Tíminn - 02.07.1996, Blaðsíða 4

4
Þri&judagur 2. júlí 1996
STOFNAÐUR 1 7. MARS 191 7
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: Jón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerö/prentun: ísafoldarprentsmi&ja hf.
Mánaöaráskrift 1700 kr. m/vsk. Ver& í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Að loknum for-
setakosningum
Sigur Ólafs Ragnars Grímssonar í forsetakosning-
unum þann 29. júní var öruggur og afgerandi og
með honum er hann kjörinn fimmti forseti ís-
lenska lýðveldisins. Þessi úrslit sæta tíðindum fyr-
ir margra hluta sakir.
Sextán ár eru liðin frá því að síðast var tekist á
um embætti forseta íslands. Þá var tíðarandinn sá
að rétt væri að forsetinn kæmi ekki úr röðum
stjórnmálamanna. Nú er öldin önnur. Tugir þús-
unda kjósenda kjósa nú forseta í fyrsta skipti. Þetta
fólk setur það ekki fyrir sig þó stjórnmálamaður sé
valinn til forseta, jafnvel þótt sá hinn sami hafi
verið í eldlínu stjórnmála allt þar til hann til-
kynnti framboð sitt og vék af Alþingi.
Ólafur Ragnar Grímsson naut sinnar miklu
stjórnmálareynslu í kosningabaráttunni. Hann er
kunnur meðal þjóðarinnar. Hann rak fagmann-
lega kosningabaráttu og missteig sig hvergi. Kosn-
ingabaráttan var af hálfu allra frambjóðenda hóf-
söm og heiðarleg og samboðin embættinu sem
kosið var til. Tíminn sendir þeim kveðjur og góðar
óskir, er þeir hverfa nú að sínum fyrri viðfangsefn-
um reynslunni ríkari.
Úrslitin vekja hins vegar athygli. í fyrsta lagi
staðfestist það enn í þessum kosningum að fram-
boð sem hægt er að bendla við stærsta stjórnmála-
aflið í landinu, Sjálfstæðisflokkinn, eiga erfitt upp-
dráttar. Svo virðist sem stór hluti þjóðarinnar vilji
að forseti íslands komi úr öðrum röðum. Pétri Haf-
stein, sem kom næstur Ólafi Ragnari að atkvæða-
fjölda, tókst aldrei að sleppa úr þessari herkví, þótt
hann hafi aldrei opinberlega tekið þátt 1 stjórn-
málum. Ummæli hans í upphafi kosningabarátt-
unnar um að hann hafi ráðfært sig við formann og
varaformann Sjálfstæðisflokksins urðu honum erf-
ið, og einnig framganga ýmissa sjálfskipaðra skrif-
finna og tiltæki nokkurra manna, sem uppsigað er
við Ólaf Ragnar Grímsson, að fara í svokallaða nei-
kvæða auglýsingaherferð tveimur dögum fyrir
kosningar. Þétta efldi fylkinguna um Ólaf, þótt
hvorugt hafi íjáðið úrslitum. Til þess var niðurstað-
an of ótvíræð!
Þjóðin vill hafa hófsemi og virðingu í barátt-
unni um embætti forseta íslands. Neikvæð auglýs-
ingaherferð | forsetakosningum sýnir ótrúlegt
dómgreindarlfysi um hefðir og venjur í forseta-
kosningum h^rlendis, en viðbrögðin verða von-
andi til þess að seinka því eitthvað að slík meðöl
verði almennt notuð í kosningabaráttu hérlendis.
Tíminn óskar Ólafi Ragnari Grímssyni og fjöl-
skyldu hans til hamingju með glæsilega kosningu
hans og gæfu og gengis í nýju og vandasömu hlut-
verki fyrir land og þjóð. Nýkjörins forseta bíður nú
það vandasama- verkefni að sameina þjóðina um
nýjan mann í þessu virðulega embætti. Það er ekki
ástæða til annars en bjartsýni um að það takist.
Ólafur var hófsamur í kosningabaráttunni og fór
troðnar slóðir að mestu í skilgreiningum á emb-
ætti forseta íslands. Þessi málflutningur skilaði
honum glæsilegum árangri, sem sýnir að þjóðin
vill ekki byltingar í þessu embætti.
Þjoðernisstoltiö vakið
á Seltjarnarnesi
Djúpt snortinn af hrifningu og með brjóstkass-
ann þaninn af þjóöernisstolti sat Garri og horfði
tárvotum augum á sjónvarpsskjáinn síðasta
sunnudagskvöld. Hin opinbera fótboltasjón-
varpsrás gerði stutt hlé á fótboltanum fyrir beina
útsendingu frá útihátíð á Seltjarnarnesi þar sem
mikill manngrúi hyllti nýkjörinn forseta og fjöl-
skyldu hans. Þúsundir hreykinna íslendinga
stóöu á gangstéttum, götum, garðblettum og
blómabeöum til að berja nýja þjóðhöfðingjann
augum. Þjóðin öll fylgdist með er næsti forseti
lýðveldisins veifaði mannfjöldanum af svölum
heimilis síns, að sið erlendra stórmenna, og tókst
ekki síður upp en páfanum í Róm, Ronald Reagan
eða Brésnef á sinni tíö. ------------
ógrónar flatir á hinu litla og lága Seltjarnarnesi.
Það voru greinilega vanir menn sem skipulögöu
útihátíbina á Seltjarnarnesinu, því þrátt fyrir að-
eins nokkurra klukkustunda fyrirvara voru þarna
m.a. lúðrasveit og karlakór til að skemmta sam-
komugestum, auk hinna glæsilegu forsetahjóna
sem voru að sjálfsögðu hápunktur hátíðahald-
anna.
Hin fornu gildi
Með þjóðinni kviknaði skyndilega löngu
gleymdur neisti þjóðernisstolts og föðurlandsást-
ar, er tilvonandi forseti rifjaði með hrærðum huga
upp hin fornu gildi ungmennafélagshreyfingar-
innar, sem hún hafði í hávegum á fyrri hluta ald-
arinnar: „íslandi allt." Næsti forseti segir nú skilið
við argaþras stjórnmálanna og hverfur úr Alþýðu-
bandalaginu næstu daga. Nú er runnin upp ný og
betri tíð með blóm í haga. Framundan er tími
sátta og samlyndis, en tímar rifrildis, sundur-
þykkju og sundrungar eru loks að baki. Slík var
hrifning fjöldans að forsetaefnið mátti vart mæla
fyrir fagnaðarlátum. Aldrei fékk hann að segja
meira en eina setningu í senn og jafnvel þurfti
ekki nema örfá orö til að fylla Faxaflóann af lófa-
taki mannfjöldans, sem fyllti grónar jafnt sem
Kvennablómi
forsetans nýja
Það eina sem Garri saknaði við athöfnina var að
dæturnar tvær skyldu ekki einnig ávarpa þjóðina
------------------ við þetta tækifæri, líkt og foreldr-
yy PPI ar þeirra. Það fer greinilega ekki á
VIMnM____________ milli mála að næsti forseti er
býsna öfundsverður af konunum
í lífi sínu. Þess verður t.d. líklega langt að bíða að
dætur Garra hafi orð á því opinberlega að hann sé
gáfaður og meiri líkur á að yfirlýsingar þeirra verði
á annan veg og verri. Eiginkonunni þykir hann
ekki heldur stíga sérstaklega í vitið, a.m.k. ef
marka má þau orð sem hún hefur, með reglulegu
millibili, um að Garra skuli ekki ennþá hafa tekist
að læra á þvottavélina sem fjölskyldan festi kaup
á einhverntíma á síðasta áratug.
En eftir að hafa horft á beina útsendingu frá Sel-
tjarnarnesinu var það hugfanginn, stoltur, glaður
og hreykinn Garri sem lagði úfinn kollinn á
þvældan koddann á sunnudagskvöldið, þó hann
gæti vart sofnað fyrir tilhlökkun eftir næsta ára-
mótaávarpi forseta lýðveldisins til þjóðarinnar
allrar. Garrí
Snarbrjálaðar ályktanir
Þverpólitískur kosningasigur Ólafs Ragnars
Grímssonar er staðreynd sem pólitískir hugsuðir
velta fyrir sér og leggja út af á ýmsa vegu. Tveir úr
hópi áköfustu stuðningsmanna kjörins forseta
biðu þess ekki að talningu lyki áður en þeir gáfu út
yfirlýsingar um að nú væri brotið blað í íslenskri
stjórnmálaþróun og voru ekki í minnsta vafa um í
hvaða átt hún stefnir.
Baldur Óskarsson og Svavar Gestsson töluðu til
þjóðarinnar meðan talning stóð enn yfir og töldu
að kosning Ólafs Ragnars væri örugg vísbending
um vinstri sveiflu
og væri krafa félags-
hyggjuaflanna um
samstarf á breiðum
grundvelli. Taldi fé-
lagi Svavar að verð-
andi forseti muni
nú ganga í Alþýðu-
bandalagsfélagið á
Álftanesi.
En kjörinn forseti
tilkynnti aftur á
móti eftir að úrslit
voru kunn, að
hann mundi nú
segja sig úr Alþýöubandalaginu
og mun þaö að sjálfsögðu
hryggjaj Svavar að missá svo
traustap liðsmann.
i
Hægri sveifla í Reykjavík
Ljóst er að skoðanakannanir um fylgi forseta-
frambjóðenda fóru mjög nærri úrslitum 1 osning-
anna og dregur enginn í efa að þær eru áre ðanleg-
ar. Nákvæmust var síðasta spá DV og skeil ar nán-
ast engu frá úrslitatölum.
En samtímis og leitað var svara um hvaöa fram-
bjóðanda til embættis forseta voru Reykvíkingar
spurðir um hvort þeir myndu kjósa R-lista eða
Sjálfstæðisflokkinn í borgarstjórn ef kosið yrði nú.
Fyrir liggur aö R- listinn mundi kolfalla og íhaldið
tromma inn með níu borgarfulltrúa og R-listinn
sex.
Fylgnin milli þess aö kjósendur velja félags-
hyggjumenn í embætti forseta en borgarstjórnar-
íhaldiö í Ráðhúsið er meira en lítið skrýtin.
Hinir öflugu stuðningsmenn Ólafs Ragnars, þeir
Baldur og Svavar, geta varla haldið því fram að
stóraukið fylgi íhaldsins í Reykjavík samkvæmt
öruggri skoðanakönnun bendi til þess að kjósend-
ur almennt hungri og þyrsti eftir félagshyggju.
Því er vafasamt að halda því fram að kosning
Ólafs Ragnars sé einhver vísbending um samstöðu
og sigur vinstri aflanna. Hins vegar veitir allaböll-
um ekki af einhverju sameiningartákni, eins og
Á víbavangi
búnast á þeim bæ um þessar mundir. En sú jar-
teikn mun ekki birtast á Bessastöðum.
Aubveld hlutverkaskipti
Sjálfur segir Ólafur Ragnar með réttmætu stolti,
að fylgi sitt sæki hann til fólks með misjafnar
stjórnmálaskoðanir og úr öllum stéttum og lands-
hlutum. Sjálfur veit hann manna best að það er
ekki í verkahring forseta lýðveldisins að vera mál-
svari fyrir ákveðnar stjórnmálaskoðanir eða taka
sér stöðu með ein-
um flokki á móti
öðrum.
Verðandi forseta
mun farnast vel í
embætti. Til þess
hefur hann alla
burði og honum
mun reynast jafn-
auðvelt að draga sig
út úr argaþrasi
stjórnmálanna, og
taka við nýju hlut-
verki, eins og að
fara á milli flokka
þegar svo vildi verkast.
Kosning Ólafs Ragnars Gríij
sonar til embættis forseta íslarj
er ekki vísbending um annað'
að yfir 40 af hundraði kjóenda vilja sjá hann
Guðrúnu Katrínu sem húsbændur á Bessastööui
fremur en aðra frambjóðendur.
Ástæðurnar fyrir miklu kjörfylgi eru sjálfsagt
margvíslegar og er vafasamt að draga einhverjar
altækar ályktanir af velgengni þeirra hjóna. í
kosningabaráttunni þótti afleitt draga stjórnmála-
skoðanir og afskipti frambjóðenda af pólitík inn í
umræðuna og voru þeim sem það gerðu valin hin
verstu nöfn. 1
Eftir að úrslit voru kunn er ekki síður fráleitt a6
fara að gera forsetakosninguna stórpólitíska og að
notfæra sér þær vinsældir sem Ólafur Ragnar nýt-j
ur meöal kjósenda til að ota sínum.pólitíska tota.i
Gamla félagshyggjukempan og vopnabróðií!
kjörins forseta um langt skeiö, Baldur Oskarsson,
sá sínar æskuhugsjónir rætast í sigurvímu stund-
arinnar og dró vonglaðar en illa grundaðar álykt-(
,anir af hinu mikla kjörfylgi. Þeim var sjónvarpað
beint í æö þjóðarinnar.
Svavar var yfirvegaðri þegar hann lét að því
liggja í sjónvarpssal að nú ætti að fylgja vinstri
sveiflunni eftir og er góð byrjun að forsetinn
gangi í allaballafélagið á Álftanesi þegar hann flyt-
ur þangað.
En afhroð R-listans í skoðanakönnun segir aðra
sögu og raunsærri. OÓ
-