Tíminn - 24.05.1996, Blaðsíða 4

4
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerð/prentun: ísafoldarprentsmiöja hf.
Mánabaráskrift 1700 kr. m/vsk. Verð í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Hugsab til vinaþjóbar
Þessa dagana dvelst hér á landi í opinberri heirasókn
Edmund Joensen lögmður Færeyinga. Hann er auð-
fúsugestur. Færeyingar eru næstu nágrannar íslend-
inga og milli þjóðanna hafa verið mikil og vaxandi
samskipti og vinátta.
Öllum er í fersku minni hinn mikli stuðningur
sem þeir veittu þegar snjóflóðin féllu á Flateyri og
Súðavík. Lögmaður Færeyinga lýsti þeim hug sem að
baki liggur með þeim orðum að þegar síkir atburðir
gerðust væri sem þeir gerðust í eigin landi. Báðar
þjóðirnar hafa lifað og starfað í návígi við náttúruna
og náttúruöflin, báðar hafa lifað af því sem hafið og
landið gefur.
Djúp efnahagslægð hefur gengið yfir Færeyjar sem
kunnugt er, en það er fagnaðarefni að nú virðist
botninum vera náð og farið að rofa til á ný. Það um-
rót í þjóðlífinu sem kreppan hefur haft í för meö sér
er afar sársaukafullt. Ástæðurnar koma íslendingum
ekki ókunnuglega fyrir, offjárfestingar sem svo lítið
samfélag stóð ekki undir. Nú hillir undir bjartari tíð.
Samvinna íslendinga og Færeyinga á sjávarútvegs-
sviðinu hefur verið mikil og vaxandi. Færeyingar
hafa ávallt haft samning um þorskveiðar hér við land
og þjóðirnar hafa átt samleið í samningum um síld-
veiðar úr norsk-íslenska síldarstofninum. í þessum
efnum hafa þjóðirnar sameiginlega hagsmuni því
þær hafa framar öðru lífsviðurværi af sjávarútvegi.
Báðar þjóðirnar þurfa að stuðla að aukinni samvinnu
á norðurslóðum, m.a. um umhverfismál og skynsam-
lega nýtingu auölinda, þar á meðal hvala og sela.
Færeyingar og íslendingar hafa haft með sér far-
sæla samvinnu í samgöngumálum um langt árabil,
og algjör bylting varð á þessu sviði þegar tekið var
upp ferjusamband milli landanna. Ferðir Smyrils á
sínum tíma og nú ferjunnar Norrænu sem gengur til
Seyðisfjarðar að sumarlagi mörkuðu þáttaskil í sam-
skiptum þjóðanna, juku ferðalög á milli þeirra og
treystu vináttuböndin. Þessi ferjurekstur hefur verið
að meirihluta í eigu Færeyinga en samstarf íslend-
inga og Færeyinga á þessu sviði hefur verið með
miklum ágætum. Þarna er svið-sem þjóðirnar geta átt
um árangursríka samvinnu ekki síður en á sviði sjáv-
arútvegs.
Fyrr á tíð stundaði mikill fjöldi Færeyinga sjó-
mennsku hér við land á smábátum og af þessum
þætti í atvinnulífi okkar er merk saga. Einkum var
það fyrir Austurlandi sem þessi sjósókn átti sér stað.
Sú tenging Færeyja við Austurland sem hefur átt sér
stað nú í seinni tíð með ferjusamgöngunum er fram-
hald af samskiptum nágrannanna þó á öðru sviði sé.
Þegar hugsað er til Færeyja má ekki gleyma því
stórmerkilega framlagi sem þessi litla eyþjóð hefur
lagt til menningarmála og listsköpunar, ekki síst á
sviði bókmennta og málaralistar. Hversdagslíf vinn-
andi fólks á eyjunum hefur verið listamönnum upp-
spretta hinna ágætustu verka á þessum sviðum sem
þekkt eru langt út fyrir þeirra litla samfélag.
Lögmanni Færeyja fylgir hlýhugur frá íslandi til
færeysku þjóðarinnar þegar hann heldur heim eftir
dvöl sína á íslandi. Sá hlýhugur er fölskvalaus og er
sprottinn af sameiginlegri reynslu smáþjóða sem
heyja sína lífsbaráttu í fangbrögðum við hafið.
Föstudagur 24. maí 1996
Fagrar hugsjónir falar fyrir fé
Nokkur ár eru liðin síðan hvalfriðunarsamtök risu
hvað hæst og græddu hvað mest á baráttu fyrir
friðun hvala. Síðan hefur leiðin legið hægt en ör-
ugglega niður á við og hafa flest samtökin jafnt og
þétt tapað félögum, tekjum og slagþunga. Segja
má að eftir blómatímann hafi komið sívaxandi
kreppa, samtök í líkingu við Sea Shepherd hafa
spillt málstaðnum með barnalegri framkomu, of-
beldi og skemmdarvetkum. Flett hefur verið ofan
af óheiðarlegum vinnubrögðum Greenpeace,
fölsunum og gróðastarfsemi.
Mestan heiður af því að fletta ofan
af samtökunum á Magnús Guð-
mundsson kvikmyndagerðarmað-
ur, sem háði nokkurs konar einmenningsstyrjöld
gegn samtökunum og vinnubrögðum þeirra,
lengst af með sáralítilli eða engri aðstoð íslenskra
hagsmunaaðila.
Fátt heilagt í áróbursstríbi
Hann sýndi m.a. fram á að samtökunum var
fátt heilagt í áróðursstríði sínu og þau þverbrutu
hiklaust þau lögmál sem þau í orði kveðnu börð-
ust fyrir. Tilgangurinn var fyrst og fremst að
græða peninga. Einhvern veginn segir Garra svo
hugur að peningamálin spili ennþá stóra rullu á
hinu fjölbreytta leiksviði náttúruverndar, enda
eru náttúruverndarsamtök jafn gróðavænlegur
vettvangur fyrir framsýna bisnessmenn og hvaða
vettvangur annar sem vera skal.
Peningamálin ráða miklu
Nýjustu fréttir frá Noregi ýta sannarlega undir þá
skoðun að peningamálin ráði miklu í náttúruvernd-
inni, en þar hafa samtökin World Wildlife Fund lagt
hvalafriðun fyrir róða til að fá hlutdeild í arðinum af
árlegri söfnun, sem staðið er fyrir í Noregi. Að þessu
sinni verður arðinum af söfnuninni skipt milli fimm
samtaka og eru World Wildlife Fund ein þeirra.
Nokkur sveitarfélög í Noregi þar sem hvalveiðar
em stundaðar hótuðu að sniðganga
söfnunina, ef hvalverndarsinnum
yrði veittur styrkurinn. Því sáu
World Wildlife Fund sitt óvænna og
tóku bann við hvalveiðum af stefnuskrá sinni. Það
hefur verið sorglegt að horfa upp á áherslur náttúru-
verndarsamtaka, áherslur sem beinlínis eru kolrang-
ar: baráttu fyrir verndun dýrastofna, sem hreint ekki
eru í útrýmingarhættu, þegar sáralítil eða engin
áhersla er lögð á verndun dýrategunda, sem eru í
raunverulegri og jafnvel verulegri útrýmingarhættu.
Það er sannarlega fagnaðarefni að þessi stefnu-
breyting skuli vera orðin hjá samtökunum, en
skemmtilegra hefði verið ef hún hefði komið til af
öðrum ástæðum, sem ættu meira skylt við raunvem-
lega náttúruvernd en þær er þarna lágu til grundvall-
ar. Þessi stefnubreyting leiöir þó vonandi til þess að
áherslur varðandi náttúruvernd fari að færast inn á
þau svið þar sem raunveruleg þörf fyrir náttúru-
vernd liggur, með minni áherslu á stórgróða og bis-
ness. Garri
GARRI
Sigur hinnar pólitísku þagnar
jón Baldvin.
Það var aldeilis heppni og ekki
seinna vænna að Jón Baldvin
Hannibalsson áttaði sig á því
að forsetaembættið væri kol-
ómöguleg stofnun, sem endur-
speglaði aumingjaskap Alþing-
is við að taka á stjórnarskrár-
málinu. Maðurinn var næstum
því kominn í framboð til þessa
kolómögulega embættis, þegar
þessari hugljómun laust niður
hjá honum í kjölfar þess aö
hann tók að velta fyrir sér með
hvaða hætti og hvaða rökum
hann gæti tekist á við Ólaf
Ragnar Grímsson á rauðljósa-
málfundum vítt og breitt um
landið.
Eflaust hefur það hjálpað
Jóni Baldvini aö komast að þessari niðurstöðu
um ómöguleika forsetaembættisins að útkom-
an úr skoðanakönnuninni gaf heldur ekki til
kynna að hann myndi ná að saxa niður hið
gríðarlega forskot Ólafs Ragnars í skoðanakönn-
unum.
Jón Baldvin með stíl
En Jón Baldvin er maður með stíl og skrifar
heila greinargerð, sem er nú eitthvað annað en
hinar litlausu tilkynningar sem aðrir ekki-
frambjóðendur hafa látið frá sér fara. Og niður-
staðan er sem sé sú að forsetaembættið sé eigin-
lega valdalaus virðingarstaða þar sem forsetinn
geti ekkert sagt af viti án þess að tefla stöðu
sinni sem sameiningartákni í
voða. Því muni kosningarnar
snúast um mannkosti og
mannvirðingar tiltekinna ein-
staklinga en ekki málefni, og í
slíkum slag sé lítið fútt.
Ótrúlegt er að mörgum komi þessi greining á
óvart, því umræða um einmitt þetta eðli kosn-
ingabaráttunnar hefur verið á dagskrá í nokkra
mánuði, þó hún virðist af einhverjum ástæðum
hafa farið framhjá Jóni.
Það dylst hins vegar engum, sem les greinar-
gerð Jóns Baldvins, að henni er öðrum þræði
ætlað að stilla Ólafi Ragnari upp við vegg, svæla
stjórnmálamanninn Ólaf Ragnar út úr þagnar-
bindindi forsetaframbjóðandans og fá hann til
að gefa einhvers konar yfirlýsingar um hitt og
þetta. En það hefur vakið mikla athygli hversu
orðvar og gætinn í yfirlýsingum hinn fyrrum
herskái stjórnmálaforingi hefur verið.
Það er einkum á sviði utanríkismála sem Jón
Baldvin sækir að Ólafi Ragnari. Bæði með því
að stilla honum upp sem sérstökum vini ein-
ræðisherra í útlöndum og afvopnunarsinna í al-
þjóðlegum þingmannasamtökum, sem gangi í
berhögg við utanríkisstefnu íslendinga og
NATO, en afvopnun hefur ekki verið talin skyn-
samleg öryggismálastefna hjá NATO-ríkjum.
Það er síðan af augljósum stráksskap að Jón
A víbavangi
Ólafur Ragnar.
Baldvin spyrðir meinta afvopnunarstefnu Ólafs
saman við barnslegar yfirlýsingar annars fram-
bjóðanda, Ástþórs Magnússonar hjá Friði 2000,
sem vill auglýsa upp hugarfarsbreytingu í heim-
inum þannig að menn hætti að vera vondir og
hugsi um frið. Með því að setja Ólaf Ragnar og
Ástþór undir sama hattinn er Jón Baldvin að
gefa til kynna að alþjóðasambönd Ólafs séu
þrátt fyrir allt ekki eins burðug og menn vilja
vera láta.
Lágmarksviöbrögö
Greinargerð Jóns Baldvins er virðingarverð
tilraun til þess að rjúfa hina pólitísku þögn Ól-
afs. Það virðist þó ekki hafa tekist, því viðbrögð
70 prósent-frambjóðandans
voru eins lítil og frekast var
kostur. Hann vísar ásökunum
um að þingmannasamtökin
séu afvopnunarsamtök, sem
vinni gegn stefnu NATO, einfaldlega á bug í
stuttu máli og minnir á að þar hafi margir
NATO-foringjar starfað. Hann harmar kurteis-
lega vanþekkingu Jóns Baldvins á þingmanna-
samtökunum alþjóðlegu og talar almennt og
forsetalega um að þjóðin vilji að forsetinn sé
boðberi friðar og lætur þar við sitja. Eftir það
ríkir alger pólitísk þögn. Engar óþarfa melding-
ar gagnvart Jóni og ekki orð um einræðisherr-
ana í útlöndum og síst af öllu orð um Ástþór
Magnússon.
Og ef fram fer sem horfir, mun greinargerð
Jóns Baldvins — greinargerðin sem krafðist pól-
itískrar umræðu — lúta í lægra haldi fyrir hinni
pólitísku þögn forsetaframbjóðandans með 70
prósentin. Sigur þagnarinnar er eflaust til
marks um að þorri þjóðarinnar hefur einfald-
lega engan áhuga á að fá svar við hinum pólit-
ísku spurningum um embættið. Fólk vill bara
frambærilegan frambjóðanda í þessa tignar-
stöðu, óháð allri pólitík.
-BG