Morgunblaðið - 14.05.2006, Blaðsíða 28

Að lýsa og vísa veginn með grafískri hönnun
L
eiðakerfi Strætó bs.
er annað stærsta
upplýsingakerfið á
Íslandi, á eftir veg-
skiltakerfinu. Veg-
vísakerfið íslenska,
sem ég skoðaði sér-
staklega, er geysi-
lega gott og gefur öðrum erlendum
kerfum ekkert eftir eins og því
breska, franska eða bandaríska. Það
hefur vakið athygli þekktra erlendra
grafískra hönnuða eins og Wolfgang
Weingarts, sem fannst það aðspurð-
ur vera það eftirminnilegasta, út frá
grafísku sjónarhorni, sem hann hefði
séð hérlendis. Það er líka skýrt og
læsilegt og það sem er oftast bestu
mælikvarðinn – auðvelt fyrir útlend-
inga, þá sem eru ekki kunnugir stað-
háttum, að fara eftir því.
Umræðan um breytingarnar á
leiðakerfi Strætó bs. síðasta sumar
fór ekki framhjá grafíska hönnuðin-
um Herði sem hefur sínar skoðanir.
„Ég hef í raun og veru enga skoðun á
leiðakerfinu sem slíku en þegar fólk
lendir í vandræðum með að skilja
upplýsingakerfið og finnst flókið
hvernig það eigi að finna og komast
sína leið er mjög líklegt að það
skammist út í leiðakerfið líka, jafnvel
þótt ekkert sé að því sem slíku. Ég
fór því að velta fyrir mér hvers vegna
leiðarvísirinn íslenski fyrir Strætó
gæti ekki verið jafngóður og veg-
vísarnir og ákvað að reyna mig við
verkefnið,“ segir hann og brosir.
„Stærsti vandinn að mínu mati er
hvaða upplýsingar eru gefnar á nú-
verandi kortum. Annars vegar fær
neytandinn of mikið af upplýsingum,
þar sem hann þarf ekki á þeim að
halda og þær flækja þá málin og hins
vegar of lítið af upplýsingum og þarf
þá að geta í eyðurnar. Varðandi hið
fyrrnefnda á ég helst við þá stað-
reynd í núverandi kerfi er notandinn
alltaf með allt leiða- og tímakerfið
fyrir framan sig. Mín rök eru þau að
þar sem notandinn tekur aðeins þá
strætóa sem stöðva á viðkomandi
stöð þá séu eru aðrar tímatöflur yf-
irleitt óþarfar þar. Allar töflurnar
rugla fólk bæði í ríminu og taka of
mikið rými á kostnað nákvæmari
taflna. Ég get tekið persónulegt
dæmi um hið síðarnefnda. Ég bý við
Búðstaðaveg og tek strætisvagn í
strætóskýli sem er á miðjum Bú-
staðavegi. Í núverandi leiðakorti
Strætó eru aðeins tilteknar nokkrar
af þeim stöðvum sem vagnarnir
stöðva við og eru tímarnir þá við þær.
Næsta stoppistöð, sem tiltekin er við
mína, í núverandi kerfi, er Mjódd. Þá
á vagninn sem sagt eftir að keyra
þaðan, framhjá Sprengisandi og til
mín á miðjum Bústaðaveginum. Það
tekur sennilega nokkrar mínútur,“
segir Hörður og hristir höfuðið. „Það
er ef til vill hægt að réttlæta þetta og
segja að fólk geti auðveldlega reikn-
að um það bil hvað það tekur vagninn
langan tíma að komast á Bústaðaveg-
inn en þetta er ekki gott kerfi. Það er
flókið í notkun. Gefum okkur síðan að
útlendingur ætlaði að taka þennan
vagn og sá vissi ekki einu sinni hvar
Mjódd væri. Hvernig ætti hann að
finna út úr þessu? Við þurfum reynd-
ar ekki að líta til útlendinga til þess
að sjá vandann. Höfuðborgarsvæðið
fer sístækkandi „og það er langt í frá
að allir Íslendingar séu því gjörkunn-
ugir öllum borgarhlutum og sveitar-
félögum. Gott upplýsingakerfi þjónar
því öllum.
Við höfum sjálfsagt flest reynt á
eigin skinni hvernig okkur hefur
gengið að nota almenningssamgöng-
ur í öðrum löndum þar sem við þekkj-
um ekki vel til staðhátta. Ef það
gengur vel, eru upplýsingakerfin vel
hönnuð, annars ekki.“
Dásamleg íslensk upplýsingagjöf
Einmitt það að ætla öllum að
þekkja vel til staðhátta er mjög ís-
lenskt að sögn Harðar. „Mér finnst
alltaf skemmtileg sagan af skilti á
Ísafirði sem ég heyrði af fyrir tveim-
ur til þremur árum á, gott ef það var
ekki á ensku, en það hljómaði ein-
hvern veginn svona: „Nýir hand-
prjónaðir vettlingar í Hönnuhúsi, s.
4313.“ Það var auðvitað ekki nema
fyrir innfædda og nærsveitarfólk að
ráða í þessi skilaboð, þ.e. að vita hvar
Hönnuhús væri og að þar væri lenska
að tala í fjögurra stafa símanúmerum
jafnvel þótt öll númer væru sjö stafa
en þar sem þau byrjuðu langflest á
456 þá var því sleppt í talmáli. Hvern-
ig í ósköpunum hefði útlendingur átt
að átta sig á þessu? Hönnuhús var
hvergi merkt á korti og hefði hann
hringt í þetta fjögurra stafa númer
hefði þögnin ein mætt honum og síð-
an sónn eins og það væri á tali. Þetta
er svo dásamlega íslenskt en í raun
nákvæmlega sama vandamálið og í
Finndu þína leið í
Það er margt sem þarf að
hafa í huga við hönnun
upplýsingakerfa. Ef þau
virka eins og gert er ráð
fyrir er nokkuð víst að
enginn hrósar þeim sér-
staklega. Ef þau auðvelda
fólki hins vegar ekki að
ferðast um, leiða það jafn-
vel á villigötur eða í blind-
götu er þeim blótað í sand
og ösku. Hörður Lárusson,
nýútskrifaður grafískur
hönnuður frá Listaháskóla
Íslands, hefur fylgst grannt
með umræðunni um leiða-
kerfi Strætó. Eftir að hafa
rannsakað sögu vegskilta á
Íslandi og kynnt sér leiðar-
kerfi almenningssam-
gangna erlendis gerði hann
í lokaverkefni sínu athygl-
isverða tillögu að nýju upp-
lýsingakerfi þess. Unnur H.
Jóhannsdóttir þræddi
kerfið, ræddi við Hörð og
fann sína leið í strætó!
Morgunblaðið/Ásdís
Hörður Lárusson, nýútskrifaður grafískur hönnuður, endurhannaði í lokaverkefni sínu upp-
lýsingakerfi Strætó bs. Á það má líta á útskriftarsýningu nemenda úr Listaháskóla Íslands
sem nú er í Listasafni Reykjavíkur og stendur til 25. maí.
Yfirlitskort í upplýsingakerfi Harðar fyrir Strætó bs. Hann einfald-
aði núverandi kort og gerði það meira abstrakt.
Tímataflan sem Hörður hannaði fyrir hverja strætisvagnaleið. Hún myndi þá aðeins hanga uppi í þeim skýlum sem
strætisvagninn stöðvar við en ekki í öðrum.
28 SUNNUDAGUR 14. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ