Morgunblaðið - 15.05.2006, Page 12

12 MÁNUDAGUR 15. MAÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
ÞÓTT ekki verði forsetakosningar næst í
Bandaríkjunum fyrr en haustið 2008 er að sjálf-
sögðu byrjað að spá í spilin. Lengi hefur verið
rætt um að Hillary Rodham Clinton, öld-
ungadeildarþingmaður fyrir New York, væri
líkleg til að verða forsetaefni demókrata. En
vöflur eru komnar á marga, bent er á að þótt
Clinton sé langþekktust þeirra demókrata sem
nefndir hafa verið sé hún einnig afar umdeild.
Miklu skiptir fyrir flokkana að ná til óákveðinna
kjósenda á miðjunni og margir þeirra eru tor-
tryggnir gagnvart Clinton.
Einn af þeim sem margir sýna nú áhuga er
Mark Warner, fyrrverandi ríkisstjóri í Virginíu.
Hann þótti vinna mikið afrek þegar hann sigr-
aði í Virginíu, sem áratugum saman hefur verið
mikið vígi repúblikana, í nóvember 2001. Ekki
skiptir minna máli að í könnunum þegar hann
lét af embætti sagðist mikill meirihluti að-
spurðra í ríkinu vera mjög sáttur við frammi-
stöðu Warners sem m.a. lét sig hafa það að
hækka skatta til að brúa fjárlagahalla og bæta
opinbera þjónustu. Annar demókrati var kjör-
inn ríkisstjóri í nóvember í fyrra en reglur
hindruðu Warner í að vera aftur framboði. Sig-
ur flokksfélagans var talinn vera að miklu leyti
Warner að þakka.
Ríkur frambjóðandi
Warner er 52 ára gamall, hávaxinn og vörpu-
legur, hann hefur ekki lýst beinlínis yfir að hann
verði í framboði en ljóst þykir að hann stefni að
því. Hann auðgaðist mjög á þjónustu sem hann
veitti fyrirtækjum er fengu úthlutað farsímal-
eyfum á níunda áratugnum. Er talið að hann
eigi nú 200 milljónir dollara, um 14 milljarða
króna. Warner er miðjumaður í stjórnmálum og
þar að auki talinn Suðurríkjamaður þótt hann
sé reyndar fæddur í Indiana og hafi alist upp í
Connecticut. Mikilvægi suðursins í forsetakosn-
ingum hefur aukist síðustu áratugi fólksfjölda-
þróunar.
Warner kynnti sig í Virginíu sem óhefðbund-
inn demókrata. Hann flaggaði ekki af sama
ákafa og margir frammámenn flokksins mál-
efnum á borð við réttindi ýmissa minni-
hlutahópa og þjóðarbrota. Samt ber þess að
geta að Warner talar reiprennandi spænsku
sem getur skipt verulega máli í kosningaslag í
sunnan- og vestanverðum Bandaríkjunum. Efa-
semdamenn um sigurlíkur Clinton eru af þess-
um og fleiri ástæðum mjög uppteknir af Warner
sem þeir telja að sé líklegri en hún til að höfða til
repúblikana sem eru margir ósáttir við George
W. Bush forseta, einkum vegna Íraksstríðsins.
En eitt af því sem bent er á að geti háð Warner í
baráttu um forsetastólinn er að vísu reynslu-
leysi hans á sviði utanríkismála.
Athyglisvert er að Warner forðast eindregið
að tala í sífellu um Bush og repúblikana, að sögn
tímaritsins Newsweek. Margir vinstrisinnar
meðal demókrata þreytast seint á að skamma
Bush en Warner vill frekar ræða málin á já-
kvæðum nótum. Leggur hann þess í stað
áherslu á að flokkarnir reyni að finna málamiðl-
anir. „Ég er hreykinn af að vera demókrati en
hreyknari af að vera Bandaríkjamaður,“ segir
hann.
Warner fullyrðir að demókratar geti nú unn-
ið hylli fjölmargra kjósenda sem hafi látið hríf-
ast af Ronald Reagans á níunda áratugnum en
séu nú reiðubúnir að skoða aðra kosti en repú-
blikana. Vill hann að demókratar forðist að slíta
tengslin við almenning með því að boða með
hrokafullum hætti skoðanir í menningarlegum
efnum sem stangist illilega á við íhaldssöm sjón-
armið trúaðra Bandaríkjamanna sem margir
eru úr fátækari lögum samfélagsins.
Neitaði að herða reglur um skotvopn
Warner hikar ekki við að hampa ættjarðarást
sinni og fleiri gildum sem miðjumenn og repúbl-
ikanar telja mikilvæg en margir menntamenn
demókrata leggja minna upp úr. Hann er fylgj-
andi dauðarefsingu, vill setja takmarkanir við
fóstureyðingum og er andvígur hjónaböndum
samkynhneigðra. Margir repúblikanar eru
ánægðir með að hann samþykkti ekki að herða
reglur um skotvopnaeign. Þannig losnaði hann
við andstöðu að hálfu Sambands rifflaeigenda,
NRA, sem vill helst engar takmarkanir á frelsi
einstaklinga til að eiga skotvopn.
Hann á einnig auðvelt með að ræða við kjós-
endahópa af ólíkum toga, er ekki síður í essinu
sínu meðal afskekktra bænda í sunnan- og vest-
anverðu ríkinu en stórborgarbúanna. Að sögn
tímaritsins The Economist sýndi hann bænd-
unum þá „virðingu að taka þá alvarlega“, var
hvorki yfirlætisfullur né smeðjulegur. En ekki
spillti að Warner veitti mikið fé til að bæta kjör
fátækra bænda.
Hann hefur síðustu mánuði verið duglegur
við að aðstoða með ýmsum hætti demókrata
sem verða í framboði í Suðurríkjunum í þing-
kosningum í haust. Sumir af ráðgjöfum hans
hafa þar komið við sögu og sjálfur kemur hann
fram á mörgum fundum með frambjóðendum.
Segja stjórnmálaskýrendur að takist þeim vel
upp með aðstoð hans sé það vatn á myllu þeirra
sem telji Warner líklegastan til að hafa betur
gegn forsetaefni repúblikana í Suðurríkjunum
2008. Hann hafi þá sannað að baráttuáætlunin
hafi gengið upp.
Hampar gildum keppinautanna
Mark Warner, demókrati og fyrrverandi rík-
isstjóri Virginíu, gæti orðið nægilega íhaldssamt
forsetaefni til að laða að sér repúblikana
Mark Warner, demókrati og fyrrverandi rík-
isstjóri í Virginíu.
Eftir Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
’Hann er fylgjandi dauða-refsingu, vill setja takmark-
anir við fóstureyðingum og er
andvígur hjónaböndum
samkynhneigðra.‘
Berlín. AFP. | Kurt Beck, forsætisráðherra
í Rheinland-Pfalz, var í gær kjörinn for-
maður þýska Jafn-
aðarmannaflokksins.
Hét hann því að skerpa
ímynd flokksins í sam-
starfinu við kristilega
demókrata en hingað
til hefur leiðtogi þeirra
og forsætisráð-
herrann, Angela Mer-
kel, nokkuð þótt
skyggja á hann.
Beck var kjörinn
með 95% atkvæða á dagsþingi jafn-
aðarmanna í Berlín og sagði þá, að hann
ætlaði að tryggja, að á jafnaðarmenn yrði
litið sem gæslumenn almennings.
Í skoðanakönnunum að undanförnu
hefur fylgi við kristilega demókrata og
Merkel mælst um 40% en ekki nema um
29% við jafnaðarmenn. Þá hafa vonir
þýskra kjósenda um skjót umskipti í
efnahagsmálunum dvínað nokkuð og nú
telja aðeins 40%, að núverandi stjórn
muni ganga betur að leysa úr málunum
en fyrrverandi stjórn Gerhards Schröd-
ers, þáverandi leiðtoga jafnaðarmanna.
Þetta hlutfall var 47% í nóvember.
Kurt Beck
nýr leiðtogi
Kurt Beck
Madrid. AFP. | Nærri helmingur íbúa í
spænsku þorpi hefur misst allt sitt sparifé
vegna fjársvika tveggja fyrirtækja en þau
fólust í því að selja fólki ofmetin og fölsk
frímerki og heita því mikilli ávöxtun.
Níu starfsmenn frímerkjafyrirtækjanna
Afinsa og Forum Filatelico hafa verið
handteknir en sagt er, að um hafi verið að
ræða svokallað píramídakerfi þar sem
fyrstu fjárfestarnir fengu greidda vexti
með því fé, sem kom frá nýjum fjárfestum.
Haft er eftir saksóknurum, að fyrirtækin
hafi keypt frímerki fyrir 8% af skráðu
verði þeirra en síðan selt þau grandalausu
fólki fyrir 12-falt verð. Talið er, að 350.000
manns hafi tapað sínu fé og margir öllum
sínum sparnaði.
Þannig var það með um 1.000 af 2.300
íbúum þorpsins Dosbarrios en þeir létu
glepjast til að taka þátt í þessu vegna mik-
illa söluhæfileika Raul Rodriguez, eins
bæjarbúa og bæjarfulltrúa að auki. Hann
segist raunar hafa verið í góðri trú og ætli
ekki að flýja bæinn að sinni.
Spænska dagblaðið El Pais sagði í gær,
að fjárþurrðin í fyrirtækjunum væri að
minnsta kosti 320 milljarðar ísl. kr.
Misstu allan
sparnaðinn
HVORKI gengur né rekur að
mynda nýja ríkisstjórn í Írak og í
gær var haft í hótunum um, að sjít-
ar mynduðu sína eigin stjórn ef
aðrir flokkar, einkum súnníta,
drægju ekki úr kröfum sínum.
Meira en 40 manns féllu í óöldinni í
Írak í gær, þar af tveir breskir her-
menn.
Nouri al-Maliki, væntanlegur
forsætisráðherra, hafði gefið flokk-
unum frest til 22. maí til að mynda
ríkisstjórn í landinu en fjórir mán-
uðir eru liðnir frá kosningum. Voru
þau mál rædd á þingi í gær en þá
mikil. Við þetta má síðan bæta, að
innan Íraska flokksins, veraldlegs
flokks, sem Ayad Allawi, fyrrver-
andi forsætisráðherra veitir for-
stöðu, eru efasemdir um þátttöku í
viðræðunum en flokkurinn krefst
fimm af helstu ráðherraembættun-
um, olíumála-, fjármála-, innanrík-
ismála-, varnarmála- og utanríkis-
mála.
Meira en 30 manns féllu í
sprengjutilræðum og árásum í Írak
í gær, þar af 14 í tveimur bílspreng-
ingum rétt við alþjóðaflugvöllinn í
Bagdad. Þá féllu tveir breskir her-
menn í vegsprengingu rétt við
borgina Basra. Hafa þá alls 111
breskir hermenn týnt lífi í Írak.
krefjast þess að fá í sinn hlut varn-
armál, menntamál, áætlunar- og
heilbrigðismál auk annarra emb-
ætta.
Ágreiningur
meðal sjíta
Sumir þingmenn sjíta ítrekuðu
óskir sínar um þjóðlega einingar-
stjórn en innan þeirra raða er vax-
andi ágreiningur. Í síðustu viku
hætti einn flokkur þeirra, Fadhila-
flokkurinn, þátttöku í stjórnar-
myndunarviðræðum og sagði, að
þær snerust eingöngu um metnað
einstakra manna en ekki hagsmuni
þjóðarinnar. Þá væru áhrif Banda-
ríkjamanna í viðræðunum allt of
fordæmdi Bahaa al-Araji, þing-
maður hollur sjítaklerknum Moq-
tada al-Sadr, það, sem hann kallaði
afskipti Bandaríkjamanna af skip-
un innanríkis- og varnarmálaráð-
herra. Sakaði hann líka einn flokka
súnníta um óaðgengilegar kröfur
og sagði, að hefðu málin ekki skýrst
innan tveggja daga, myndu sjítar
mynda sína eigin stjórn í Írak.
Þingmenn súnníta brugðust
ókvæða við hótuninni og hótuðu á
móti að hætta viðræðum um stjórn-
armyndun.
„Verði ekki orðið við eðlilegum
kröfum okkar munum við hætta
viðræðum,“ sagði Salman al-Jum-
ali, einn þingmaður súnníta, en þeir
AP
Ungur Íraki kannar hvort eitthvað sé nýtilegt í flaki bíls, sem sprengdur var upp við flugvöllinn í Bagdad í gær. 14 menn týndu þá lífi og sex særðust.
Íraskir sjítar hóta að
mynda eigin ríkisstjórn
Eftir Svein Sigurðsson
svs@mbl.is