Morgunblaðið - 06.07.2006, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. JÚLÍ 2006 23
UMRÆÐAN
Í GREIN í Morgunblaðinu 8. júní
benti ég á nauðsyn þess að halda
trúnað við þann sem segir mér eitt-
hvað sem hann vill ekki
að fari lengra. Þetta á
auðvitað ekki bara við
um kynferðislega mis-
notkun heldur um öll
samskipti manna á
meðal. Án trúnaðar
getur ekkert þjóðfélag
staðist. Ég nefni hér
aðeins trúnað læknis
við sjúklinga, trúnað
bankastarfsmanna við
viðskiptavini eða trún-
að lögmanna við þá sem
leita ráða hjá þeim.
Hitt er svo annað mál
að trúnaður hefur sín takmörk. Það
getur komið fyrir að sá sem fær upp-
lýsingar í trúnaði sé lagalega eða sið-
ferðislega skyldur til að veita annarri
persónu eða stofnun þessar upplýs-
ingar til að hægt sé að koma í veg
fyrir glæp eða aðra ógæfu. Sá sem
býr yfir leyndarmáli er ævinlega
einn um að fella þá ákvörðun hvort
rjúfa skuli trúnaðinn eða ekki. Ofan-
greindir greinarhöfundar varpa nú
fram þeirri háskalegu kenningu að til
séu góð og vond leyndarmál. Hver á
að fella dóm um það hvað er gott
leyndarmál og hvað ekki?
Greinarhöfundar benda á að sá
sem misnotar barn taki oft af því lof-
orð um að segja ekki
frá. Börnin ættu að vita
að þetta er ekki leynd-
armál. Það mega allir
segja frá því sem hefur
komið fyrir þá sjálfa og
það má enginn banna
þeim að gera það. Það
er reginmunur á þessu
og því sem vinur minn
trúir mér fyrir að hafi
komið fyrir hann sjálf-
an en sem snertir mig
ekki beint.
Ég verð að játa að ég
skil greinarhöfunda
ekki þegar þeir segja að samkvæmt
þeirra mati gildi önnur lögmál um
trúnað barna en fullorðinna. Hvaða
lögmál eru það? Eru börn ekki nógu
þroskuð til að sýna trúnað eða til að
sýna megi þeim trúnað? Greinarhöf-
undar benda á tilkynningarskyldu
samkvæmt 17. grein barnavernd-
arlaga. Þeim yfirsést að hér er rætt
um þær upplýsingar sem tilteknir
starfsmenn fá í starfi sínu. Hér er
ekki talað um það sem vinkonur
segja hvor annarri. Og svo er það
grein 16. Hér er talað um að hverjum
sem hefur ástæðu til halda að barn
verði fyrir ofbeldi beri að tilkynna
það. En höfundar segja síðan rétti-
lega að börn og unglingar hafi ekki
þroska til að skilja tilkynning-
arskylduna. En þýðir það endilega að
hún sé þá ævinlega fyrir hendi?
Í meginatriðum held ég að grein-
arhöfundar séu á sama máli og ég.
Við viljum öll koma í veg fyrir mis-
notkun í hverri mynd sem hún birt-
ist. En ég legg áherslu á að við eigum
að ala börnin upp til að vera fullgildir
meðlimir í lýðræðisþjóðfélagi. Þar
með telst að við eigum að efla sjálfs-
traust barnanna, segja þeim að þau
ein ráði yfir líkama sínum og að of-
beldi megi ekki nota nema í neyð-
artilfellum og þá aðeins samkvæmt
lögum.
Þegar ég skrifaði fyrstu grein
mína sagði ég að umræðan væri
komin á hættulega braut á Íslandi.
Ég hafði ekki hugmynd um það þá
hversu rétt þetta væri. Nú rakst ég á
frétt í Morgunblaðinu fyrir nokkrum
dögum um að tilteknir menn ætla að
hlaupa 100 km hinn 8. júlí næstkom-
andi til að safna fé fyrir samtökin
„Blátt áfram“. Auglýsing um hlaupið
er á heimasíðu Blátt áfram. Nú er
vissulega ekkert nema gott um þetta
að segja ef menn loka augunum ger-
samlega fyrir því hvað þessum
mönnum gengur til. Þeir segjast
stunda íþróttir í anda svokallaðrar
Boot camp-aðferðar. Nú er auðvelt
að afla sér upplýsinga um Boot
camp- eða leðurstígvélaaðferðina
eins og kalla mætti hana á íslensku.
Boot camp er notað á ensku um
grunnþjálfun hermanna þar sem
ungliðar eru „slípaðir“ eins og sagt
er, þ.e. þrek þeirra er þjálfað á óvæg-
inn og oft ómannúðlegan hátt, en
ekki síður eru þeir brotnir niður and-
lega til að gera úr þeim „góða her-
menn“, menn sem hlýða hvaða skip-
un sem er. Sérstaklega er þetta
fyrirbrigði vel þekkt í Bandaríkj-
unum og þá ekki síst hinir nafntog-
uðu „Marines“.
Á Íslandi er til hópur sem kallar
sig Boot Camp og á sér heimasíðu á
netinu. Þegar farið er inn á hana
verður ljóst að þessi hópur telur sig í
ætt við viðlíka hópa í Bandaríkj-
unum, Suður-Afríku, Bretlandi og
annars staðar. Hugmyndaheimur
þessa fólks er þveröfugur við allt
sem ætti að tengjast mann-
úðarsamtökum eins og Blátt áfram.
Til að sannfæra sig um þetta þarf
ekki annað en að lesa umsagnir
þeirra sem hafa farið á námskeið hjá
Boot camp. Sem dæmi má nefna að
einn þeirra segist ekki geta unað því
að þjálfa einn og enginn að öskra á
hann.
Ég vona að fólkið í Blátt áfram
hafi sett auglýsingu um 100 km
hlaupið á heimasíðu sína í hugs-
unarleysi. Ég get ekki trúað því að
Blátt áfram noti nafn sitt til að aug-
lýsa menntun í hernaði. Þó að tekið
sé fram að ekki séu notuð vopn er
það hreinn fyrirsláttur. Þjálfun í
hernaði miðast alltaf við að búa menn
undir vopnaburð. Sumir verða ekki
hermenn heldur lífverðir, örygg-
isverðir eða því um líkt. Menn verða
að gera sér ljóst að þar sem hernaður
á sér stað blómstrar vændi, nauðg-
anir og misnotkun. Samtök eins og
Blátt áfram mega ekki taka þátt í að
vegsama hervæðingu.
Góð og vond leyndarmál
Reynir Vilhjálmsson svarar
grein Þorbjargar Sveinsdóttur
og Rögnu Guðbrandsdóttur ’Samtök eins og Bláttáfram mega ekki taka
þátt í að vegsama her-
væðingu.‘
Reynir Vilhjálmsson
Höfundur er framhaldsskólakennari.
SENN lýkur HM 2006, einum
stærsta íþróttaviðburði ársins.
Heimsmeistarakeppnin í knatt-
spyrnu er að þessu sinni haldin í
Þýskalandi og umfjöllun um þennan
viðburð hefur verið afar áberandi í
fjölmiðlum og keppnin sett sitt
mark á stræti Reykjavíkur. Alls
staðar þar sem fólk gengur um sjást
auglýsingar sem tengjast mótinu
með beinum eða óbeinum hætti.
Einnig hafa mörg veitingahús borg-
arinnar sett upp risaskjái og auglýst
bjór og mat á tilboði í tilefni af bolt-
anum. Sem sagt, heimsmeist-
arakeppnin er alls staðar. Í Þýska-
landi hefur þetta mót haft áhrif á
allt og alla. Því hefur meira að segja
verið haldið fram að keppnishaldið
hafi góð áhrif á þýsku þjóðina, að
keppnin hafi leitt af sér aukna gleði
og bjartsýni.
Þegar talað er um HM gleymist
stundum að taka fram að um er að
ræða heimsmeistarakeppni karla í
knattspyrnu. Stór hluti heims-
byggðarinnar er að fylgjast með
körlum frá 32 þjóðum sem keppast
um að verða heimsmeistarar karla í
þessari vinsælustu íþrótt samtím-
ans. Nokkrar milljónir knatt-
spyrnuunnenda ferðuðust til Þýska-
lands til þess að fylgjast með og
meirihlutinn eru karlmenn. Þjóð-
verjar hafa lagt mikla áherslu á að
þetta eigi að vera fjöl-
skylduhátíð. Myndir
teknar af áhorf-
endapöllum þar sem
pabbar standa stoltir
með sonum sínum
styðja þessa ímynd,
en þó eru tæplega all-
ir fylgifiskar HM
2006 fjölskylduvænir.
Til þess að sinna
þessum fjölmörgum
gestum hafa Þjóð-
verjar skipulagt og
eflt ýmsa þjónustu.
Ein slík „þjónusta“ er vændi. Vændi
var gert löglegt í Þýskalandi árið
2002 og því er það ekki lögbrot að
kaupa vændi og að selja aðgang að
líkama sínum. Vændishúsaeigendur
í Þýskalandi töldu nauðsynlegt að
undirbúa sig sérstaklega fyrir gíf-
urlega eftirspurn og voru því heilu
vændishúsin reist. Rétt hjá knatt-
spyrnuhöllinni í Berlín er að finna
nýtt vændishús (eða „þjónustu-
miðstöð“) þar sem hægt er að sinna
650 vændiskúnnum í senn. Sums
staðar eru búið að leggja risastór
svæði á stærð við fótboltavelli undir
tugi trékofa þar sem karlar geta
verslað sér kynlíf, ásamt sturtu, að-
gang að bílastæði og allt er gert til
þess að tryggja friðhelgi kúnnanna.
Þó að vændi sé löglegt í Þýska-
landi þá er mansal það ekki. CATW
(Coalition against the trafficking of
women) telur að að minnsta kosti
40.000 konur hafi verið fluttar alls
staðar að af fátækum svæðum í
heiminum í þeim tilgangi að sinna
þeirri miklu eftirspurn sem aðilar í
kynlífsiðnaðnum þar í landi hafa átt
von á í tengslum við þetta mikla
íþróttamót. Í raun er engan veginn
hægt að vita hversu margar konur
hafa verið fluttar til Þýskalands í
þessum tilgangi. Það er heldur eng-
in leið að vita hvaða vændiskona
hefur verið flutt nauðug til Þýska-
lands og hver ekki.
Af þeim hundruðum milljóna sem
fylgjast með heimsmeistarakeppn-
inni í ár er ungt fólk stór hluti. Karl-
menn á öllum aldri fylgjast með af
miklum áhuga og án efa er draumur
margra, sérstaklega hinna yngri, að
geta einn daginn tekið þátt í HM
eða fylgst með af áhorfendapöll-
unum í framtíðinni. Knatt-
spyrnuhreyfingar leggja mikinn
metnað í það að vera jákvætt mót-
andi afl í lífi ungra knattspyrnuiðk-
enda. Eins og venjulega fylgjast
mjög margir karlmenn með HM,
einnig þeir sem tilheyra yngri kyn-
slóðinni, og þeir horfa mjög til fót-
boltans eftir fyrirmyndum. Fyr-
irmyndirnar eru ekki bara
knattspyrnuhetjurnar heldur einnig
þeir sem sækja eða hafa möguleika
á að fylgjast með slíku móti. Er það
hluti af heimsmeistarareynslunni að
kaupa vændi og leiða það af sér með
beinum eða óbeinum hætti að þús-
undir stúlkna og kvenna lifi í ánauð í
kynlífsiðnaði? Hvað verður um
framboðið ef eftirspurnin er engin?
Er það kannski okkar viðfangsefni –
sem karla – að reyna að draga úr
eftirspurn karla í vændi, t.d. með
því að kenna sonum okkar að þannig
komi manneskja ekki fram við aðra
manneskju og að ekki sé eðlilegt að
manneskjur gangi kaupum og sölu?
Það er án efa minnihluti karla
sem kaupir sér vændi á viðburðum
sem HM. En hvað finnst þeim sem
kaupa sér ekki vændi á þessum
mótum um slíkt athæfi? Þess vegna
er vert að velta fyrir sér hvort það
sé ekki viðeigandi að karlmenn, sem
hafa ekki áhuga á því að íþrótt sem
þeir unna tengist vændi og mansali,
taki skýra afstöðu í þessum efnum.
Knattspyrna er ekki bara íþrótt,
heldur er hún mikið og vaxandi fé-
lagslegt afl sem hefur áhrif á líf
fólks um allan heim. Varla getur það
talist í anda íþróttanna að sumir
gleðjist á meðan aðrir kveljist. Gef-
ur það ekki tilefni til þess að unn-
endur þessarar íþróttar kveðji
þessa hátíð með því að senda skýr
skilaboð um að hún eigi ekki sam-
leið með vændi og mansali? Slík
grimmd á ekki heima á nokkrum
velli.
Ekkert mansal á okkar velli
Arnar Gíslason og
Hjálmar G. Sigmarsson fjalla
um vændi og mansal í tengslum
við HM 2006
’Varla getur það talist íanda íþróttanna að sumir
gleðjist á meðan aðrir
kveljist. Gefur það ekki
tilefni til þess að unn-
endur þessarar íþróttar
kveðji þessa hátíð með
því að senda skýr skila-
boð um að hún eigi ekki
samleið með vændi og
mansali?‘
Hjálmar G. Sigmarsson
Höfundar eru í karlahópi
Femínistafélagsins.
Arnar Gíslason
NÝTT!
Söluaðilar um land allt