eitt barn og álíka mörg tvö
börn og 36 hjón 3 börn eða fleiri,
samtals rúmlega 520 börn.
Síðustu þrjú árin áður en sam-
eiginlegt forræði kom inn í
myndina (1989-91) fengu 66 feb-
ur, eða um 12% þeirra, forræði
barna sinna aö jafnaði ár hvert.
Frá 1992 hefur þeim aftur á móti
fækkað í 35 á ári eða einungis
7%.
Af þeim 523 börnum sem upp-
lifðu lögskilnað foreldra sinna á
síðasta ári eru 70% í forsjá móður
sinnar einnar, tæplega 7% í for-
sjá föbur síns og um 23% í sam-
eiginlegri forsjá beggja foreldra
sinna. ■
Turak Théatre:
Fornleifauppgröft-
ur í eldhúsinu
Franski leikhópurinn Turak Thé-
atre d'objets vakti fyrst verulega
athygli á leiklistarhátíðinni í Av-
ignon 1992 og hefur síban farið
víba með sýningar sínar. Leik-
hópurinn sýnir nú nýjasta verk
sitt Critures — fomleifauppgröft-
ur í eldhúsinu í Tjarnarbíói en
verkið hefur m.a. fengíð frábæra
dóma í dagblaöinu Le Monde.
„Critures gerist í eldhúsi við
enda borös á milli tveggja ísskápa.
í rökkri taka hlutir á sig nýja
mynd, verða persónur og umhverfi
sögunnar. Sýningin fjaliar um tím-
ann og leitina að hinni einu sönnu
ást, hún segir frá manni og konu
sem fara á mis allt lífið og hittast
ekki fyrr en á dauðastundu."
Turak Théatre var stofnað árið
1985 og skilgreinir sig sem leikhús
hlutanna. „Á sviðinu verður okkar
vanalega umhverfi að draum-
kenndum heimi á mörkum hins
raunverulega — Turakía verbur til.
Turakía er heimur sem Laubu,
stofnandi leikhússins, hefur skapað
sögum sínum og byggir á draum-
um og hugmyndaflugi. Sýningar
hópsins eru án orða og eru því al-
þjóðlegar".
Sýningar verða næst í Tjarnar-
bíói laugardaginn 9. des. og sunnu-
daginn 10. des. kl. 17. Miðaverb er
800 kr. ■
wjMjfjflj
Ljóö og lög
Háskólatónleikum á haustmiss-
eri lauk 6. desember meb ljóða-
lestri með jazz-undirleik. Skáld-
in voru Nína Björk Árnadóttir
og Jóhann Hjálmarsson, en
tónlistarmenn Carl Möller (pí-
anó), Guðmundur Steingríms-
son (trommur) og Róbert Þór-
hallsson (gítarbassi). Um tilurð
þessa atburðar, eða listforms,
segir svo í skránni: „Höfundur
tónlistarinnar er Carl Möller,
og skilgreinir hann hana sem
ljóðrænan jazz, eba stefjazz.
Tónlistin er unnin í samvinnu
vib skáldin þannig ab textinn
er fyrr á ferðinni, tónlistin tek-
ur mib af hugblæ ljóbsins."
Tónlist Carls Möller og félaga
var skemmtileg og féll vel að
ljóðunum. Jafnleibinlegur og
mér finnst íslenskur jazz vera
— drungalegur, þrumandi og
andlaus — þá var yfir þessu
spilverki viss glaðvær léttleiki
og þokki, sem lyfti sálum
áheyrenda. Hugtakið „akadem-
ískur jazz" er jafnfáránlegt og
svört hvíta eða blýþungur
dúnn.
Ljóð Nínu Bjarkar voru flest
smástemmningar um ástina,
mörg ort í minningu genginna
listamanna eins og Alfreðs
Flóka, Jóns Gunnars, Steinars
Sigurjónssonar eða Jóns Har-
aldssonar. Af þessum ljóðum
mætti ætla, að listamenn þessir
TONLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
hafi líkst mest berklaskáldun-
um gömlu, sem reikuðu verk-
og getulausir um holt og skóga
fullir af rómantískum órum. Og
kannski er það rétt. Hins vegar
hafa flestir meiri háttar lista-
menn verið starfsmenn miklir
og lausir við óra af þessu tagi;
tökum úr hópi óumdeildra þá
Ásgrím og Kjarval, Egil Skalla-
grímsson, Snorra, Jón á Bægisá,
Kiljan, Einar Ben., Hannes Haf-
stein og Jónas, Jón Leifs og Pál
ísólfsson. Allt saman „no-non-
sense menn".
Jóhann flutti sín fimmtán
ljób skörulega, og tónlistin féll
vel að þeim flutningi. Hér var
tilgangsleysi og forgengileiki
einstaklingsins í tilverunni efst
á baugi. Líkt og ástin er þetta
efni sem veruleg skil hafa veriö
gerð á liönum árum, áratugum,
öldum og árþúsundum —
sennilega hafa skáld Cro-Magn-
onmanna sagt eitthvað meitlað
um þessi efni fyrir 40.000 árum
og neandælskir spakvitringar
sömuleiðis fyrir 100.000 árurn.
En þab sannast hér ennþá einu
sinni sem Prókofjef á að hafa
sagt um tónlistina, aö ennþá sé
Karl Möller.
margt óort í C-dúr, því allt leið
þetta ljúflega um hlustir. Hins
vegar er örugglega af sú tíð þeg-
ar menn reyrðu hugsanir sínar í
bundib mál til að tryggja það
að alþýða manna gæfi þeim
gaum. Ég er með öðrum orðum
smeykur um að „ljóðið" hafi
tekið sæti postulínshundsins á
arinhillunni, snyrtilegt glingur
í stássstofum borgarastéttarinn-
ar.
En hreint ekki þarflaust fyrir
því. William Morris var einmitt
svo hrifinn af listfengi íslend-
inga, sem skáru út spóna sína
og asklok, ófu mynstur í brekán
og söðulklæði. Atburðir eins og
Ljóð og jazz í Norræna húsinu
hafa kannski ekki varanlega
þýðingu, en þeir fegra augna-
bíikið líkt og ilmur af blómi
sem berst hjá með golunni. ■
Hagstæður vibskiptajöfnuður
Tveir karlar voru saman á báti á
ytri höfninni í Reykjavík. Annar
var barnlaus, en hinn átti nokkr-
ar dætur og var sá aö skensa hinn
vegna barnleysisins. Þá svaraði
hann: „Ég held þaö sé skárra aö
vera barnlaus en vera að fram-
leiða stelpur í Kanann," því þang-
að hafði hinn misst dætur sínar.
Og sannlega var eftirsjá aö
þessum glæsilegu stúlkum, ekki
síst fyrir unga íslenska karlmenn
sem misstu af þeim, væntanlega
vegna þess að þeir höfðu ekki
lært aö dansa eöa fara með vín
(nema launin hafi verið lág). En í
staðinn fyrir allt þaö fallega og
vel menntaða hold, sem flutt hef-
ur veriö úr landi fyrir slikk, hefur
íslenska þjóðin fengið tífalda
þyngd þess — í tónlistarkunn-
áttu, sem nú dreifist meðal fólks-
ins. Og ennþá eitt glæsilegt dæmi
um þessi óformlegu vöruskipti
reyndu gestir háskólatónleika 22.
nóvember, þegar Miklós Dalmay,
hámenntaður píanósnillingur frá
Ungverjalandi og tónlistarkenn-
ari á Flúöum og í Keflavík, spilaöi
Chopin og Bartók.
Lítil tilvitnun í tónleikaskrá um
listamanninn: „Miklós Dalmay
lauk einleikaraprófi [frá Franz
Liszt tónlistarháskólanum í Búda-
pest] 1987.... [Hann] hefur hlotið
mörg verölaun fyrir píanóleik
sinn á alþjóöavettvangi og fengið
afar góða dóma fyrir tónjeika í
Ungverjalandi, Svíþjób, Ítalíu,
Frakklandi, Austurríki, Bandaríkj-
unum og Kanada. Árið 1993 var
gefinn út geisladiskur þar sem
hann leikur píanóverk eftir Beet-
hoven."
Satt að segja var ég búinn að
gleyma hve gaman er að því að
hlusta á góöan píanóleik. Hljóm-
sveit ber, þrátt fyrir allt, af píanói
eins og litmynd af svarthvítri, svo
ekki sé lengra gengið. En þessi pí-
anóleikur Dalmays minnti mig á
gamla daga, þegar ég átti kunn-
ingja sem voru aö læra á píanó í
Tónlistarskólanum, hjá „Rögga"
og Árna, og lífiö snerist um Richt-
TÓNLIST
SIGURÐUR STEINÞÓRSSON
er, Lipatti og hvað- þeir-nú-hétu.
Og þá var einum okkar hent út af
Naustinu fyrir aö reyna að spila
„Allegro barbaro" eftir Bartók á
píanóið meö leðurhönskum —
en Miklós Dalmay endaöi einmitt
prógramm sitt með þessu lagi á
svörtu nótunum.
Eins og allir ekta píanómenn
byrjaði Dalmay á Chopin,
ballöðu í f-moll, sem hann spilaði
afar vel. Síðan tók hann, eins og
sönnum Ungverja sæmdi, Béla
Bartók — Svítu op. 14 og fyrr-
nefnt Allegro barbaro. Um Svít-
una op. 14 er það að segja, að
hún er samin 1916 og þótti nú-
tímaleg aö formi á sínum tíma,
en um Allegro barbaro (samiö
1914) aö þaö þótti svo nýstárlegt,
ab þaö verkaði eins og sprengja á
samtíðina!
Allegro barbaro verkaði ekki
eins og sprengja á áheyrendur há-
skólatónleika, fremur en von var,
enda erum vér allsjóuö orðin í
listrænum útúrsnúningum. Hins
vegar voru þetta sérlega háleitir
tónleikar og skemmtilegir —
vegna þess aö afburöamaöur var
að spila. ■
K I N G A
unw
Vinningstölur
6.12.1995
| VINNINGAR FJÖLDI VINNINGA UPPHÆO Á HVERN VINNING
H 6 af 6 1 48.350.000
C1 5 at 6 [Lffl+bónus 1 1.230.400
IRl 5 af 6 2 110.550
j 4 af 6 214 1.640
d 3 af 6 ICfl+bónus 778 190
Helldarupphæð bessa vlku:
50.300.280
á isi.: 1.950.280
rjjvinningur fór til Noregs
UPPLYSINGAR, 8ÍMSVARI #1- 6815 11
LUKKULlNA 99 10 00 - TEXTAVARP 451
•I«T MIO pvnmwABA UM pflCHrviu-un
Elskuleg móbir okkar og tengdamóbir
Guömunda Þóra Stefánsdóttir
Geirakoti, Sandvíkurhreppi
lést á hjúkrunarheimilinu Ljósheimum, Selfossi, 5.
desember.
Börn og tengdabörn