Lesbók Morgunblaðsins - 29.07.2006, Blaðsíða 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 29. júlí 2006 | 15
Lesbók
mælir með…
LANDSMÖNNUM gefst nú kostur á að sjá í
Hafnarhúsinu verk þeirra listamanna, 21 að
tölu, sem tilnefndir voru til norrænu Carnegie-
myndlistarverðlaunanna í ár. Viðburðurinn
felur í sér víðtæka kynningu á listamönnunum
í formi sýningarhalds, útgáfu bókar, mynd-
bands og heimasíðu þar sem sjá má öll verkin,
þ.e. einnig þau sem ekki eru sýnd hér á landi.
Sýningin hefur ferðast um Norðurlöndin og
verður í framhaldinu sett upp í Nice í Frakk-
landi, í Lundúnum og að lokum í Kaupmanna-
höfn.
Carnegie-sýningarnar, sem hófust 1998,
hafa jafnan það markmið að spegla norræna
samtímamyndlist, með sérstakri áherslu á
málaralistina. Málverkið hefur því birst sem
nokkuð teygjanlegt hugtak á þessum sýn-
ingum. Á sýningunni nú eru t.d. fjórir íslenskir
þátttakendur og sýna tveir þeirra, Eggert
Pétursson sem hlaut 2. verðlaun og Jón Óskar,
hefðbundin olíumálverk unnin á striga (sá síð-
arnefndi notar einnig býflugnavax). Finnbogi
Pétursson sýnir innsetningu sem m.a. er unnin
með hljóðbylgjum og ljósi og Steingrímur Ey-
fjörð sýnir myndbandsverk og málverk sem
unnið er með glerungi (enamel) á ál. Í heild má
segja að verkin á sýningunni séu þó nær öll
unnin á tvívíðan flöt, þó að tæknin sé mismun-
andi.
Viðleitni í samtímanum til að skilgreina mál-
verkshugtakið mótast óhjákvæmilega af skil-
greiningum á því hvað málverk er ekki og hef-
ur þar verið rætt um „díalektík“, skapandi
átök eða spennu, í sambandi málverksins við
aðra sjónræna miðla og tækni. Á Carnegie-
sýningunum hefur verið lögð áhersla á að sýna
fram á slíka virkni í norrænu málverki sam-
tímans og tekst það ágætlega á þessari sýn-
ingu.
Sé þannig litið til innsetningar Finnboga, þá
felur verk hans Draumur að vissu leyti í sér
umfjöllun um málverkið, einkum hið sjálfbæra
móderníska málverk frá því fyrr á öldinni, og
hið leiðslukennda áhorf sem talið var viðeig-
andi við skoðun þess. Svonefndar þetabylgjur
leika stórt hlutverk í verkinu, sem vissulega
hefur dáleiðandi áhrif á áhorfandann, en á
textaspjaldi á vegg kemur fram að þetabylgjur
myndast einnig í heila fólks sem lætur sig
dagdreyma. Verk Finnboga er þannig fyrst og
fremst ákveðið ástand fremur en efnislegur
hlutur og undirstrikar samband verks og
áhorfanda sem lifir sig inn í það. Ætla mætti
að áhrifin af olíumálverkum Eggerts Péturs-
sonar framkalli þetaheilabylgjur þegar áhorf-
andinn týnir sér ýmist í „blómlegum“ smáat-
riðum eða í heildarfegurð verkanna.
Hin fígúratífa frásögn er mjög áberandi á
sýningunni og þar svífur skandinavískur „aka-
demismi“ yfir vötnum í málaratækni og lita-
meðferð, svo sem í verkum Karin Mamma
Andersen, sem hlaut 1. verðlaun, Lise Blom-
berg Andersen, Jans Håfströms og Eriks A.
Frandsens. Dempaðir litir eru látnir þekja
myndflötinn í þunnum lögum en hinn síðast-
nefndi gerir einnig tilraunir með að innlima
umhverfið og áhorfandann í verk sín með
spegilfægðu stáli líkt og í verkinu sem er á
þessari sýningu. Framsetningin er öllu laus-
beislaðri í verkum Mariu Lindberg og Stein-
gríms Eyfjörð; Maria málar beint á vegginn
eða á pappír og í verkum beggja er það hug-
myndin sem gildir fremur en áherslan á með-
ferð litarins á myndfletinum. Verk Kathrine
Ærteberg ber einnig með sér léttleika og
kímni en betri heildarmynd hefði fengist við að
sýna bæði Carnegie-verk hennar en hér er
einungis sýnt annað. Verk Jóns Óskars og
Kiru Wager fela í sér hressilegan tjáning-
arkraft og spennu þar sem þau leika á mörk-
um hins óhlutbundna í tengslum við stöðu
áhorfandans í sýningarrýminu. Í óhlutbundnu
verki beitir Josefine Lyche sérstakri áferð
sem leiðir hugann að mörkum list- og húsa-
málunar og að eiginleikum málningarinnar
sjálfrar.
Kvikmyndaáhrifa gætir í fantasíukenndum
málverkum Astrid Nondal, þar sem m.a. róm-
antískt par af hvíta tjaldinu virðist birtast okk-
ur í dulúðugri blómaveröld, og í myndbands-
verki Petru Lindholm sem hlaut 3. verðlaun.
Hún fjallar um sjónræna skynjun í tengslum
við grafíska myndmiðlun samtímans og brýtur
jafnframt upp frásagnartækni kvikmyndamið-
ilsins. Henrik Samuelsson fjallar einnig um
slíka myndmiðlun í málverkum sínum. Magn-
us Wallin sýnir tölvuunnið þrívíddarmynd-
band sem skírskotar í niðurbrot akademískra
gilda hvað varðar fjarvíddarblekkingu og
„rétta“ módelteikningu í málverki en túlka
mætti svart vænghafið sem hið póstmódern-
íska ástand. Sérstakan styrk hlaut Sirous Na-
mazi en ljósmyndaverk hans vísar m.a. til fjar-
víddarhugmyndarinnar um málverkið sem
glugga út í heiminn – en þar er það svart tómið
sem blasir við í bland við spegilmynd áhorf-
andans.
Carnegie-sýningin í ár gefur þó síst tilefni
til svartsýni: málverkið er sígilt viðfangsefni
og samgróið menningarlegri vitund nútíma-
mannsins líkt og verðlaunahafinn Karin
Mamma minnir á í myndum sínum.
Málverk í ýmsum myndum
MYNDLIST
Listasafn Reykjavíkur – Hafnarhús
Stendur til 20. ágúst. Opið alla daga frá 10–17.
Carnegie Art Award 2006
Anna Jóa
Sígilt viðfangsefni Karin Mamma Andersen: About a girl.
Lesarinn
Eins og sannur biblíófíll er ég oftast meðnokkrar bækur í takinu í einu og les aft-
ur og aftur þær sem ég ann mest. Á þessum
árstíma les ég iðulega bækur um landið ást-
kæra og gönguslóðir
sem ég hef hug á að
heimsækja, og hef ég
því verið að endurlesa
ýmsar bækur Ferða-
félagsins um Suðurland
og Suð-Austurland,
einnig Við rætur
Vatnajökuls eftir Hjör-
leif Guttormsson, sem
er mjög ítarleg og góð
lesning fyrir alla sem
vilja kynna sér þetta
svæði. Ég hef um tíma grúskað í bókum sem
fjalla um Gnostikerana, nú í vikunni lauk ég
einni eftir Benjamin Walker. Jafnframt end-
urlas ég Last interview – all we are saying,
síðasta viðtalið sem tekið var við John Lennon
með þátttöku Yoko Ono. Þar kemur sterkt
fram hvað Yoko er djúpvitur, enda kallar John
hana lærimeistara sinn. Eftirminnilegasta
bókin sem ég hef lesið nýverið er þó Leynd-
armál býflugnanna eftir Sue Monk Kidd í frá-
bærri þýðingu Guðrúnar Evu Mínervudóttur.
Þar heita sögupersónurnar Lily, Rosaleen,
May, June og August, nöfn þeirra minna á
blóm og sumar; og ekki nóg með það, heldur
lekur hunang af hverri blaðsíðu. Tímaramm-
inn er tregasætt þroskasumar ungrar stúlku
sem saknar látinnar móður og flýr frá harð-
lyndum föður. Í mínum huga fjallar bókin um
þrá eftir umhyggjusamri og viturri móður og
hvernig „hinir móðurlausu“ geta eignast nýja
móður, eða jafnvel mæður, með því að komast
í kynni við eða ættleiða í huga sér konur sem
þeir geta lært af og notið huggunar hjá. Þessi
bók gagntók mig alveg. Er búin að ættleiða
Yoko Ono. Líka Guðrúnu Evu dóttur Mínervu.
Harpa Björnsdóttir
Harpa Björnsdóttir
Tónlist
Reykholtshátíð er hafin í Borgarfirðinum,en þessi árlega tónlistarhátíð fagnar nú
tíu ára afmæli sínu.
Dagskráin er óvenju glæsileg af því tilefni, en
hingað eru komin pólska píanótríóið Trio
Polskie og tékkneska hljómsveitin Virtuosi di
Praga og leika með íslenskum listamönnum
um helgina. Diddú syngur með Steinunni
Birnu Ragnarsdóttur kl. 15 í dag, og Pólverj-
arnir leika svo kammermúsík kl. 20 í kvöld.
Hljómsveitin verður svo í aðalhlutverki á loka-
tónleikum á morgun kl. 16. Eins og endranær
er úrval sígildra kammerverka á dagskrá
Reykholtshátíðarinnar.
Emiliana Torrini og skoska hljómsveitin Belle
and Sebastian verða með tónleika í Bræðsl-
unni á Borgarfirði eystra í kvöld og mælir
Lesbók með þeim. Það er löngu uppselt á tón-
leikana. Í viðtali við Morgunblaðið í vikunni,
sagði Stuart Murdoch, forsprakki B&S, að-
spurður um hvort Íslendingar fengju að heyra
einhverja af smellum hljómsveitarinnar: „Ó,
já, en til að vera hreinskilinn, margir verða
hissa á því þegar þeir sjá okkur spila, að við
spilum enn svona mörg lög af Tigermilk, og If
You’re Feeling Sinister [fyrstu tveimur plöt-
unum] en málið er, við erum ekkert að pína
okkur til að gera þetta, við höfum bara svo
gaman af þessu. Okkur finnst frábært að geta
leitað aftur í gömlu lögin.“
Þriðji tónlistarviðburðurinn sem Lesbók mæl-
ir með eru tónleikar Sigur Rósar annað kvöld
kl. 20.30, en þeir verða á Klambratúni.
Morgunblaðið/Þorkell
Borgarfjörður eystri í kvöld Emiliana Torrini syngur þar, og hljómsveitin Belle & Sebastian
Myndlist
Lesbók mælir með að myndlistarunnendurkynni sér glænýja innsetningu myndlist-
armannsins Hreins Friðfinnssonar sem sýnd
er í Galleríi Suðsuðvestur um þessar mundir.
Hreinn er einn af okkar þekktari myndlist-
armönnum og verk hans hafa jafnan þögla en
sterka nærveru. Er innsetningin Sögubrot og
myndir þar engin undantekning.
Sýningin stendur til 20. ágústs næstkomandi.