Tíminn - 31.03.1989, Síða 14

Tíminn - 31.03.1989, Síða 14
14 Tíminn Winnie Mandela nýtur ekki lengur trausts: Hafði safnað um sig liði misindismanna irnir hafa ýmist látið sig hverfa eða verið handteknir. „Þeir voru ekk- ert annað en áflogahundar sem Winnie hafði sótt á götuna til að endurhæfa," segir fjölskylduvinur og bætir við að Winnie hafi fyrir löngu misst alla stjórn á piltunum. Yfirleitt er varla nokkur leið að hafa stjórn á unglingum í borgar- hverfum svartra í Suður-Afríku. Hingað til hefur það reynst von- laust verk bæði íhaldssömum og stranglega skipulögðum Zulu-sam- tökunum Inkatha, og vinstri sinn- uðu andstöðusamtökunum „Sam- einaða lýðræðisfylkingin", en áhangendur þessara tveggja fylk- inga hafa staðið í blóðugum bar- dögum í héraðinum Natal árum saman. Ofbeldi hversdagsiegt í borgarhverfum svartra Ofbeldi er hversdagslegt í svörtu borgarhverfunum. Um helgar lítur slysastofan í stærsta sjúkrahúsi Sowetos, Baragwanath, út eins og vígvöllur frá miðöldum. Þar eru klofin höfuð, skornar slagæðar, uppristir líkamar, stungu- og skotsár. Einn venjulegan miðviku- dag um miðjan febrúar komu þang- að til meðferðar 320 manns sem höfðu hlotið áverka í slagsmálum og 19 sem höfðu orðið fyrir byssu- skoti. Samkvæmt lögregluskýrslum var tilkynnt um 977 morð að yfirlögðu ráði, 488 dauðsföll af völdum áverka, 5002 alvarlega líkams- áverka og 1412 nauðganir. Miðað við íbúafjölda, 1,5 milljón, er hér um heimsmet að ræða. „Hér eru árásir hluti af daglega lífinu,“ segir Samuel Motaung, 19 ára. „Það er stutt síðan 3 karlar lögðu hníf á barkann á mér þangað til ég tæmdi vasana." Samuel býr með foreldrum sínum, fjórum bræðrum, tveim systrum og einurn frænda við mikil þrengsli í einu hinna óteljandi tveggja herbergja húsa í Soweto. Eini vatnskraninn er utan húss, í pínulitlum bakgarði, svo og kamarinn. Aðeins móðirin hefur vinnu í kjörbúð, en hann, bræður hans og pabbi eru í stöðugri leit að tilfallandi starfi, oftast án árangurs. Atvinnuleysi í Sowetoer mikið en þar sem ríkið leggur ekki fram neinn stuðning liggja ekki fyrir neinar opinberar tölur um ástandið í borginni. Félagsráðgjaf- ar álíta hins vegar að a.m.k. þriðji hver íbúi hafi ekkert starf. Svartir unglingar bálreiðir bardagamenn Flestir svartir unglingar hella sér þess vegna bálreiðir út í pólitíska baráttu gegn kynþáttamisrétti og slást í hóp með einhverjum félög- um. Samuel Motaung er meðlimur róttæka nemendahópsins Sosco, sem var bannaður á síðasta ári en heldur áfram að starfa, t.d. „við upprætingu glæpsamlegra aðila". Þá sýna Soscofélagarnir engan tepruskap. Hinar ruddalegu hreinsunarað- gerðir þessara ungu bardagamanna hafa borið árangur til þessa. Eftir að nemendur 63 skóla í Soweto blésu til orrustu gegn hinum al- ræmda „Kabasa-hópi“, er sá hópur því sem næst óvirkur. Nú standa yfir bardagar gegn „Japanska hópnum". En árangurinn er kannski ekki alveg eins afgerandi Stompie Seipei (t.h.) með baráttufélaga sínum, Gillie. Lífverðir Winnie Mandela eru sakaðir um að hafa drepið Stompie og nú er spurt hvort Winnie hafí sjálf lagt þar hönd að verki. enn sem komið er. Því að sérfræð- ingarnir í að brjótast inn í japanska bíla, þaðan er nafnið fengið, eru vopnaðir skotvopnum og eiga póli- tíska samvinnu við lögregluna. Stompie Seipei, eitt meintra fórnarlamba Mandela-fótbolta- klúbbsins var í hópi félaganna. Hann var einn þeirra sem 1985 stofnaði „under 14“ í heimabæ sínum, Tumahole sem er 120 km suður af Jóhannesarborg. Þá voru tímar uppreisna gegn kynþáttaað- skilnaðarstefnu um allt land og Stompie, sem félagarnir kölluðu „litla hershöfðingjann", stjórnaði hópi 1500 herskárra krakka. Þá sagði Stompie við breskan blaða- mann: „Við krakkarnir erum kjarkmeiri en þeir fullorðnu“. Grimmilegar aftökur þeirra sem grunaðir eru um samvinnu við iögguna 1985, þegar Stompie var 11 ára, var hann tekinn fastur. í heilt ár sat hann í fangelsi innan um fullorðið fólk, bæði pólitíska fanga og glæpa- menn. Lögreglan reyndi að fá strákinn til að vinna fyrir sig sem flugumaður. Það tók Stompie lang- an tíma að hreinsa sig af grun félaga sinna um að hann hefði látið tilleiðast og gengið á mála hjá öryggislögreglunni. Hver sá í Suður-Afríku sem slíkur grunur beinist að hefur fulla ástæðu til að óttast um líf sitt. Sífellt er raunverulegum eða meintum njósnurum komið grimmilega fyrir kattarnef. Vinsæl- asta aftökuaðferðin er að steypa bensíndrifnu bíldekki yfir höfuð þeirra og kveikja í. Því er líka haldið fram að meðal 30 manna fótboltaliðs Winnie Mandela séu a.m.k. fjórir í þjón- ustu lögreglunnar. Á einn þeirra, Katiza Cebe Khulu, hafa þegar verið sönnuð svik. Þjálfari lífvarða Winnie, sem jafnframt er þeirra langelstur, 41 árs, er sagður sjálfur hafa verið lögregluþjónn á áttunda áratugn- um. 9. nóvember sl. skaut lögregl- an tvo skæruliða hins bannaða Afríska þjóðarráðs til bana þar sem þeir höfðu falið sig í húsi hans. Venjan er sú að svertingi sem veitir baráttumönnum neðanjarðar- hreyfingarinnar aðstoð hljóti margra ára tukthús fyrir. En þjálf- arinn var aftur orðinn frjáls maður eftir u.þ. b. tveggj a vikna fangavist. Margir þykjast ekki frekar þurfa vitnanna við um tvöfalt líferni hans. Verður „móðir þjóðarinn- ar“ brátt handtekin, sök- uð um aðild að morði? En þrátt fyrir að „Mandela Uni- ted“ hafi verið gagnsýrt flugu- mönnum lögreglunnar eru heilindi Winnie Mandela sjálfrar, sem áður var tákn andstöðu svartra í Suður- Afríku, nú tortryggð. Nú koma fram upplýsingar jafnt og þétt sem benda til þess að hún hafi sjálf ekki hreinan skjöld. Einn klúbbmeð- limanna hefur gefið þann vitnis- burð að Winnie Mandela hafi verið viðstödd þegar Stompie litli var pyntaður, og hafi reyndar sjálf tekið þátt í barsmfðinni. Ef það reynist rétt vera verður sjálf „móðir þjóðarinnar" brátt handtekin vegna gruns um að eiga aðild að morði. Winnie Mandela hefur nú misst tiltrú svartra í Suður-Afríku. Meðal ofbeldishneigðra lífvarða hennar voru flugumenn lögreglunnar og þeirra bíður trúlega ákæra. „Mandela United Football Club“ - nafnið hljómaði vel. En íbúar Orlando West í Soweto voru fyrir löngu búnir að fá sig fullsadda af þessum óðu vörðum Winnie Mandela. Eldra fólk lagði stóra lykkju á leið sína frekar en að verða á vegi þessara íþróttaáhugamanna þegar þeir skokkuðu um stræti borgarinnar í ljósgráum æfingagöllum og með húfur á hausnum, sem þeir drógu langt niður á andlitið. „Þeir hafa hrellt okkur og kvalið," segir ein nágrannakonan kvartandi. „Þeir lömdu hvern sem er og stríddu og hæddust að öllum,“ segir Petrus Mfomo, sem býr í aðeins nokkurra húsa fjarlægð frá Winnie Mandela, „og þar sem ég hef bara einn fót gerðu þeir mig hlægilegan fyrst ég get ekki leikið fótbolta". Ekki var látið sitja við stríðni og barsmíðar. Átta af klúbbfélögun- um hafa nú verið ákærðir fyrir morðið á 14 ára dreng, Stompie Seipei. Þeir eru líka álitnir viðriðn- ir morðið á einum klúbbfélaga sinna, Maxwell Madondo, 19 ára gömlum, og 13 ára stúlku. Lífverðirnir breyttust í hryðjuverkamenn í miðri straumiðu stórhneykslis sem hefur skekið Suður-Afríku vikum saman, er Winnie Mandela, kona leiðtoga Afríska þjóðarráðs- ins Nelsons Mandela, sem setið hefur í fangelsi síðustu 26 árin. Hún stofnaði fótboltaklúbbinn, en klúbbmeðlimir voru jafnframt líf- verðir hennar sem aftur á móti breyttust smám saman í hreina og klára hryðjuverkamenn. Nemendur gagnfræðaskólans í Orlando West voru þeir fyrstu sem vildu vekja athygli á „kúgunar- stjórn hópsins" í fyrra. Svo virtist sem lífverðirnir hefðu nauðgað einni skólasystur þeirra. Mörg hundruð æstir nemendur efndu þess vegna til mótmæla við hús Winnie Mandela. Þegar klúbbfé- lagarnir höfðu brotist til útgöngu og í ljós var komið að Winnie Mandela var ekki heima, brenndu reiðir unglingarnir húsið til grunna. Rauða múrsteinahúsið sem Nel- son Mandela hafði búið í þar til hann var tekinn höndum 1962, var endurreist. Winnie Mandela flutti sig samt um set með lífvörðunum sínum í borgarhlutann Diepkloof Extension og nú stendur sögufrægt hús Nelsons Mandela autt. Búið að leysa upp klúbbinn-að skipun Nelsons Mandela Nú er búið að leysa upp fótbolta- klúbbinn, samkvæmt skipun Nel- sons Mandela, og flestir meðlim-

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.