Morgunblaðið - 24.07.2006, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 24. JÚLÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
N
ú er eitthvað svaka þungt á,“
hrópaði Þiðrik Unason,
skipstjóri og sjósportari, þar
sem hann barðist við stöng-
ina, sem stóð kengbogin út
fyrir borðstokkinn á Sverri SH 126 frá
Ólafsvík. Félagar hans þrír í hollinu gátu
ekki fleygt frá sér sínum stöngum enda
verða menn að berjast við sínar ófreskjur
sjálfir á sjóstangaveiðimótum eins og því
sem stóð yfir í Ólafsvík á vegum Sjósnæ um
helgina. Mót með fjörutíu keppendum á ell-
efu bátum í rjómablíðu. Hvað vilja menn
hafa það betra? Meiri fisk!
Þiðrik var nú eldri en tvævetur til sjós
svo hann tók þessu með stóískri ró þegar
mesti æsingurinn var runninn af honum og
fór að spóla línunni inn, hægt og rólega.
Fiskurinn tók þungt í en ekki með neinum
látum svo hann komst fljótt að þeirri nið-
urstöðu að hann hefði sett í aulaþorsk.
Fastur liður í tilverunni
Báturinn var á reki yfir Hnakkahraunið
örfáar mílur út af Ólafsvík, vinsæl neta-
bleyða á vetrarvertíðum og líkleg til að
gefa góðan þorsk og hressa aðeins upp á
vigtarskorið frá deginum á undan sem var í
slöku meðallagi. Bátarnir dreifðir um allan
sjó, allir að leita eftir meiri fiski.
Sjóstangaveiði hefur verið fastur liður í
tilverunni hjá um fjögur hundruð manns á
landinu en félögin eru átta sem mynda
Landsamband sjóstangaveiðifélaga. Þau
eru: Sjóak á Akureyri, Sjóís á Ísafirði,
Sjónes á Neskaupstað, Sjósigl á Siglufirði,
Sjóskip á Akranesi, Sjór í Reykjavík, Sjóve
í Vestmannaeyjum og Sjósnæ á Snæfells-
nesi sem nú hélt sitt mót í blíðskaparveðri í
Ólafsvík með ríflega fjörutíu skráðum þátt-
takendum frá öllu landinu eins og fyrr seg-
ir. Hollensk fjölskylda, hjón með tvo ung-
linga, var skráð sem gestir í mótið en þau
höfðu verið á móti erlendis þar sem Óls-
arar voru að keppa og þekktust boð Íslend-
inganna að koma í þessa keppni. Nýtt félag
var stofnað í Grindavík fyrir skömmu, Sjó-
grin, og fauk fyrsta mótið þeirra út í hafs-
auga helgina á undan í fyrstu haustlægð-
inni. Grindvíkingarnir hafa ekki fengið inni
í landsambandinu enn og eru því nánast
eins og gestir í þessu sporti sem ætti að
vera þeim svo eðlislægt.
„Kallarðu þetta pundara?“
Þiðrik var enn að baksa við kvikindið sem
var á hjá honum. Örvar Marteinsson, skip-
stjóri á Sverri SH, bjó sig undir að munda
gogginn en rétti hann svo að Þiðriki þegar
20 kílóa skepna, þorskauli, maraði í sjáv-
arskorpunni með múkkann allt um kring.
Þiðrik var ekki seinn á sér að sveifla
goggnum og koma fiskinum inn fyrir þótt
hann tæki vel í.
Félagar hans fylgdust hugfangnir með,
þeir: Helgi Bergsson, sjómaður í Ólafsvík,
Ari Bjarnason, tannlæknir í Ólafsvík, og
Gísli Andrésson, leiðbeinandi frá Akureyri.
Allir voru félagarnir að berjast um verð-
laun því Helgi var kominn með átta teg-
undir, Ari þyngsta þorskinn og ufsann og
Gísli þyngsta karfann.
„Þú tekur þyngsta þorskinn frá Ara, því
hans var ekki nema 16 kíló í gær þó
þyngstur væri,“ sagði Helgi og hló.
„Já, helvítið,“ sagði Þiðrik og bað Örvar
skipstjóra að finna fyrir sig pundara í tösk-
unni sinni. Þiðrik var frá Hofsósi í Sjósigl,
félaginu á Siglufirði, en var annars skip-
stjóri á Kristbjörgu HU, 200 tonna drag-
nótabát. Hann hafði glímt við svona fiska
áður þó ekki væri á stöng.
„Ef þú lætur ufsametið vera, er mér
nokk sama um þorskmetið,“ sagði Ari og
glotti svo sást í fallegar tennurnar. Gísli
kinkaði kolli og vildi ekki að farið væri að
abbast upp á karfametið.
„Kallar þú þetta pundara?“ kallaði Örv-
ar og lyfti litlum ryðguðum pundara sem
hann hafði fundið í tösku Örvars aftur á.
„Þetta er fyrir silunga,“ bætti hann við og
hló að kollega sínum.
„Sjálfstæðisflugan, hún klikkar ekki,“
sagði Þiðrik þegar hann hampaði blárri
flugunni glaðbeittur eftir að hafa sótt hana
ofan í maga á aulanum.
„Fluguna hnýtti ég til sjálfur úr gömlum
ónýtum skúringarkústi sem var orðinn svo
slitinn að hann nýttist ekki lengur til síns
brúks. Plasthárin gera sitt gagn,“ bætti
Þiðrik við og renndi slóðanum með þremur
krókum, tveimur O-krókum af nýjustu
gerð með síldarbitum og svo sjálfstæð-
isflugunni góðu, fyrir borð aftur.
„Verst er að ég tek ekki bara af þér
þorskmetið, Ari minn. Ég tek líka frá þér
verðlaunin fyrir þyngsta fiskinn,“ sagði
Þiðrik og sveiflaði stönginni upp og niður.
„Nú, já. Láttu bara ufsametið í friði. Ég
get alveg verið sáttur við að halda því,“
sagði Ari. Hann var nýliðinn í hópnum og
greinilega ekki kominn með hinn harða
baráttuanda sjóstangaveiðimannsins eins
og margir eru þekktir fyrir.
Nammidagur í dag
Helgi var trúnaðarmaðurinn um borð og
skar úr ef upp komu vafaatriði. Hann hafði
mikla reynslu til sjós en hafði stundað
stöngina í fjögur ár. Fékk algjöra bakteríu.
„Ég fór á öll mót fyrsta árið og tók þetta
sport með stæl. Síðan hef ég dregið úr
mótum innanlands en fer nú á æ fleiri mót
erlendis,“ sagði hann og sveiflaði fjögurra
kílóa þorski inn fyrir.
„Ég var í Noregi fyrir skömmu á fimm
daga móti. Þetta var Evrópukeppni, svo-
kallað tegunda
ganga út á að f
fiskum en ekki
við og sveiflaði
„Ég var með
þorsk, ýsu, lýsu
bít, alls sjö. Þa
morgun náði é
sprettunni og m
sást. Ég veit ek
nægja. Hefði þ
sel,“ sagði Hel
og bætti við að
mannaeyjum,
„Hvað er að
ekki hausana e
hann eftir að h
sinna. „Nei, þa
spurðu tannlæ
Hlustaðu á m
Keppnin gengu
flesta fiska, fles
hverri tegund e
fjórum einstak
sem afli þriggja
„Ég ætla að
aði Örvar. Hon
hálfdeyfðarleg
setti stefnuna á
milli Rifsarabr
kann ekki skýr
fæddur og upp
ekki búið í Ólaf
kunna örnefnin
tíu fingur eins
„Ég kann sk
gift úr Skagafi
um áður varð t
uðið á einum h
mikið á þessum
höfuðið á konu
gott við blettin
arsambandið v
Félagarnir um borð í Sverri SH ánægðir með aflann í lok m
ufsann, Gísli, sem fékk stærsta karfann, Helgi fékk stærsta
Sjálfstæðisflug
næstum sigrin
Fjörutíu keppendur
tóku þátt í sjóstanga-
veiðimóti í rjómablíðu í
Ólafsvík um helgina á
vegum Sjósnæ. Kristinn
Benediktsson fylgdi þeim
nokkrum eftir, orðhvötum
sjómönnum sem kalla
ekki allt ömmu sína.
Áhöfnin á Friðriki Bergmann SH raðaði sér í verðlaunasæ
vinstri er Guðni Gíslason, sem fékk stærsta skötuselinn, þá
Sævar Sigurðsson sem varð efstur í mótinu, Þorsteinn Jóh
kvenna mestum afla, var á öðrum báti. Á myndinni til hæg
ÖRYGGI Á NORÐURSLÓÐUM
Esben Barth Eide, varnarmála-ráðherra Noregs, og BjörnBjarnason dómsmálaráð-
herra setja fram áhugaverð sjónar-
mið um öryggismál á norðurslóðum í
samtölum við brezka blaðið The Daily
Telegraph, en greint var frá ummæl-
um þeirra í Morgunblaðinu í gær.
Barth Eide segir að hann telji ekki
að neinn vilji ráðast á Ísland. Hins
vegar muni mikilvægi norðurslóða
fara vaxandi með tilliti til öryggis-
mála vegna aukinna gas- og olíuflutn-
inga um svæðið. Í Telegraph kemur
fram að bæði Rússar og Norðmenn
hyggi á aukna olíu- og gasflutninga
til Norður-Ameríku, sem þýði að mik-
ilvægi Íslands í öryggismálum fari
vaxandi á ný.
Barth Eide sér fyrir sér að Atlants-
hafsbandalagið geti þurft að taka
þátt í eftirlitsflugi, ratsjáreftirliti og
loftvörnum vegna þessara flutninga.
Björn Bjarnason tekur undir þetta
í samtali við brezka blaðið. Hann seg-
ir að ástandið á Norður-Atlantshafi
muni taka breytingum og það sé
skammsýni af Bandaríkjamönnum að
átta sig ekki á því. Svo geti því farið
að Bandaríkjamenn muni aftur þurfa
aðstöðu á Íslandi. Björn segir hins
vegar að það hvernig hinn pólitíski
framgangsmáti hafi verið er þeir til-
kynntu brottför sína, geti haft áhrif á
það hvernig viðtökurnar verði.
Þróun skipaflutninga um Norður-
Atlantshaf, nálægt ströndum Ís-
lands, snerta íslenzka hagsmuni með
margvíslegum hætti.
Ýmsir hafa orðið til að velta upp
þeim möguleika að Ísland gæti orðið
miðstöð flutninga um hina svokölluðu
Norður-Íshafsleið, sem talin er geta
orðið raunhæfur kostur með hlýnandi
loftslagi og minni hafís, svo og nú-
tímaflutningaskipum, sem eru búin
til siglinga í ís. Sá möguleiki hefur
verið nefndur að Íslendingar gætu
rekið umskipunarhafnir fyrir þessa
flutninga og hagnazt þannig á þeim
efnahagslega. Ýmsir kostir eru
ókannaðir í þeirri stöðu.
Hins vegar getur líka mikil áhætta
falizt í því fyrir Ísland að aðalflutn-
ingaleiðir milli heimsálfa færist nær
landinu, ekki sízt ef þar verður í vax-
andi mæli um olíu- og gasflutninga að
ræða. Afleiðingarnar af umhverfis-
slysi á norðurslóðum fyrir íslenzkt
efnahagslíf gætu orðið mjög afdrifa-
ríkar.
Öryggismálin og umhverfismálin
tvinnast að sjálfsögðu saman; hryðju-
verkaárás á olíuskip myndi ógna
jafnt öryggi sem umhverfi á norður-
slóðum.
Það er þess vegna full ástæða fyrir
Íslendinga til að gefa þróuninni í
flutningum um Norður-Atlantshaf og
Íshafið nákvæmar gætur.
Hvort sú þróun útheimtir að
bandarískt varnarlið komi einhvern
tímann aftur til Íslands er fullkom-
lega ótímabært að fullyrða. Eins og
Björn Bjarnason gefur í skyn, yrði
það þá að vera á þeim forsendum að
það væri í þágu öryggishagsmuna
jafnt Íslands sem Bandaríkjanna.
ANDSTÆÐ SJÓNARMIÐ
UM ERFÐATÆKNI
Brezki vísindamaðurinn Chris Pol-lock setur í viðtali við Morgun-
blaðið í gær fram sjónarmið, sem
mörgum hér á landi þykir vafalaust
róttækt.
Hér á Íslandi, eins og í flestum Evr-
ópulöndum, eru neytendur upp til
hópa frábitnir erfðabreyttum matvæl-
um og margir hafa áhyggjur af því að
erfðabreyttar lífverur muni hafa ófyr-
irsjáanleg, neikvæð áhrif á náttúruna
og umhverfi okkar.
Pollock, sem er grasafræðingur og
formaður ráðgjafanefndar brezku rík-
isstjórnarinnar um sleppingu erfða-
breyttra lífvera í umhverfið, telur hins
vegar að ekkert bendi til að erfða-
tækni sé betri eða verri en önnur
tækni, sem sé eða hafi verið notuð í
landbúnaði. Aðrar breytingar í land-
búnaði hafi valdið miklu meiri breyt-
ingum á villtri náttúru. Hann nefnir
t.d. breyttan sáðtíma akra, sem þýði
að fuglar hafi ekki lengur aðgang að
fæðu í ökrum yfir veturinn. Hann gæti
sjálfsagt líka nefnt dæmi af framræslu
votlendis á Íslandi, sem hefur haft gíf-
urleg áhrif á gróður- og fuglalíf.
Pollock segir að neytendur hafi að
sjálfsögðu rétt á að hafna erfðabreytt-
um matvælum, en hefur efasemdir um
að stjórnvöld hafi slíkan rétt, nema
fyrir hendi séu vísindalegar niður-
stöður, sem bendi til að þau hafi skað-
leg áhrif. „Bóndi sem notar ekki skor-
dýraeitur og stundar lífræna ræktun
býr núna við hlið bónda sem notar
slíkt eitur og þeir komast báðir af. Ég
sé ekki neina ástæðu fyrir hvers
vegna bóndi sem stundar erfðabreytta
ræktun ætti ekki að geta komið við
hliðina á þeim líka,“ segir Pollock.
Þeir, sem eru andvígir erfðabreytt-
um matvælum, benda á að það séu svo
litlar rannsóknir til um huganleg áhrif
erfðabreytinganna á lífríkið að ekki
megi taka áhættuna. Pollock heldur í
raun hinu gagnstæða fram; að þegar
engar rannsóknir sýni fram á hætt-
una, eigi að leyfa ræktun erfða-
breyttra matvæla.
Þetta er að sumu leyti hliðstæð um-
ræða við þau skoðanaskipti, sem fram
hafa farið hér á landi um það hvort
leyfa eigi innflutning á erfðaefni eða
fósturvísum til að auka mjólkurfram-
leiðslu íslenzka kúakynsins. Margir
halda því fram að slíkar breytingar
væru ljóslega í þágu landbúnaðarins,
sem gæti með þessu móti orðið mun
hagkvæmari. Aðrir benda á að frekari
rannsóknir þurfi til að sýna fram á að
ekki sé hætta á að slíkum innflutningi
fylgi sjúkdómar, sem stefni landbún-
aðinum í hættu.
Í umgengni við náttúru okkar og líf-
ríki hljótum við alltaf að viðhafa ýtr-
ustu varkárni. Á einhverjum punkti
getur þó komið að því, að nægilega
margar vísindarannsóknir hafi verið
framkvæmdar til að sýna að áhyggjur
manna af t.d. erfðabreyttum matvæl-
um hafi verið ástæðulausar. Margt af
því, sem var einu sinni talið hættulegt,
er nú talið skaðlaust, rétt eins og
margt af því, sem menn höfðu einu
sinni engar áhyggjur af, er nú álitið
hættulegt vegna niðurstaðna vísinda-
rannsókna.
En það er afar vafasamt að þeim
punkti hafi verið náð. Og þangað til er
réttast að lífríkið njóti vafans.