Tíminn - 26.07.1996, Blaðsíða 5

Föstudagur 26. júlí 1996
5
Siguröur Lárusson:
Forsetaskipti
Nú, þegar þetta er skrifaö,
nálgast óðum aö nýr for-
seti íslands taki viö völd-
um hér á landi. Ég vil nota tæki-
færib til þess að óska nýja forset-
anum allra heilla í því vandasama
verki sem bíður hans á kjörtíma-
bilinu.
Við íslendingar höfum átt því
láni að fagna að eiga síðustu 16 ár-
in frábærlega ástsælan forseta, sem
við hljótum að kveðja meb þakk-
látum hug og bestu óskum.
Frú Vigdís Finnbogadóttir hefur
í sínu starfi sem forseti íslands ver-
ib þjóðinni til mikils sóma á allan
hátt og boriö hróður landsins um
víða veröld með sinni frábærlega
fáguðu framkomu og orðsnilld.
Þegar hún ákvað svo að gefa ekki
kost á sér til starfsins enn eitt kjör-
tímabil, fannst mörgum eins og
mér að vandfundinn væri sá mað-
ur sem gæti tekið við starfi hennar
og gæti gegnt því með sömu reisn.
En ég vona að nýkjörnum forseta
takist það, a.m.k. kom ég ekki auga
á annan mann sem líklegri væri til
að valda því verkefni.
Einhver fréttamaður spurði frú
Vigdísi að því í vor hvort hún ætl-
aði að setjast í helgan stein að
loknum sínum langa og farsæla
starfsferli sem forseti íslands. Hún
kvað nei við spurningu frétta-
mannsins og sagbi eitthvað á þá
leið ab nóg verkefni biðu sín fram-
undan. Meðal annars ætti hún eft-
ir að þiggja boð þjóbhöfðingja og
háskóla á nokkrum stöðum er-
lendis, sem ekki hefði enn unnist
tími til að þiggja, en eins og kunn-
ugt er var hún mjög eftirsótt til
slíkra ferðalaga.
Stuttu seinna lýsti Davíð Odds-
son því yfir að hann hefði lagt þab
til við ríkisstjórnina ab Vigdísi
skyldi veittur allt að einnar millj-
ónar kr. styrkur til ferðalaga er-
lendis árlega, og auk þess skrif-
stofuaðstaöa í Stjórnarráðshúsinu,
en hinn nýi forseti fengi skrif-
stofuaðstöðu á öbrum stað. Þetta
kom mjög flatt upp á marga lands-
menn. Ég trúi því ekki að þjóð-
höfðingjar erlendra þjóða og er-
lendir háskólar bjóði Vigdísi í
heimsóknir án þess að greiöa að
fullu allan ferðakostnað sem af
ferb hennar hlýst. Þessvegna
finnst mér algerlega út í hött þegar
„Mér hefði fundist
nær að verja þeim
peningum til stóru
sjúkrahúsanna í
Reykjavík, svo að
ekki hefði þurft að
loka eins mörgum
deildum á þeim, sem
er ríkisstjóminni til
stórskammar."
VETTVANGUR
Vigdís Finnbogadóttir.
Ólafur Ragnar Crímsson.
Davíð forsætisráðherra ber fram
tillögu í ríkisstjórninni um allháa
fjárveitingu til Vigdísar vegna ut-
anlandsferða hennar.
Um miðjan vetur var oft minnst
á þab í fréttum að Davíð Oddsson
væri ab hugsa um að bjóða sig
fram til embættis forseta íslands,
en mig minnir að í marsmánuði
hafi hann loks lýst því yfir að
hann hefbi ekki hug á því. Oft var
getið um þetta í fréttum og ýmsar
vangaveltur voru búnar að vera í
sambandi við þennan orbróm.
Meðal annars var sagt um þennan
orðróm að margir hvettu Davíð til
þess að bjóða sig fram, einkum eft-
ir ab fullvíst þótti að Ólafur Ragn-
ar Grímsson ætlaði að fara í fram-
bob.
Davíb Oddsson.
Hinsvegar var sagt að margir af
mestu áhrifamönnum Sjálfstæðis-
flokksins hefbu lagt mjög hart að
Davíb að fara ekki í framboð, því
að þá mundi flokkurinn varla þola
þau átök sem yrðu vegna kosning-
ar nýs formanns. Hvort þetta er
rétt veit ég ekki.
En fljótlega eftir að Davíð gaf
þessa yfirlýsingu kom annar sjálf-
stæðismaður fram á sjónarsviðið
og tilkynnti um framboö sitt til
forseta íslands. Hann lét þess getib
í leiðinni að hann hefði rábfært sig
vib Davíð og Friðrik Sophusson
áður en hann tók ákvörðun um
framboð. Þetta var einn af hæsta-
réttardómurum þjóöarinnar, mað-
ur sem enginn styr hafði staðiö
um, prúður og kom mjög vel fyrir.
Það dugði þó ekki til ab hann næði
kosningu, því hann fékk 12%
minna fylgi en Ólafur Ragnar. Ekki
mun Davíö hafa verið ánægður
með úrslitin. Mig grunar ab þess-
vegna hafi hann ekki viljaö hafa
Ólaf Ragnar í forsetaskrifstofunni í
Stjórnarráðshúsinu, en eins og
kunnugt er hefur enginn kunn-
ingsskapur verið með þeim.
Ég hygg ab það, að Davíð bauö
Vigdísi áframhaldandi afnot af
forsetaskrifstofunni í Stjórnarráðs-
húsinu, hafi verið gert til þess að
losna við nýkjörinn forseta úr hús-
inu. Þó að Vigdís sé alls góðs mak-
leg, þá jinnst mér þetta of langt
gengið, og ég er hissa á því ef hún
þiggur þab. Og þá eru til peningar
í ríkissjóði, fyrst hægt var að kaupa
annað hús handa nýja forsetanum
og innrétta það sem skrifstofuhús-
næði handa honum.
Mér hefði fundist nær að verja
þeim peningum til stóru sjúkra-
húsanna í Reykjavík, svo að ekki
hefði þurft að loka eins mörgum
deildum á þeim, sem er ríkisstjórn-
inni til stórskammar.
Það, ab þrengja ár eftir ár að
starfsemi sjúkrahúsanna, finnst
mér alveg óþolandi og ég skora hér
með á fjárlaganefnd að láta það
ekki endurtaka sig við fjárlaga-
gerðina nú á komandi hausti,
heldur auka verulega það fjár-
magn sem lagt er til þeirra.
Höfundur er fyrrum bóndi.
Um Launasjób
Eitt af því ömurlegasta, sem ég
lendi í, er að hlusta á fjárhagslega
vel stætt fólk barma sér undan
peningaleysi. Því miður er þetta
landlæg árátta. Hún ber vott um
andlega fátækt af þeirri stærbar-
gráðu, að líkja má við hungurs-
neyð. Einu gildir hverju hent er í
kjaftinn á svona fólki, það mettast
aldrei. Þvert á móti eykst hungur
þess við hvern bita sem það
hremmir. Og þab er alveg sama
hversu ríkt þetta fólk verður af
veraldlegum gæbum. Sál þess er
og verður snaub.
Nýlega hitti ég einn félaga
minna úr hópi rithöfunda. Talið
barst að Launasjóði rithöfunda,
enda stendur nú fyrir dyrum end-
urskoðun laga um þann sjóð. Ég
hef lengi barist fyrir því ab úthlut-
anir úr sjóðnum verbi launa-
tengdar, þannig að þeir höfundar,
sem lifað geti mannsæmandi lífi
af ritlaunum á almennum mark-
aði, missi rétt til úthlutunar úr
þessum sjóði. Þetta er raunar í
fullu samræmi við upphaflegan
tilgang hans. Nú hefur stjórn Rit-
höfundasambands íslands kynnt
menntamálaráðherra hugmyndir
sínar um væntanlegar lagabreyt-
ingar varðandi sjóbinn. Þær eru
nánast engar. Hvorki er minnst
einu aukateknu orði á launateng-
ingu né er þar ab finna stakt orð,
sem komið gæti í veg fyrir að
sama fólkið hirði meginhluta út-
hlutana ár eftir ár, svo sem veriö
hefur.
Þar eð rithöfundur sá, er ég áð-
an minntist á, er í stjórn Rithöf-
undasambandsins, gat ég ekki
stillt mig um að hafa orð á þessu.
Svarið var vesældarleg fátæktar-
þula, sem gekk út á þab að aum-
ingja maðurinn hefbi aðeins
200.000 kr. í mánaðarlaun á al-
mennum markabi, eftir ab skatt-
urinn hefði hirt sitt! Því taldi þessi
maður sér nauðsynlegt að geta þar
til viðbótar kríað 90.000 kr. á
mánubi út úr Launasjóði rithöf-
unda.
Nú er það svo, ab 200.000 kr. á
mánuði eftir skatt eru svo sem
rithöfunda
SPJALL
Pjetur
Hafstein
Lárusson
ekki neinar ofurtekjur, sé borið
saman við forstjóra stórfyrirtækja.
En sé miðab við íslenska alþýbu
og þar með u.þ.b. 90% rithöfunda
á landi hér, þá eru þetta háar tekj-
ur. í öllu falli er vel hægt að lifa af
þeim, enda býr umræddur rithöf-
undur í stórhýsi sem hann á sjálf-
ur. Ég get vel unnt honum þessara
tekna. En ég fæ ekki skilið hvers
vegna ríkið á að hlaupa undir
bagga meb honum og bæta um
betur. Nægi manninum ekki
fimmtungur milljónar til fram-
færslu á mánuöi, þá ætti honum
ab vera hægur vandinn ab snúa
sér til Félagsmálastofnunar.
Hlutverk Launasjóðs rithöf-
unda er að gera rithöfundum fjár-
hagslega kleift að einbeita sér að
ritstörfum, til ab okkur megi
aubnast að auka og fegra þann
reit íslenskrar menningar, sem við
höfum kosib að rækta. Launasjóð-
ur er tæki ríkisvaldsins til ab auka
listsköpun. Þetta tæki er ekki til
þess ætlað að skapa hér afætustétt
meb tilheyrandi prjáli og frægðar-
kjaftæði, svo sem verið hefur.
Vonandi ber menntamálaráb-
herra gæfu til að endursenda
stjórn Rithöfundasambands ís-
lands hugmyndir hennar um
framtíð Launasjóðs og taka þessi
mál föstum tökum. Við rithöf-
undar eigum engan sjálfkrafa rétt
á því ab ríkiö hlaði á okkur pen-
ingum úr hófi fram. En vilji menn
blómlega bókmenntasköpun á ís-
landi, þá eigum við rétt á því ab
okkur séu tryggðar þær tekjur,
sem við þörfnumst til lífsviður-
væris. Sjálfir eigum vib svo að sjá
sóma okkar í því að gera ekki kröf-
ur umfram þarfir. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
ÁSGEIR
HANNES
HÁLF-TÍMINN
Hálf hefur verið róstusamt í kringum
gamla góba dagblaðið okkar Tímann
undanfarin ár, svo grónum fram-
sóknarmönnum þykir nóg um. Um
tíma var skipt jafn ört um útgefend-
ur og ritstjóra og íhaldið skipti um
borgarstjóra á síöasta kjörtímabili
sínu. En þá kom ágætt útgáfufélagib
Frjáls fjölmiðlun til sögunnar og sið-
an hefur blabið komist fyrir vind og
voga og siglt hinn lygna sjó. Nánast
sest í helgan stein.
Einsog nærri má geta hoppaði
margt Framsóknarhjartab þegar
spuröist ab Tíminn okkar væri risinn
úr helgum steini og kominn í óvígða
sambúb norban heiöa. Þó ekki sé bú-
ib ab rába ritstjórann, er þegar búib
að upplýsa ab ritstjórnarstefnan
verbur bæði „hógvær og vöndub
landsbyggbarstefna" eba „óháð dag-
blab og frjálst". Væntanlega eftir því
hvort blabið er lesib frá forsíöu að
mibjuopnu eba snúib við og lesib frá
baksíbu ab opnunni eins og Spari-
hefti heimilanna.
Jafnframt segja venslamenn nýja
Hálf-Tímans ab blabinu sé ætlab ab
vinna nýtt land: „ab sækja frá lands-
byggöinni og til höfubborgarsvæbis-
ins með málefni sem varða fyrst og
fremst landsbyggðina". Þeir trúa líka
að „margir á höfuðborgarsvæðinu
séu innst inni mjög hlynntir lands-
byggbinni". Þessi ágiskun snertir
pistilhöfund í hjartastab, enda hvfla
forfebur hans, sem ekki týndust í hafi
vib sjórán frá Grindavík, í hinum
ýmsu grafreitum vib Eyjafjörb. Spurt
er því:
Hálf-Tíminn á ab færa okkur Reyk-
víkingum fréttir úr sveitinni. Af
hverju er þá slegib saman tveim
sveitablöðum, sem fólk í höfubborg-
inni les ekki nema á biðstofum, í stab
þess ab kaupa vígba Reykjavíkur-
pressu á borb vib Sjónvarpshandbók-
ina, Fasteignablaðib og Sparihefti
heimilanna? Reykvíkingar hlaupa
ekki upp til handa og fóta þó fólk
uppi í sveit langi ab segja þeim frá
landsbyggbarstefnum. Jafnvel þó
þær séu bæbi „vandaðar og hóg-
værar", ab maöur segi nú ekki
„frjálsar og óhábar" og Reykvíkingar
séu „innst inni mjög hlynntir lands-
byggbinni", eins og pistilhöfundur.
En látum Kormák kyrran liggja.
Pistilhöfundur bíður með öndina í
hálsinum eftir Hálf-Tímanum og von-
ast svo sannarlega til að fá svör vib
spurningum dagsins:
1. Af hverju hefur landsbyggbin
fimmfaldan kosningarétt á vib Breib-
holtib? 2. Af hverju eiga sveitamenn
ab fá vinnu í Reykjavík á meöan
Reykvíkingum stendur það ekki til
boba í öllum byggbarlögum? 3. Af
hverju á ab flytja Landmælingar ís-
lands, Sláturfélag Suburlands og
Dagblabib Tímann frá borginni, en
eldra fólk og þurfandi úr öllum
landshomum til borgarinnar? 4. Af
hverju þurfti starfsfólk Sælgætisgerb-
arinnar Opal að missa vinnuna í
Reykjavík, þegar Sölumibstöb hrað-
frystihúsanna langabi að selja fisk á
Akureyri?
Eða jafnvel svör vib persónulegum
spurningum: Eyjafjörbur er stærsta
þéttbýli landsins utan höfubborgar-
svæbis. Af hverju láta þá Eyfirðingar
fara meb sig eins og sveitamenn og
halda áfram að kjósa yfir sig eintóma
sveitamenn á þing?