Tíminn - 13.12.1995, Blaðsíða 10

10
IföBIÍIMi
Miðvikudagur 13. desember 1995
80 ára:
Brautrybjandinn
Gunnar Bjamason
Gunnar lljarnason hrossarækt-
arrábunautur til margra ára er
áttræöur í dag og HESTAMÓT
verba ab þessu sinni ab mestu
helgub honum og því starfi sem
hann hefur áorkab varbandi ís-
lenska hestinn.
Gunnar er fæddur á Húsavík
vib Skjálfanda, sonur Bjarna
Benediktssonar, síbast póstmeist-
ara, og konu hans I'órdísar Ás-
geirsdóttur. Bjarni var sonur sr.
Benedikts Kristjánssonar, prests á
Grenjaðarstað, en Þórdís dóttir
Ásgeirs Bjarnasonar, bónda á
Knarrareyri á Mýrum. Aö honum
standa því gjörvilegt fólk og mikl-
ar ættir.
Gunnar ólst upp í stórum systk-
inahópi, en þau voru alis 13. For-
eldrar hans stóöu í ýmsum fram-
kvæmdum, m.a. verslunarrekstri,
útgerö, búskap og hótelrekstri.
Gunnar haföi því snemma kynni
af athafnasemi og djörfu frum-
kvæöi, sem síban hefur verið
fylgifiskur hans.
Sem unglingur komst hann í
sveit hjá bændahöfðingjanum
Hallgrími Þorbergssyni á Hall-
dórsstöðum í Laxárdal og konu
hans Bergþóru Magnúsdóttur.
Þab var ungum mönnum mikill
skóli aö dveljast á Halldórsstöb-
um. Engum manni hef ég kynnst
sem betur var til þess fallinn að
kenna unglingum og láta þá
vinna meö sér en Hallgrími.
Hann var eins og svo margt af
Halldórsstaðafólki víðmenntað-
ur, haföi dvalist meö öörum þjób-
um til ab nema af þeim búskapar-
hætti og kynbætur sauöfjár.
Þarna var yndislegt aö dvelja. Þaö
reyndi ég sjálfur, þó ég væri þar
15 til 20 árum seinna en Gunnar.
Þarna fékk Gunnar tilfinninguna
fyrir ræktun og þann skilning aö
ræktun, af hvaöa toga sem hún
væri, væri göfugasta hlutskipti
mannsins. Á henni byggðist
þroskinn og framfarirnar.
HEJTA-
MOT
KARI
ARNÓRS-
SON
hestahaldi víða um heinr og ég
held aö enginn hafi staðið hon-
um þar á sporöi. Þaö kom enda
síöar í ljós aö þekking hans á
þessu sviöi átti sinn þátt í því hve
vel honum gekk aö skapa sér til-
trú erlendra hestamanna.
Baráttumaðurinn
"Svo kemur Gunnar heim og
hefst handa. Lýsingar á hans
fyrstu starfsárum eru margar
skrautlegar, enda maðurinn lærð-
ur meira af bók en reynslu sem
reiðmaður. En eöli Gunnars var
námfýsi og metnaöur og hann
komst fljótt í góðan kunnings-
skap viö helstu stóðbændur
landsins. Hann byrjaöi á því aö
leggja á rábin um ræktun traustra
dráttarhesta, sem gætu nýst
bændum vel. Þó mörgum hafi á
stundum þótt Gunnar fljóthuga,
þá var hann hagsýnn þegar til
framtíðar var litiö. Honum fannst
vanta betri ræktun á sviði vinnu-
hesta sem kæmu aö betra gagni
við notkun hestaverkfæra. En
þessi tími stóö stutt. ísland
breyttist á fáum árum frá frum-
býlingshætti í búskap til vélaald-
ar. Not fyrir dráttarhestinn
heyrðu sögunni til. En þá var þaö
hlutverk ráðunautarins aö efla
þann þátt íslenska hestsins, sem í
raun hafði alltaf veriö hans aðall,
reiðhestskostina til yndis og á-
nægju þjóðarinnar.
Þetta var ekki Iétt verk, því hest-
urinn var á undanhaldi fyrir vél-
um og hraöa tímans. En hann
fékk góöa menn í lið með sér við
að endurreisa hestinn sem reiö-
hest og færa ræktunina frá drátt-
arhesti yfir í reiöhestinn. Þar með
var bjargað óhemju verömætum
á íslandi og eiga allir þeir menn,
sem þar lögöu hönd á plóg, ó-
mældar þakkir skiliö. En þaö
þurfti eldhuga í þetta verkefni,
mann sem haföi framsýni, þekk-
ingu og óbilandi trú.
Þaö kom líka fljótt í ljós aö
menn á æbri stööum áttu oft
erfitt með aö fylgja Gunnari eftir
og fannst hann fljúga fullhátt til
aö geta náö góöri lendingu.
Með starfi sínu sem ráðunautur
var Gunnar lengst af kennari á
Hvanneyri og hafa nemendur
hans jafnan rómaö hve gaman
hafi veriö í tímum hjá Gunnari.
Þurr kennslubókin var þar ekki
meginmál frekar en hjá öörum
góðum kennurum, heldur þaö líf
og sá kraftur sem í kennaranum
var til aö hrífa nemendur meö sér.
Þetta starf hans gaf honum mögu-
leika til aö kveikja neista hesta-
mennskunnar og efla starfið meö-
al verðandi bænda í landinu.
Þetta skilaði ríkulegum ávexti er
tímar liðu.
En þaö var ekki átakalaust að
sannfæra yfirvöld um framtíð
hrossaræktar á íslandi og um fjár-
hagslegt gildi hennar sem sölu-
vöru. En Gunnari var mjög um-
hugað að bændum yröi eitthvað
úr þessari framleiðslu sinni.
Hrossaræktin átti ekki bara aö
vera leikur, heldur hagnýt rækt-
un.
Ótrúlegur árangur
Þegar Gunnar hóf störf sem
ráðunautur, var íslenski hestur-
inn seldur úr landi til vinnslu í
námum eöa sem dráttardýr í öör-
um störfum. En Gunnar vissi
hvað í þessari skepnu bjó og eftir
LH á ársþingi á Húsavík 1990.
að reiðhestarækt hefst fyrir alvöru
eftir stríö fer Gunnar aö vinna
hestinum fylgi sem reiöhesti og
vini fjölskyldunnar. Þaö var löng
barátta og ströng, því fáir höföu
þá framsýni sem hann í þeim efn-
um og höfðu miklar efasemdir
um hvernig Gunnar myndi lenda
þessu máli.
Þaö er skemmst frá því að segja
að starf hans á þessu sviði mun
halda uppi nafni hans um ókom-
in ár. Þaö er meö ólíkindum hve
afrek hans á þessu sviði er mikil
og um leið þáttur hans í því aö
kynna ísland í gegnum hestinn.
Þar nutu sín leiftrandi gáfur hans,
flugmælska og sannfæringarkraft-
ur. Hann gat hafið menn til skýj-
anna, hann Gunnar, meö lýsing-
um sínum á fjölhæfni íslenska
hestsins. Hann sannfærði þús-
undir manna og reynslan kenndi
þessu fólki aö allt gekk eftir sem
hann sagði um þessa einstöku
skepnu.
Gunnar er prýöilega ritfær og
stóð í stanslausum bréfaskriftum
bæöi innanlands og utan. Hann
hefur ritaö sögu íslenska hestsins,
sem fyllir 7 bindi. Þar er starfssaga
hans rakin og þar er ættbók ís-
lenska reiðhestsins. Hann feröaö-
ist land úr landi til að kynna hest-
inn og stofna hestamannafélög.
Hann var aðalhvatamaður aö
stofnun Landssambands hesta-
mannafélaga og haföi forgöngu
um fyrsta landsmót hestamanna
á Þingvöllum 1950.
Síðast en ekki síst stofnaöi
hann íslandshestavinafélagið
FEIF (Föderation Europaischer Is-
landpferde-Freunde) sem heföi
líka geta verið skammstöfun fyrir1
I elag eigenda íslenskra fáka. Þessi
félagsskapur varö 25 ára á síðasta
ári og hélt upp á afmæli sitt á ís-
landi þar sem Gunnar Bjarnason
var heiðursgestur. Gunnar sat
lengi í stjórn þessara samtaka sem
varaforseti. Þaö var í raun heið-
urssæti, því fylgdu ekki embættis-
skyldur. Áriö 1983 var hann svo
kosinn fyrsti heiöursforseti FEIF'.
Þessi samtök ná nú til 19 landa í
Evrópu og Ameríku og félögun-
um fjölgar stööugt. Þau standa
fyrir heimsleikum íslenska hests-
ins annaö hvert ár og þátttakan
þar fer árvaxandi.
íslenski hesturinn dregur fleiri
ferðamenn til íslands cn nokkur
annar þáttur í íslensku menning-
arlífi. Ariö 1994 var metár hvaö
varðar erlenda feröamenn á ís-
landi, vegna þess aö þaö ár var
haldið landsmót hestamanna og
þaö sóttu um 4000 útlendingar.
Forseti íslands frú Vigdís Finn-
bogadóttir hefur sagt aö íslenski
hesturinn sé einhver besti
ambassador sem viö eigum. Alit
þetta eigum viö Gunnari Bjarna-
syni öðrum fremur að þakka.
Gunnar hefur hlotið margar
viöurkenningar fyrir störf sín,
m.a. riddarakross fálkaorðunnar.
Hann er heiðursfélagi í l.ands-
sambandi hestamannafélaga og
Félagi tamningamanna og fátt
hefur mér fundist ánægjulegra en
aö mega sæma hann gullmerki
fyrir hönd Landssambands hesta-
manna í fæöingarbæ okkar beggja
á landsþingi LH á Húsavík á 75.
aldursári Gunnars.
Enn í dag stafar miklum ljóma
af nafni Gunnars Bjarnasonar í
augum hestamanna, enda var
hann langt á undan sinni samtíö
hvaö þaö varðar aö gefa útlend-
ingum kost á aö kynnast íslenska
hestinum og um leiö aö gera
hann að verömætri útflutnings-
vöru. í augum útlendinga er hann
dáöur brautryðjandi.
Nú á áttræðisafmæli Gunnars
er komin út ævisaga hans, sem ég
veit að mörgum leikur hugur á aö
lesa og kynnast meö því þessum
eldhuga enn betur. Þeirri bók
verða síðar gerð skil hér í blaðinu.
Hestasíöa Tímans, HESTAMÓT,
færir Gunnari árnaöaróskir á þess-
um tímamótum og óskar honum
innilega til hamingju meö afmæl-
iö. Sú ósk er fram borin fyrir hönd
allra þeirra sem unna íslenska
hestinum. ■
Brábskemmtileg frásögn og fróðleg
Tilviljun réb framtíb-
arstarfi
Gunnar fór til náms til Akur-
eyrar og síðan í Bændaskólann á
Hvanneyri. Aö því námi loknu
innritast hann í Landbúnaðarhá-
skólann í Kaupmannahöfn og út-
skrifast sem búfræöikandídat þaö-
an. Þaö var í sjálfu sér tilviljun
sem því réö aö Gunnar varö ráðu-
nautur í hrossarækt og hrossa-
verslun. Áriö sem Gunnar útskrif-
ast í Kaupmannahöfn lést Theó-
dór Arinbjarnarson hrossaræktar-
ráðunautur og því vantaði mann
til að gegna því starfi. Haft var
samband við Gunnar og hann
beðinn að taka þetta starf aö sér.
Hann hafði ekki haft nein sérstök
kynni af hestum fram aö þessu
önnur en flest ungmenni á ís-
landi á þeim tíma. Dráttarklárum
hafði hann kynnst í sveitinni og
raunar fræöst miklu meira um
sauöfé af húsbónda sínum, sem
var sérfræðingur á því sviöi. Ef
Gunnar Bjarnason heföi orðið
sauðfjárræktarráðunautur, væri
hann vís til aö hafa útvegað
markað fyrir allt umsýslukjötið
okkar. En hann tók þessu boði að
gerast ráðunautur í hrossarækt.
Hann fór þá í starfsþjálfun í
hrossadómum og kynbotaskipu-
lagi á Norðurlöndum. Á skömm-
um tíma náöi Gunnar mikilli
þekkingu á hestakynjum og
Hestar og menn 1995 — árbók hesta-
mannsins.
Útgefandi Skjaldborg. Höfundar Cub-
mundur jónsson og Þorgeir Cublaugsson.
Þá hefur Bókaútgáfan Skjaldborg
sent frá sér Árbók hestamannsins
og er þaö níunda bókin í þessari
ritröð.
Það hefur alltaf fylgt því nokk-
ur spenningur þegar von hefur
veriö á Árbókinni. Þá gefst tæki-
færi til aö rifja upp helstu viö-
buröi í hestamennskunni frá
liönu sumri. Bókin fjallar um
helstu atburöina, svo sem Fjórð-
ungsmótið á Fornustekkum, ís-
landsmótið í Borgarnesi og
Heimsleikana í Sviss. Öllum þess-
um stórmótum eru gerð góð skil
og birtur fjöldi mynda frá mót-
unum, auk úrslitanna. Það er því
mjög handhægt ab fletta henni
upp, þegar leita þarf heimilda frá
þessum mótum.
Þá eru í bókinni frásagnir af
þeim knöpum sem nú skipuðu
landsliðið í fyrsta sinn.
Ungir knapar
Bókin hefst á mjög notalegri
frásögn af lífi og starfi Vignis
Jónassonar meö hestunum, en
hann hefur 'veriö viöriöinn
hestamennsku frá æsku. Hann
hefur í hógværö sinni sífellt ver-
iö aö ná betri og betri árangri;
komst á þessu ári í landsliðið og
tók þátt í mótinu í Sviss meö
góöum árangri. Svipað má segja
um frásögn Gísla Geirs Gylfason-
ar, sem einnig var valinn í lands-
liðiö með góðum árangri. Hann
hefur veriö í hestamennsku frá
bernskuárum og oft veriö á verö-
launapallinum. Það er sameigin-
legt með þessum ungu knöpum
aö þeir byrja snemma og hafa
góöan stuðning foreldra og ætt-
ingja. Segja má um þá, aö æfing-
in skapi meistarann. Þá er ítarleg
umfjöllun um líf og starf Huldu
Gústafsdóttur, en hún var á
þessu ári fyrsta konan sem kom-
ist hefur í landsliöið í 20 ár.
Hestamennskan í sinni fjöl-
breyttu mynd er starf Huldu í
dag, en hún og eiginmaður
hennar Hinrik Bragason eru meö
stærstu útflytjendum íslenska
hestsins. Hulda er löngu lands-
þekktur knapi og fróölegt að
kynnast lífshlaupi hennar. Sama
má segja um annan landsþekkt-
an knapa, Sigurö Marinusson, en
honum eru gerð góð skil í bók-
GUÐMUNDUH JÓNSSOfí OG ÞORGEIH GUÐLAUGSSON
ÁRBÓK HFISTflMflWNA 1QB5
inni. Þaö er mjög gaman að lesa
um Sigurð, því hann er sjálfur
hlédrægur, en þarna kemur saga
hans skemmtilega fram. Hann
var líka í landsliðinu í sumar. Þá
er frásögn Karly Zingsheim fróö-
leg, en hann tengist okkur ís-
lendingum meir en margir aðrir
erlendir keppendur. Hann er eig-
inmaður Rúnu Einarsdóttur, sem
allir hestamenn kannast við.
Hjónin Skafti Steinbjörnsson
og Hildur Claessen unnu þab af-
rek á þessu ári að eiga hæst
dæmda kynbótahrossið á íslandi.
í bókinni er forvitnilegt viötal
viö Skafta um hestamennsku
hans og hrossarækt. Skafti sýndi
stóðhestinn Fána frá Hafsteins-
stöðum á heimsleikunum í Sviss
og stóö þar fremstur. Fáni er nú í
eigu Rúnu og Karly Zingsheim.
Sagt er frá afreksskeiðhestinum
Baldri, sem 20 vetra(?) sigraöi
alla keppinauta sína.
Skemmtileg
ferbasaga
Síðast en ekki síst þá er
skemmtileg ferðasaga í bókinni,
en Siguröur Oddur Ragnarsson á
Oddstööum í Borgarfiröi segir frá
ferö um Snæfellsnes þar sem
dögum saman var ferðast um
Löngufjörur. Bráöskemmtileg
frásögn og fróðleg, sem gefur
bókinni aukna vídd.
Bókin HESTAR OG MENN
1995 hefur sjaldan verið betur
unnin en nú og er aö henni mik-
ill fengur. Hún ætti því aö vera
hestamönnum kærkomin lesn-
ing um hátíðarnar.
Sem fyrr eru þaö Guðmundur
Jónsson og Þorgeir Guðlaugsson
sem bókina rita, en myndasmið-
ir eru margir. Bókin er mjög ríku-
lega myndskreytt.