Morgunblaðið - 06.07.2006, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. JÚLÍ 2006 29
MINNINGAR
✝ Sigrún Júl-íusdóttir fæddist
á Hofi í Hjaltadal í
Skagafirði 5. júní
1907. Hún lést á
Heilbrigðisstofnun
Sauðárkróks laug-
ardaginn 24. júní
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Gunnlaugur Júlíus
Jónsson bóndi á Hofi
og víðar í Skaga-
firði, f. 15. júlí 1870,
d. 24. júní 1957 og
Aðalbjörg Sigur-
jónsdóttir húsfreyja, f. 21. maí
1884, d. 10. apríl 1964. Systkini
Sigrúnar eru Anna Solveig hús-
freyja á Neðri-Vindheimum á Þela-
mörk, f. 11. júní 1910, látin, Sig-
urjóna Jóhanna húsfreyja á
Eskifirði, f. 22. desember 1912,
Dagmar Aðalheiður húsfreyja og
verkakona á Akureyri, f. 14. sept-
ember 1914, látin, Pálmi Alfreð
vinnumaður á Syðra-Skörðugili, f.
5. júlí 1916, Halldór Jón verkamað-
ur, f. 14. ágúst 1918, látinn og Gest-
ur bílstjóri, f. 14. janúar 1922, lát-
inn. Tvær systur dóu í bernsku sem
báðar voru skírðar Svava Kristín.
Sigrún giftist 27. ágúst 1940,
Sigurjóni M. Jónassyni bónda, f.
27. ágúst 1915, d. 6. september
1993. Þau eignuðust fjögur börn,
þau eru: 1) Unnbjörg Eygló skrif-
stofustúlka, f. 22. janúar 1940.
Fyrrverandi eiginmaður hennar er
Rafn Haraldsson stýrimaður og
eiga þau tvö börn, a) Nínu Þóru
hjúkrunarfræðing, f. 18. mars
Jónu hjúkrunarfræðing, f. 25. nóv-
ember 1968, gift Robert Jacob Klu-
vers, þau eiga tvær dætur. 4) Ásdís
Sigrún kennari, f. 27. des. 1949,
gift Einari Eylert Gíslasyni fv.
ráðunaut, f. 5. apríl 1933. Þau eiga
fjóra syni: a) Einar Eðvald, ráðu-
naut, f. 2. jan. 1971, sambýliskona
Sólborg Una Pálsdóttir fornleifa-
fræðingur, b) Elvar Eylert, bónda,
f. 14. nóvember 1972, kvæntur Sig-
ríði Fjólu Viktorsdóttur bókara,
þau eiga tvær dætur, c) Eyþór
ráðunaut, f. 27. júlí 1976, sambýlis-
kona Þórdís Sigurðardóttir tamn-
ingamaður, og d) Sigurjón Pálma
nema, f. 19. febrúar 1980. Fyrir á
Einar dótturina Eygló Breiðfjörð,
f. 5. maí 1957, gift Borgari Jens
Jónssyni húsasmíðameistara, sam-
an eiga þau þrjá syni.
Skólaganga Sigrúnar var ekki
löng aðeins nokkrar vikur í barna-
skóla og byrjaði hún ung að vinna
fyrir sér hjá vandalausum, en
seinna á lífsleiðinni taldi hún það
hafa verið sitt happ og nám í lífinu
að hafa unnið á mörgum stöðum og
við ólík störf. Hún var mörg ár á
Hólum í Hjaltadal og vann þar sem
kaupakona, þvottakona, bakari og
ráðskona. Hún vann í síld bæði í
Hrísey og á Siglufirði. Hún vann á
sumarhótelinu á Geysi í Haukadal
sumarið 1930, hún var í fiski á
Kirkjusandi, kaupakona í Flóan-
um, hún vann við eldamennsku og
heimilisstörf hjá ýmsum betri hús-
mæðrum, bæði á Akureyri og í
Reykjavík. Í Reykjavík sótti hún
námskeið í matreiðslu, orgelleik
og dönsku. Hún vann í Gróðrar-
stöðinni á Akureyri eitt sumar og
þar lærði hún bæði matjurtarækt
og blómarækt.
Sigrún verður jarðsungin frá
Glaumbæjarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
1964, gift Unnari
Rafni Ingvarssyni
skjalaverði, þau eiga
tvær dætur, og b) Sig-
urjón Rúnar skrif-
stofustjóra, f. 28. des-
ember 1965, kvæntur
Maríu Kristínu Sæv-
arsdóttur nema, þau
eiga tvö börn og einn-
ig á María tvö börn
frá fyrra hjónabandi.
Sambýlismaður
Eyglóar er Árni Jó-
hannsson trésmiður.
2) Júlía Sjöfn skrif-
stofustúlka, f. 20. júlí 1942. Fyrr-
verandi eiginmaður hennar er Ein-
ar Benediktsson bifvélavirki og
eiga þau tvo drengi, a) Sigurjón
bakara, f. 12. janúar 1967, kvæntur
Guðlaugu Þóru Reynisdóttur
stuðningsfulltrúa, þau eiga tvær
dætur og b) Jóhann Inga kennara,
f. 2. júní 1970, kvæntur Ingibjörgu
Gyðu Júlíusdóttur hjúkrunarfræð-
ingi, þau eiga tvær dætur. Seinni
maður Júlíu er Sigurður Jónsson,
trésmiður og eiga þau dótturina
Sigrúnu Ásdísi nema, f. 29. maí
1978, sambýlismaður Óskar
Bragason rafvirki, þau eiga eina
dóttur og Sigrún á tvo syni frá
fyrri sambúð. 3) Jónas Hreinn
verkamaður, f. 30. október 1944,
kvæntur Valgerði Kristjánsdóttur
verslunarstjóra og eiga þau tvö
börn, a) Kristján Bjarka rithöfund,
f. 23. nóvember 1967, kvæntur
Gerði Kristnýju Guðjónsdóttur
blaðamanni og rithöfundi, þau
eiga einn son, og b) Rannveigu
Það var árið 1968 sem kynni okkar
Ásdísar Sigrúnar hófust og þá hitti ég
Sigrúnu fyrst og tókust fljótt með
okkur hin besta vinátta sem staðið
hefur óslitið síðan.
Áður hafði ég kynnst bónda henn-
ar, hinum landskunna Dúdda á
Skörðugili, vegna okkar sameigin-
legu áhugamála á hrossum.
Alla tíð dáðist ég að þessari kviku
og árvökulu konu.
Hún fylgdist með öllu úti og inni
sem snerti heimilið og ef henni þótti
heyskapurinn ganga hægt hjá mér
eftir að ég tók við búskapnum, fékk
ég að heyra hennar skoðun á því. Bú-
skaparáhuginn var mikill en þó hafði
hún sér áhugamál, en það var garð-
rækt og allt sem laut að gerð skrúð-
garðsins og ræktun fagurra blóma og
trjáa. Hún var sífellt að fegra garðinn
og færa til plöntur og auka við þær, til
að sjá út hvernig þær röðuðust best
saman.
Hvar sem Sigrún vann sem ung og
ógift kona vakti hún athygli fyrir
dugnað, hagsýni og verklag. Nokkur
ár var hún að störfum á Hólum í
Hjaltadal, bæði sem kaupakona og
einnig var hún tvö ár ráðskona hjá
skólapiltum í tíð Páls Zóphóníassonar
skólastjóra. Aldrei hitti ég svo Pál
Agnar Pálsson yfirdýralækni að hann
spyrði ekki um Sigrúnu, en hann var
samtímis henni á Hólum, dáðist hann
mjög mikið að verkum hennar og
dugnaði og bað mig ávallt fyrir góðar
kveðjur til hennar.
Mesti hvalreki í lífi tengdaföður
míns var er hann náði í Hóla-ráðskon-
una, þegar hann var nemandi þar og
kom með hana með sér heim í Hátún
að búfræðinámi loknu.
Árið eftir keyptu þau jörðina
Syðra-Skörðugil sem þá hafði verið í
eyði í nokkurn tíma, en þar þurfti að
endurbyggja öll hús áður en hægt var
að flytjast þar inn. Efni ungu
hjónanna voru mjög lítil og búið
smátt í fyrstu en með hagsýni og
dugnaði hafðist þetta allt, þar átti
hagsýni hinnar ungu húsmóður ekki
síst þátt í að þetta tókst, en hún var
eins og áður er sagt óvanalega lagin
að spila úr litlu og svo gerði hún allan
mat mjög góðan úr því hráefni sem
aflaðist heima og hún lék höndum um.
Það var ekki alltaf létt verk að búa
með Dúdda á Skörðugili, hann var
mikill gleðigjafi og gestir sóttu mjög
að heimilinu, en þar voru alltaf mynd-
arlegar veitingar til reiðu fyrir gesti
sem bornar voru fram af miklum
myndarskap hvort sem var að nótt
eða degi.
Þá var Dúddi mjög eftirsóttur í
ýmis störf og snúninga fyrir nágrann-
ana og sveitarfélagið. Ekki var neitað
að gera greiða ef þess var nokkur
kostur, en þá var húsmóðirin eftir
heima með áhyggjur af öllum bú-
störfunum, en í þá tíð voru kýrnar
handmjólkaðar og engar vélar til hey-
skapar né annarra verka við bústörf-
in, því þurfti mikið að vinna utandyra
við að leysa húsbóndann af, auk
starfa í eldhúsinu og að barnauppeldi.
Þau Sigrún og Sigurjón eignuðust
fjögur börn, öll mjög mannvænleg og
dugleg, auðvitað kom uppeldið á þeim
mest í hennar hlut, sem hún leysti
eins og annað með stakri prýði.
Er ég kynntist Sigrúnu var hún
komin hátt á sjötugsaldurinn og þau
hjón vildu fara að draga sig í hlé frá
búskap. Því æxlaðist það þannig að
þau hjón komu að máli við okkur Ás-
dísi að koma norður og taka við jörð-
inni. Við urðum við óskum þeirra og
fluttum hingað vorið 1974 og næstu
tuttugu árin bjuggum við í sambýli.
Þetta var ánægjulegt tímabil í ævi
minni og mikla reynslu og þekkingu
fékk ég í þessu sambýli, sem aldrei
bar skugga á.
Eftir það átti Sigrún allgóða daga
þegar áhyggjurnar af búskapnum
hurfu að mestu og þá fékk hún tíma
til að njóta þess að sýsla í garðinum
sínum á sumrin og sjá um heimilið
fyrir bónda sinn og bróður, Pálma,
sem hafði flutt til þeirra 40 árum áð-
ur. Einnig greip hún þá oft til prjóna
og útsaums sem hún hafði mikið yndi
af, enn er ótalinn hennar mikli áhugi
á góðum bókum, en fróðleiksfýsn
hennar var mikil og var hún vel lesin
og fróð.
Það var mikið gæfuspor að flytja
norður og kynnast þessu yndislega
fólki, ekki síst að njóta aðstoðar
þeirra hjóna við uppeldi sona okkar
Ásdísar, en drengirnir sóttu mikið í
að vera með afa og ömmu í leik og
starfi.
Innilegar þakkir frá mér og minni
fjölskyldu fyrir frábær kynni og vin-
áttu alla tíð meðan leiðir okkar lágu
saman.
Einar E. Gíslason.
Skagafjörður fóstraði mig flest
sumur fram yfir fermingu. Faðir
minn stýrði síldarplani á Siglufirði og
móðir mín dvaldi með okkur systk-
inin hjá foreldrum sínum á Sauðár-
króki. Þetta var skemmtilegt og
áhyggjulaust tímabil, sem kryddaði
líf okkar vestfirskra krakka. Þegar ég
var svo á 7. aldursári brugðu foreldr-
ar mínir sér í vikulangt ferðalag og
einhvern veginn æxlaðist það svo að
mér var komið fyrir um vikutíma
frammi á Syðra Skörðugili, hjá Sig-
urjóni Jónassyni frænda mínum,
Dúdda, og konu hans Sigrúnu Júl-
íusdóttur. Eftir það var ekki til baka
snúið.
Þetta sumar hófst ævintýrið mikla;
árviss sumardvöl hjá fólki sem tók
mér eins og ég væri þeirra eigin son-
ur. Þetta var á árunum þegar krakk-
ar úr þéttbýli nutu þess að komast í
sveit. Mér fannst ég þó eiga það best
allra. Ég var ekki bara í sveit. Ég var
í sveit á Syðra Skörðugili. Þetta voru
forréttindi sem þeir einir geta skilið
sem þekktu Skörðugilsheimilið, sem
þá líkt og nú, var þekkt af rausnar-
skap og gestrisni.
Fyrir lítinn strák vestan frá Bol-
ungarvík var Skörðugilsheimilið líkt
og hreinasta undraveröld. Dag hvern
kynntist ég einhverju nýju. Ég lærði
ný orð, kynntist daglegum vinnu-
brögðum erilsams sveitaheimilis og
tileinkaði mér, eins og mér var
framast unnt, hætti þess manns sem
ég leit hvað mest upp til; Dúdda á
Skörðugili. Dagdraumarnir snerust
þessi sumur um að verða eins og
hann; glaðbeittur bóndi á skagfirskri
jörð með kynstur hesta í kringum
mig – og allt fullt af gestum hvern
dag.
Því þannig var það nefnilega. Í
Skörðugil kom ótölulegur fjöldi fólks
og naut þeirrar ótrúlegu gestrisni
sem var eðlislæg húsráðendunum.
Frændi minn þurfti aldrei að spyrja
hvernig á stæði heima fyrir. Gestir
voru ætíð velkomnir og það ekki síður
þó að þeir kæmu í stórum hópum. Í
endurminningunni finnst mér ævin-
lega hafa verið gestir við matar- og
kaffiborðið á Skörðugili umfram okk-
ur heimilisfólkið – og þeir frekar fleiri
en færri. Húsbóndinn hrókur alls
fagnaðar, glaðværð ríkti og umræður
gátu orðið hressilegar ef þannig bar
undir. Ferskeytlurnar flugu, söngur-
inn ómaði og lífið var dásamlegt. Oft
bar bíl að garði óvænt og án fyrirvara
og gestir drifnir inn til að njóta góð-
gerða. Það varð því eflaust sjálfsagt
mál að dag hvern var bakað á Skörðu-
gili, ein eða fleiri sort og veitti örugg-
lega ekki af. Þó að ég hafi víða ratað
hef ég heldur aldrei kynnst slíkum
myndarskap. Hvert veisluborð til há-
tíðarbrigða, hefur alltaf bliknað í mín-
um huga í samanburði við það sem
Sigrún Júlíusdóttir reiddi fram
hversdags og daglega í eldhúsinu
sínu á Skörðugili. Við heimilisfólk
settumst svo að krásunum sem ekk-
ert væri sjálfsagðara. – Það var því
ekki að undra, þó hún móðir mín
kvartaði yfir kröfuhörku minni til
góðgerða, þegar ég sneri vestur að
hausti eftir sumardvöl á Skörðugili.
Verkaskiptingin á Syðra Skörðu-
gili var skýr og sjálfsögð eins og jafn-
an var háttur á heimilum á þessum
tímum. Dúddi réð fyrir búskapnum,
naut stuðnings barna sinna og
tryggðatröllsins Pálma Júlíussonar
mágs síns. Innanstokks réði Sigrún,
þessi hægláta, lágvaxna kona sem lét
sig ekkert muna um. Verk sín leysti
hún af hendi án nokkurs fyrirgangs
og algjörlega áreynslulaust, að því er
manni virtist. Hún hafði líka hlotið
reynslu í starfi á Bændaskólanum á
Hólum og ýmsa hef ég hitt sem
minntust hennar frá þeim árum og
kunnu að segja af dugnaði hennar.
Þar kynntust þau frændi minn og þau
kynni urðu mesta lífslán þeirra
beggja.
Þó að Sigrún væri ekki fyrirferð-
armikil í daglegu fasi vissi ég vel að
hún gat verið ákveðin og hafði sínar
meiningar. Hún sagði okkur til með
sínum hætti; jafnt sumarstráknum,
sem bónda sínum. Öll bárum við virð-
ingu fyrir skoðunum hennar og áliti
og því voru orð hennar sem lög, að
minnsta kosti í mínum huga. Ég fann
líka að þar fór vel gerð og réttsýn
kona sem vildi að hlutirnir gengju
fyrir sig rétt og vel.
Sigrún var mér frá fyrsta degi ein-
staklega góð. Hún gerði sér grein fyr-
ir að lítill strákur þurfti stundum á
nærfærni að halda, þegar hugurinn
hvarflaði til foreldranna og systkina
eða vinanna. Það var eins og hún
skynjaði slíkar hugrenningar í litlum
kolli. Vingjarnlegt bros, eða ljúf
stroka um vangann læknaði þá sem á
örskotsstund heimþrána sem kannski
hafði læðst inn í hugann. Og heim-
sókn að höfðalaginu mínu, þar sem ég
var að svífa inn í draumaheiminn á
dívaninum mínum, að áliðnu sumar-
kveldi, í herberginu sem Pálmi bróðir
hennar leyfði mér af góðmennsku
sinni að deila með sér, nægði til þess
að létta áhyggjum af barnshuganum.
Hún skynjaði líka vel þarfir hvers
og eins. Bókhneigður strákur fékk
því skjól hjá henni til þess að taka frá
stund og stund til lestrar. Eitt af mín-
um föstu verkefnum var að fara að
loknum mjöltum, með mjólkina í
brúsum sem ég ók í hjólbörum upp á
Braut, eins og við Skörðugilsmenn
kölluðum þjóðveginn fram Langholt-
ið. Þar biðu mín síðan tómir mjólk-
urbrúsar – og Tíminn sem ég las af
mikilli fíkn þessi sumur. Þá játningu
verður samt að gera, að þær miklu
hetjur Framsóknarflokksins sem þá
létu mest að sér kveða á síðum blaðs-
ins, máttu ævinlega lúta í gras fyrir
kempum teiknimyndanna, þeim
Tarzan og Skugga, sem heilluðu mig
mjög á þessum árum; svo mjög raun-
ar að oftar en ekki treysti ég mér ekki
til að bíða, en las um helstu afrek
þeirra þarna uppi við brúsapallinn.
Þegar ég var að byrja sveitadvölina
á Skörðugili voru ár hinna hræðilegu
dráttarvélaslysa víða í sveitum. Ég
vissi það ekki þá, en komst að því síð-
ar að Guðrún Bjarnadóttir amma mín
á Sauðárkóki hefði gert sér ferð fram
eftir, sest að hljóðskrafi með Sigrúnu
á Skörðugili og þær bundist fastmæl-
um um að ég fengi ekki að aka traktor
þar til um annað yrði samið þeirra í
millum. Mér var ekki sagt frá þessu
þá, enda vissu þær sem var að slíkt
hefði sært mitt unga karlmannsstolt.
Heimilisfólkið vissi þó bersýnilega af
þessu. Og þess vegna var það svo að
þegar mér sýndist liggja beint við að
ég stigi upp á dráttarvél, dúkkaði æv-
inlega upp annað verkefni brýnna.
Kannski að reka fé úr túninu eða eitt-
hvað það annað sem frekar lá á. Það
var ekki fyrr en ég var kominn til
nokkurs þroska að mér leyfðist að
aka dráttarvél einn; löngu eftir að
jafnaldrar mínir á öðrum bæjum
höfðu fengið það verkefni. Þarna var
á ferð umhyggja Sigrúnar á Skörðu-
gili, sem um leið var vafin þeirri nær-
gætni sem var henni svo eiginleg.
Mér fannst mikið til þess koma að
verða sem einn fjölskyldumeðlima á
Skörðugili. Þegar fermingarmynd af
mér var komin upp á stofuvegg á
Skörðugili við hlið sams konar mynda
af börnunum, fann ég til mikils stolts
og ánægju. Meiri sóma og heiður
fannst mér ekki hægt að sýna nokkr-
um manni.
Það var örugglega ekki á hvers
manns færi að standa fyrir svo er-
ilsömu og gestkvæmu heimili sem á
Syðra Skörðugili, ala upp fjögur börn
og taka þátt í uppbyggingu myndar-
legs bús. Þau Sigrún og Dúddi hófust
af sjálfum sér. Þau höfðu ekki mikið á
milli handanna þegar þau hófu bú-
skap sinn. En lífsstarf þeirra varð
mikið og árangursríkt. Þau voru í
rauninni ákaflega ólíkir einstakling-
ar. En í mínum huga voru þau þó allt-
af þannig að ég gat aldrei ímyndað
mér þau hvort án annars. Þannig
bættu þau hvort annað upp og voru
svo einstök hjón að þau munu aldrei
líða mér úr minni.
Þeim Sigrúnu og Dúdda á ég mikið
upp að unna. Eftir fráfall Dúdda og
eftir að Sigrún var farin út á Krók á
dvalar- og hjúkrunarheimili heim-
sótti ég hana, í nær hvert eitt sinn
sem ég fór norður. Hljóðlát stund
með þessari góðu vinu minni varð
mér ætíð mikils virði. Við ræddum
gamla tíma og þó að árin settu á hana
mark sitt, eins og gengur, fannst mér
vænt um þessar stundir. Það verður
því öðruvísi að koma nú í Skagafjörð
og geta ekki heimsótt hana í framtíð-
inni.
Lífshlaup Sigrúnar á Skörðugili
var orðið langt. Hún var trúuð og líkt
og bóndi hennar, algjörlega án efa-
semda um annað líf. Hún hlakkaði því
til endurfunda við Dúdda sinn.
Blessuð sé minning velgjörðar-
konu minnar Sigrúnar Júlíusdóttur.
Einar K. Guðfinnsson.
SIGRÚN
JÚLÍUSDÓTTIR
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir og afi,
BRYNLEIFUR JÓNSSON
klæðskeri,
Kirkjuvegi 11,
Keflavík,
lést á Heilbrigðisstofnun Suðurnesja aðfaranótt
þriðjudagsins 4. júlí.
Útförin verður auglýst síðar.
Hjördís Brynleifsdóttir, Einar Jóhannsson,
Jón Magnús Brynleifsson, Hanna Fjóla Eriksdóttir,
Guðmundur Stefán Brynleifsson,
Guðlaug Brynleifsdóttir, Marteinn Magnússon,
Brynja Brynleifsdóttir, Ragnheiður Þorvarðardóttir.