Tíminn - 15.03.1996, Blaðsíða 9

Föstudagur 15. mars 1996
MO*£---'í-
wffHfNw
9
UTLOND . . . UTLOND . .. UTLOND . .. UTLOND . .. UTLOND . . . UTLOND . .. UTLOND . . . UTLOND . ..
Kína: Þrátt fyrir magnaöan uppgang á sviöi efnahagsmála í borginni Shenzhen í S-Kína og
aukin samfelagsleg vandamál er líklegt aö ekki veröi snúiö frá markaöri stefnu á svœöinu:
Blikur á lofti í Shenzhen
„Ab verba ríkur er dýrlegt." Þannig hljómar bobskapur Deng Xiaoping á þessu veggskilti í borginni Shenzhen í
Kína, þar sem mikil kapítalísk tilraun fer fram. Og þab vœsir ekki um leibtogann, eba hans nánustu, sem hafa ab
sögn safnab miklum aubi á undanförnum árum.
Áriö 1980 var borgin Shenzh-
en í S-Kína rólegt fiskimanna-
samfélag. Það ár gaf Deng Xia-
oping hinsvegar út þá tilskip-
un ab borgin yröi gerö aö „sér-
stöku efnahagssvæði." Þar
meö hófst mesta tilraun meö
kapítalisma sem um getur hin
-síöari ár. Hin kínverska alræö-
isstjórn ákvab ab láta nú
reyna á kapítalismann.
Framleiðslufyrirtæki
streymdu inn frá Hong Kong,
m.a. vegna hagstæðra skatta-
reglna og annarra hvata fyrir
fjárfesta. Þar með hófst gríðar-
legur vöxtur Shenzhen, þar sem
áriö 1992 bjuggu um 2 milljón-
ir íbúa.
Undraverbur árangur í
efnahagsmálum
En ekki er allt sem sýnist, þó
svo að í efnhagslegum skilningi
sé árangurinn í Shenzhen
undraverður. Margt er nú sem
bendir til þess að kínversk
stjórnvöld vilji hægja aðeins
feröina í þessari mögnuðu til-
raun með kapítalismann, þau
vilja setja á fót ríkisbanka í
borginni og festa í sessi eöa setja
á fót stofnanir sem hafa með
reglubindingu atvinnulífsins að
gera, berjast við verðbólguna og
stýra vextinum meira en nú er
gert. Gagnrýnisraddir hafa
heyrst urn Shenzhen og hefur
meðal annars verið haft eftir
Kínafræðingnum Orville Schell
að fátt annað sé hægt að gera í
Shenzhen annað en að éta, eða
stunda kynlíf og viðskipti.
Vandamál hafa líka látið á sér
kræla í borginni: hún er yfirfull
af verkafólki hvaðanæva úr
Kína og fæstir hafa leyfi til að
starfa á svæðinu. Flestir koma
frá fátækum svæðum landsins
og eru reiðubúnir til aö leggja
allt í sölurnar til að þéna sem
mest, enda er raunin sú aö
margir geta nælt sér í margföld
laun miðaö við það sem gerist á
þeirra heimasvæði. Einnig eru
mikil vandræði í húsnæðismál-
um, margir búa við ömurleg
skilyrði.
Vændi, spilling og
glæpir
Virðing fyrir lögum og reglu
er þverrandi í Shenzhen. Þetta
hefur m.a. birst í tíðum slysum
og eld.svoðum á vinnustöðum.
Fyrir tveimur árum fórust t.d.
84 verkamenn í verksmiðju-
bruna, sem rekja mátti til þess
að ekki var farið eftir reglugerð-
um varðandi rafmagn í verk-
smiðjunni. Á yfirboröinu eru
þessir verkamenn tryggðir en
raunveruleikinn er allt annar.
Dæmi eru um að verkamenn
hafi unnið árum saman erfiðis-
vinnu, án nokkurra trygginga.
Þá er spilling mikil í Shenzhen
og stjórnvöld í Peking sendu á
síðasta ári um 200 fulltrúa til
borgarinnar, með það að mark-
miöi að vinna gegn spillingu.
Vændi er einnig gríðarlegt, nóg
framboð er af vændiskonum og
kosta þær ódýrustu allt niöur í
13 dollara, eða um 900 íslenskar
krónur, en ef um gæðakvendi er
að ræða, er veröið allt að tífalt
meira, eða um 9000 krónur.
Fjölmargar þessar stúlkna eru í
raun í ánauð og nota líkama
sinn til þess að skapa tekjur,
sem margar hverjar senda síðan
heim til sín, þar sem fátæktin er
allsráöandi.
En aðalvandamáliö í Shenzh-
en er ef til vill gríðarlegur vöxt-
ur glæpa í borginni. Á síðustu
árum hefur glæpatíðni tekið
stökk, jókst um 66% á árinu
1994 og jukust afbrot sem tengj-
ast vændi og ólöglegri spilastarf-
semi um 92%. Til þess að taka á
vaxandi öldu glæpa telur borg-
arstjórinn, Li Zibin, að ráða
þurfi um 8.000 nýja lögreglu-
menn til starfa. Einnig hefur
fjárfesting dregist saman í
Shenzhen, aðilar á sviði há-
tækniiðnaðar hafa ekki komið
meö starfsemi sína til borgar-
innar í eins miklum mæli og
vænst hefur verið. Fasteigna-
verð hefur og lækkað um 40% á
síðustu tveimur árum og það er
mjög slæmt fyrir byggingariðn-
aðinn.
En þrátt fyrir margvísleg
vandamál mun Shenzhen
standa í stórræðum áfram og til-
raunin með kapítalismann
halda áfram, þó áherslum hafi
verið breytt. Árið 1997 færist
Hong Kong aftur til Kína og þar
sem mikil samskipti eru á milli
þessara tveggja aðila er afar ólík-
legt aö snúiö verði til baka í
Shenzhen. Kapítalsiminn mun
sennilega lifa í Shenzhen og
halda áfram að blómstra.
G.H.Á.
Finnland mótar stefnu sína fyrir ríkjaráöstefnu Evrópusambandsins:
Leggur áherslu á ESB sem
bandalag sjálfstæbra ríkja
Ríkisstjórn Paavo Lipponens
hefur gert finnska þinginu
grein fyrir því að hverju hún
vill stefna á ríkjaráðstefnu Evr-
ópusambandsins sem brátt
hefst í Turin. Ríkisstjórnin
leggur þar áherslu á að ESB
verði smám saman samtök
sjálfstæðra ríkja, enda nýtur sú
stefna mikils fylgis meðal
þingmanna.
Finnar vilja gera bandalaginu
betur kleift en nú er að stuðla að
vaxandi stöðugleika í efnahags-
lífinu, tryggja atvinnu og vemda
umhverfið auk þess að móta
sameiginlega stefnu í utanríkis-
og öryggismálum, m.a. með til-
liti til hættuástands sem skapast
getur, að því er segir í greinargerð
ríkisstjórnarinnar.
Ole Norrback, sem fer meö
Evrópumálefni í ríkisstjórninni
og kynnti greinargerð hennar
um þessi mál, hvatti til sameigin-
legs átaks gegn atvinnuleysi og
eflingar sjóða sem til eru svo að
úthlutanir úr þeim verði í takt
við tölurnar um atvinnuleysi; sé
það mikið meira verði greitt úr
sjóðunum, og öfugt. Finnska
stjórnin leggur greinilega meiri
áherslu á hlutverk framkvæmda-
stjórnarinnar og ráðherraráðsins
en Evrópuþingsins. Bæði hægri
menn og miðflokksmenn lýstu
eindreginni andstöðu við að vald
Evrópuþingsins yrði aukið á
kostnaö þjóðþinganna.
Hvert aðildarríki á að hafa full-
trúa í framkvæmdanefndinni o§
hafa á hendi formennsku. I
greinargerðinni leggur finnska
stjórnin líka áherslu á meira starf
fyrir opnum tjöldum og mark-
vissari ákvarðanatöku en nú,
m.a. þannig að hreinn meirihluti
verði oftar látinn gilda. Það eigi
líka við um utanríkismál þar sem
neitunarvaldi skuli ekki beitt
nema „Iífshagsmunir" aðildar-
ríkjanna séu í veði. Finnska
stjórnin er hins vegar andvíg
hugmyndum um einn sameigin-
legan utanríkisráðherra, en getur
vel hugsað sér að Vestur- Evrópu-
sambandinu verði breytt þannig
að ESB geti beitt því fyrir sig ef til
alvarlegra átaka kemur.
í umræðunum á þinginu
studdu stjórnarflokkarnir þá
stefnu sem ríkisstjórnin hafbi
markaö í stómm dráttum. Evr-
ópska myntbandalagiö sem
stjórnin minntist aðeins lauslega
á í þessu sambandi vakti minni-
hrifningu. Miðflokkurinn sem er
í stjórnarandstöðu kvað afstöðu
stjórnarinnar til þessa reikula og
óraunhæfa. Ab áliti flokksins
hafa þingflokkar stjórnarflokk-
anna ekki heldur skuldbundið
sig til þess að styðja myntbanda-
lagið. Jafnvel af hálfu sósíal-
demókrata var bent á að sú full-
yrðing ætti sér enga stoð að evr-
ópskt myntbandalag eitt út af
fyrir sig tryggði atvinnu og vel-
ferð. Myntsamstarfib krefðist
pólitískrar stjórnar. Ákveðnar
efasemdir komu líka fram af
hálfu vinstrabandalagsins og
græningja.
ítölsku „mömmurn-
ar" óráðnar
ítölsku „mömmurnar" svo-
nefndu, samtök húsmæbra
sem studdu fjölmiðlajöfurinn
Silvio Berlusconi í kosningun-
um árið 1994 og áttu með því
töluverðan þátt í að koma hon-
um í forsætisráðherrastólinn,
íhuga nú hvort þær eigi að
söðla um og lýsa yfir stuðningi
við bandalag mið- og vinstri-
flokka að þessu sinni. Um
850.000 konur eru í hús-
mæbrasamtökunum, og telja
þær að synir þeirra og dætur
muni mörg hver fylgja for-
dæmi þeirra í kosningunum,
þannig að ljóst er að munar um
stubning þeirra, en þær segjast
einkum taka mið af því hvaða
flokkar séu líklegastir til að
styðja málefni kvenna og fjöl-
skyldunnar.
Kínverjar:
„Ekki forleikur ab
stríbi"
Kínverskir embættismenn
með Tang Jiaxuan varautanrík-
isráöherra í fararbroddi ræddu
við Fidel Ramos, forseta Fi-
lippseyja, í síma í um eina
klukkustund í gær og fullviss-
uðu hann um að heræfingarn-
ar á hafinu við Taívan væru
ekki „forleikur að stríði", en Fi-
lippseyingar hafa eins og marg-
ir aðrir haft miklar áhyggjur af
æfingunum.
Svíþjóð:
Carlsson lætur af
embætti
Ingvar Carlsson lætur í dag
af embætti forsætisráðherra
Svíþjóbar og leiðtoga Sósíal-
demókrataflokksins, en í dag
eru nákvæmlega 10 ár frá því
hann tók við forsætisráðherra-
embættinu. Hann tilkynnti
þegar í ágúst sl: að hann myndi
láta af embætti á aukaflokks-
þinginu sem haldið er nú um
helgina. Þab er Göran Persson,
fjármálaráðherra, sem tekur
við af honum. Reuter
Noregur og ESB semja:
Lægri tollar á land-
búnabarvörur
Norbmenn hafa gert sam-
komulag við framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins um
lækkun tolla á landbúnaðaraf-
urðum. Samkomulagið er í að-
alatriðum frágengiö, en enn er
eftir að ganga frá nokkrum
tæknilegum atriðum og verður
þab væntanlega gert í næstu
viku, að því er Einar M. Bull,
sendiherra Noregs hjá ESB, seg-
ir. í kjölfar samninganna er bú-
ist við því að landbúnaöarvör-
ur lækki eitthvað í verði í Nor-
egi.
Aftenposten
VINNINGSTÖLUR
MIÐVIKUDAGINN
I 13.03.1996
„u„1I0LUH
Vlnninoar Fjóldl vinnlnga Vinnlngs- uppheö
1 . 6*6 1 53.849.000
q 5*6 á.. .*ónu« 0 272.666
3. 5-6 2 107.110
4. 4 *6 208 1.630
J. .*0«ua 696 200
Samtals: 907 54.814.126
AUni:
54.814.126 965.126
Uppfcmgar un winingstplur tps: emg 1 s'ntBvara
5681511 eðQ Grœnu núnon 803-6511 og t loxlavarpi Itbj 463