Lesbók Morgunblaðsins - 21.04.2007, Blaðsíða 16

16 LAUGARDAGUR 21. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók
Það er sama þótt rithöfundurinn sé gagntekinn af skáldsögunni sinni, honum miðar ekkert með skriftirnar. Hugsanir um
þær þrúga hann, ásækja hann, kvelja hann, en allt kemur fyrir ekki, hann situr klukkutímum saman fyrir framan tölvuna
sína, tekur fram minnispunktana sína, les aftur það sem hann er búinn að skrifa, of margar spurningar herja á hann: „Á ég
að vera að fást við skriftir?“ „Hvaða tilgangi þjónar það að skrifa?“ „Hef ég rétt til þess?“
Allt eins gott að glápa á DVD:
„Hugsanir leikstjóra hljóta að vera meira örvandi fyrir heilabúið en hugsanir rithöfundar“ segir hann við sjálfan sig.
Hann tekst því allur á loft við hin viturlegu orð Samuels Fullers: „Hlutverk leikstjórans er að tryggja það að aldrei gleymist
afhverju löngunin til þess að segja tiltekna sögu kviknaði.“ Rithöfundurinn tekur gleði sína að nýju, því það er búið að leysa
vandamál hans fyrir hann. Allt í einu finnst honum hann hafa fengið köllun og allar þessar flóknu spurningar verða óþarfar
því þær eru í sjálfu sér út í loftið, hinn einstaki og undursamlegi heimur sköpunarinnar lýkst upp fyrir honum.
Þegar hann er búinn að ná sér niður, í litla húsinu sínu við sjóinn á suðurströnd Íslands, í jaðri lítils sjávarþorps eldar hann
handa sér bleikju með kartöflum og gæðir sér á þessum fábrotna og einfalda rétti. Hamingjusamur, loksins laus undan
angistinni frammi fyrir hvíta blaðinu, upprifinn yfir öllu því sem hann sér fyrir sér að hann eigi eftir að skrifa héðan í frá
kemur hann sér fyrir við leikjatölvuna sína; HEYRNINA og lætur hugann reika stefnulaust yfir hafflötinn, eina landslagið
sem mætir augum hans. Persónan sem hann skapar í sinni mynd nefnist Nu-mohk-Anah og er beinn afkomandi gullarn-
arins. Tvö hvít refaskinn hylja axlir hans og fjaðrir og hrafnshöfuð skreyta hár hans. Hann er mjög langt að kominn og eftir
því sem hann nálgast því betur sést að hann er alþakinn hvítum leir. Honum segist svo frá að hann hafi lifað af hrikalegar
náttúruhamfarir, úrhellisrigning hafi drekkt öllum íbúum lands nokkurs og hann sé sá eini sem hafi komist lífs af. Ætl-
unarverk hans er að safna saman eins mörgum eggvopnum og mögulegt er til þess að koma í veg fyrir að vatnið flæði yfir
allan heiminn. Eftir að hafa tínt saman um hundrað hnífa, nokkrar axir og tugi verkfæra, eftir að hafa meðan á leiknum stóð
tapað ótal lífum og öðlast ótal líf, eftir að hafa verið hreinlega eini maðurinn, maðurinn sem kom fram í upphafi sköpunar-
innar, tekur rithöfundurinn á nýjan leik til við verk sitt.
Hvað getur hann skrifað eftir að hafa á þennan hátt komist í snertingu við alheiminn? Er nauðsynlegt að vera einhvers
konar Kóngulóarmaður eða Xmaður til að geta fengið lesandann til þess að gefa sig ímyndunaraflinu á vald? Hugur rithöf-
undarins heldur áfram að sveima til og frá eins og mávarnir yfir Atlantshafinu sem blasir við augum hans og hann rifjar
upp ferðalag sem hann fór til Saint Cyrq La Popie þegar hann var tvítugur, og var einskonar vígsla fyrir hann. Hann minn-
ist þess þegar hann, sem er kominn sérstaklega til þess að hitta Nödju, ekkju Andrés Bretons, forðar sér burt er hann sér
hana í rökræðum við vinkonu sína utan við dyrnar hjá sér og eyðir nóttinni í hjólhýsi sem hann tekur á leigu. Þegar hann
svo loksins daginn eftir snýr aftur í hús Andrés drekkur hann teið sem Nadja er svo elskuleg að bjóða honum upp á, án þess
að honum auðnist að mæla orð frá vörum. Þegar mál er til komið að halda á braut og honum hefur enn ekki tekist að koma
upp einu einasta orði samþykkir hann undrandi og forviða boð um að dvelja um kyrrt í fjóra daga. Það er fjórtándi júlí.
Hann sefur í gamalli myllu sem stendur hjá húsinu og alla nóttina berast honum jafnt og þétt til eyrna drunurnar í flugeld-
unum. Eftir að hápunktur flugeldasýningarinnar hefur á endanum hrakið hann fram úr rúminu þar sem honum hefur ekki
komið dúr á auga kætir það hann og vekur hjá honum hroll í senn þegar hann kemst að því við morgunverðarborðið að eld-
ingarnar hafi verið ekta og þær hefðu getað kostað hann lífið … André Breton hafði þann sið að halda út í náttúruna til
fundar við þær og svaraði tilmælum áhyggjufullrar eiginkonu sinnar svo:
„Og hvað, geturðu hugsað þér fallegri dauðdaga?“
Í stuttu máli, rithöfundurinn hefur enn ekki skrifað stakt orð, hann er uppgefinn eftir öll þessi innri átök, hann sofnar og
hann dreymir …
Hann er staddur í stórum fyrirlestrasal og Matthías Viðar Sæmundsson spyr hann þessarar spurningar:
– „Geturðu sagt mér frá mjög mikilvægu augnabliki í lífi þínu …“
– Einu sinni …
– Nei, raunverulegu augnabliki, áréttar hinn aldni vitringur svo rithöfundurinn segir frá því þegar hann, í þessari sömu
ferð til Frakklands, var að svamla í á og gríðarstór drekafluga kom og settist á öxl hans og hann túlkaði það sem innvígslu í
starf rithöfundarins …
– Öllu heldur skírn! leiðréttir hinn aldni spekingur.
Á því augnabliki vaknar rithöfundurinn. Honum er ískalt og hann klæðir sig í Donnegal-frakkann sinn sem hann fékk á tíu
pund einu sinni þegar hann var staddur í London á afmælisdeginum sínum. Fyrst glíma hans við ritstörfin er ekki ennþá
hafin, afhverju þá ekki að halda áfram þessari heimspekilegu reisu með því að vafra um netið undir dulnefninu Sjón?
Tungumál táknanna
„Portrett úr orðum“ eftir Stéphanie Cohen
Íslensk þýðing: Kristján Þórður Hrafnsson
Frönsk menningarhátíð, Pourqoui pas? Franskt vor á Íslandi.