Lesbók Morgunblaðsins - 30.06.2007, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. JÚNÍ 2007 7
TÓNLIST
Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
Breski tónlistarmaðurinn og Ís-landsvinurinn Morrissey þurfti
að hætta í miðjum klíðum á tón-
leikum í Boston í Bandaríkjunum í
vikunni. Þegar Morrissey hafði flutt
sjö lög sagði hann 5.000 tónleika-
gestum að hann gæti því miður ekki
haldið áfram þar sem hann væri með
sýkingu í hálsi. Læknar ráðlögðu
honum að syngja ekki í þrjá daga og
því þurfti hann að aflýsa tvennum
tónleikum til viðbótar, í Northamp-
ton og Philadelphiu. Þó er búist við
því að tónleikar í borgunum verði
settir á síðar, en Morrissey er á tón-
leikaferðalagi um Bandaríkin um
þessar mundir. Hann á að koma
fram í Madison Square Garden í
kvöld og samkvæmt síðustu fregn-
um verða tónleikarnir á áætlun.
Þá kom Morrissey fram í sjón-
varpsþætti Davids Lettermans í
gær og söng nýtt lag sem ber heitið
„That’s How People Grow Up“ en
talið er að um sé að ræða fyrsta smá-
skífulagið af næstu plötu kappans.
  
Bandaríska poppstjarnan JustinTimberlake lýsti því nýverið yf-
ir að hann hefði mikinn áhuga á því
að taka upp plötu með bresku hljóm-
sveitinni Coldplay. „Coldplay eru
Bítlar nútímans þannig að mig lang-
ar mikið til að syngja með þeim, og
þá sérstaklega með Chris Martin,“
sagði Timberlake í viðtali, og bætti
því við að hann hlustaði oft á
Coldplay áður en hann færi sjálfur á
svið.
Talið er að Chris Martin, söngvari
og forsprakki Coldplay, hafi hins
vegar neitað að vinna með Timber-
lake, einfaldlega vegna þess að hann
vinni aldrei við verk annarra.
Af Timberlake er það annars að
frétta að hann er á tónleikaferðalagi
um Evrópu um þessar mundir, og
kemur meðal annars fram á tón-
leikum í Lundúnum 4. júlí næstkom-
andi.
  
Dave Gahan, söngvari breskuhljómsveitarinnar Depeche
Mode, mun senda frá sér sína aðra
sólóplötu í október. Platan nefnist
Hourglass og var tekin upp í New
York, en upp-
tökustjóri var
Tony Hoffer sem
hefur meðal ann-
ars unnið með
Beck.
„Við vorum
mjög meðvitaðir
um mikilvægi
þess að láta plöt-
una hljóma sem
best, en leyfa
henni jafnframt að koma af sjálfri
sér. Við vildum alls ekki festast í því
að reyna að gera allt fullkomið. Mað-
ur vill alltaf hafa hlutina svolítið
óheflaða,“ sagði Gahan þegar upp-
tökum lauk.
Fyrsta sólóplata Gahans, Paper
Monsters, kom út árið 2003 og hlaut
nokkuð misjafnar viðtökur gagnrýn-
enda.
Morrissey
Justin
Timberlake
Dave Gahan
Chris
Martin
Eftir Ásgeir H. Ingólfsson
asgeirhi@mbl.is
Líður þér illa? Var kærastinn þinn að segjaþér upp? Ertu að sleikja sárin? Ég maneftir að hafa hugsað þetta allt þegarMark Sandman vakti mig í fyrsta skipti.
En ég áttaði mig fljótlega á að ég þyrfti ekki að
spyrja út af því að svörin voru í tónlistinni. Þannig
að ég spurði stúlkuna sem þá var meðleigjandi
minn hvaða tónlist þetta væri.
Morphine hét hljómsveitin og diskurinn Cure for
Pain. Hún var farin að brosa þegar hún sagði mér
þetta því lækningin var farin að virka.
Morphine var lengst af þriggja manna sveit sem
spilaði óvenjulegan bræðing af djassi, blús og
rokki. Meðlimirnir voru Mark Sandman söngvari
og bassaleikari, Dana Colley saxafónleikari og þá
skiptust þeir Billy Conwoy og Jerome Duepree á
um að sjá um slagverkið og voru um skeið samtímis
í bandinu.
Saxafónleikur Colley ljær tónlistinni sérstöðu,
poppmúsík þar sem saxafónninn er í aðalhlutverki
er ekki á hverju strái – og þangað til ég uppgötvaði
Morphine hafði ég mikla fordóma gagnvart hljóð-
færinu sem mér fannst helst eiga heima í bak-
grunninum á ódýrum ljósbláum bíómyndum. Bít-
skáldið Sandman var þó án vafa hjartað í
hljómsveitinni, hans var einkennileg lágstemmd
röddin og textarnir sem ná lengst inn í kviku.
Þetta er vissulega tónlist djöfulsins, hún hvísar
lævíslega í eyrað á manni og fyrsta sungna lagið
(alfyrsta lagið er ósungin dagrenning, Dawna) er
nefnt eftir djöfsa að nafni Buena sem virðist hafa
veitt Sandman þá andagift sem hann þurfti – en
hann borgaði til baka og ríflega það á tónleikum í
smábænum Palestrínu rétt hjá Róm sex árum síð-
ar.
„Takk fyrir Palestrína. Kvöldið er yndislegt, það
er frábært að vera hérna og ég ætla að tileinka ykk-
ur þetta æsandi lag.“ Þetta var júlíkvöld árið 1999
en áhorfendur fengu aldrei að vita hvert lagið æs-
andi var því að loknum þessum orðum hneig Mark
Sandman niður. Hann hafði fengið hjartaáfall og
lést á sviðinu, 46 ára að aldri.
Eftir sat tónlistin sem ég heyrði fyrst hálfu ári
síðar, djöfulleg og einlæg um leið. En líka djúp spor
í tónlistarmenningu Boston-borgar þar sem Sand-
man var guðfaðir ófárra tónlistarmanna. Þegar
hann var ekki að spila eða æfa sjálfur var hann iðul-
lega að hjálpa einhverju ungu indíbandi að koma
sér af stað, stundum að hlusta, stundum að spila
með.
Á disknum má finna ástaróða sem ýmist eru
(sjálfs)ásakanir, sjálfsblekkingar, fyrirgefningar
eða sættir. „All Wrong“ er ástaróður þar sem titill-
inn einn, margendurtekinn, er vísbending um að
hann hafi misst mærina sem hann mærir svo mjög,
af svipuðu sauðahúsi er svo „In Spite of Me,“ falleg-
asta lag skífunnar sem hefst svo: Sometime I tell a
stranger all about you / They smile patiently with
disbelief / I always knew you would succeed no
matter what you tried / and I know you did it all in
spite of me.“ Lag sem er ágætis móteitur við ill-
læknandi sannfæringu okkar um að við séum eins
og annað fólk kemur fram við okkur.
Eins er Sandman tíðrætt um lygar og sjálfs-
blekkingu. Stundum ertu að blekkja sjálfan þig:
„I’m free now / to direct a movie / sing a song or
write a book about yours truly / how I’m so inter-
esting I’m so great / but I’m really just a fuck-up
and it’s such a waste.“ Og stundum ertu að blekkja
aðra líka, þá sem skipta þig mestu máli en þó ekki
nógu miklu: „Candy asked me if she died / if I could
go on / of course I said I couldn’t / and of course we
knew that’s wrong.“Lykillinn af plötunni er þó í tit-
illaginu, þar syngur Sandman að dag einn komi
lækning við sársaukanum, það sé dagurinn sem
hann hendi dópinu sínu út um gluggann. Þetta lag
gæti ollið þeim misskilningi að hjartaáfallið væri af
völdum eiturlyfa, svo var ekki enda virtist tónlistin
vera eina dópið sem hann þurfti. Tónlistin býr í
draumunum, en nafnið er ekki aðeins vísun í lyfið
illræmda heldur líka í Morpheus, guð draumanna.
Þetta er draumalyfið sem hann gefur okkur;
smyrsl á öll dýpstu sárin.
Svo sofnaði ég aftur og vaknaði við rifrildið þeg-
ar kærastinn kom skríðandi heim.
POPPKLASSÍK
Smyrsl á sárin
Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
R
ekja má upphaf Beastie Boys allt
aftur til ársins 1979, en þá hétu
þeir The Young Aborigines og
spiluðu pönk-rokk víðs vegar um
New York-borg. Eini maðurinn
sem verið hefur í sveitinni síðan þá
er Michael Diamond (Mike D) en árið 1981 gekk
Adam Yauch (MCA) til liðs við hana og breytti
nafninu í Beastie Boys. Síðasti núverandi meðlim-
urinn, Adam Horovitz (Adrock), gekk svo til liðs við
þá skömmu síðar. Fljótlega upp úr 1981 færðu
Beastie Boys sig yfir í rappið og árið 1983 vöktu
þeir fyrst athygli fyrir lagið „Cooky Puss“ sem varð
nokkuð vinsælt á skemmtistöðum í New York, en
lagið var samið út frá símaati.
Þeir Mike D, MCA og Adrock duttu svo rækilega
í lukkupottinn árið 1984 þegar upptökustjórinn
Rick Rubin uppgötvaði þá félaga og tók í kjölfarið
upp fyrstu smáskífu þeirra, „Rock Hard“, sem kom
út hjá Def Jam-útgáfunni. Lagið varð nógu vinsælt
til þess að Beastie Boys fengju að hita upp fyrir
Madonnu á Virgin-tónleikaferðalagi hennar um
Bandaríkin árið 1985. Síðar sama ár fóru þeir fé-
lagar svo í tónleikaferðalag með röppurum á borð
við Run DMC og LL Cool J og í kjölfar þeirrar
ferðar komst lagið „Hold It Now, Hit It“ inn á
bandaríska R&B- og danslistann sem kom Beastie
Boys endanlega á kortið.
Pink Floyd og Beach Boys
Fyrsta breiðskífan, Licence To Ill, kom út í lok árs
1986 og sló rækilega í gegn. Platan fór beint í efsta
sæti bandaríska vinsældalistans, sat þar í heilar
fimm vikur og varð síðar mest selda rappplata ní-
unda áratugarins, en hún seldist í rúmlega fimm
milljónum eintaka. Það var ekki síst laginu „Fight
For Your Right“ að þakka hversu vinsæl platan
varð, en myndbandið við lagið varð einnig gríð-
arlega vinsælt á MTV-sjónvarpsstöðinni sem þá
var enn fremur ný af nálinni.
Beastie Boys fylgdu vinsældum plötunnar eftir
með tónleikaferðalagi um heiminn ásamt hinni al-
ræmdu rappsveit Public Enemy. Tónleikarnir í
ferðinni hneyksluðu marga, en á þeim mátti meðal
annars sjá stúlkur dansandi í búrum og risastóran
uppblásinn getnaðarlim á sviðinu. Umtalið varð þó
eingöngu til þess að vekja enn frekari athygli á
röppurunum ungu frá New York.
Beastie Boys sögðu skilið við Def Jam-útgáfunni
og næsta plata þeirra, Paul’s Boutique, kom út hjá
Capitol Records árið 1989. Enn þann dag í dag þyk-
ir platan besta verk þeirra félaga, og ein merkileg-
asta hip-hop-plata sem gefin hefur verið út. Í tíma-
ritinu Rolling Stone var plötunni meðal annars lýst
sem „Pet Sounds eða Dark Side Of The Moon hip-
hopsins“. Þrátt fyrir góða dóma náði platan ekki
sömu vinsældum og Licence To Ill því hún komst
aðeins í 14. sæti bandaríska listans.
Góðar sálir
Þriðja platan, Check Your Head, kom svo út árið
1992. Mikið var um hljóðfæraleik á plötunni, sem
var nýmæli hjá sveitinni. Hljómborðsleikarinn Mo-
ney Mark spilaði á plötunni og Mario C var upp-
tökustjóri, en þeir áttu báðir eftir að vinna mikið
með Beastie Boys. Check Your Head komst í tí-
unda sæti Billboard-listans og lögin „So What’cha
Want“ og „Pass the Mic“ nutu töluverðra vinsælda.
Það var svo loks árið 1994 að Beastie Boys kom-
ust aftur í efsta sæti bandaríska vinsældalistans
með plötunni Ill Communication. Þrjú lög af plöt-
unni slógu rækilega í gegn, „Get It Together“,
„Sure Shot“ og „Sabotage“, en myndbandið við síð-
astnefnda lagið er fyrir löngu orðið klassískt enda
leikstýrt af hinum bráðsnjalla Spike Jonze sem
meðal annars hefur gert myndbönd fyrir Björk.
Síðar árið 1994 voru Beastie Boys aðalnúmerið á
Lollapalooza-tónlistarhátíðinni, ásamt reyndar
Smashing Pumpkins, og upp frá því hófu þeir fé-
lagar að gefa hluta af aðgangseyri sínum til góð-
gerðarmála, meðal annars til samtaka sem börðust
fyrir auknum mannréttindum í Tíbet. Pólitísk af-
skipti hljómsveitarmeðlima urðu ekki til að draga
úr vinsældunum því árið 1995 seldust allir miðar á
tónleikaferð sveitarinnar upp á nokkrum mínútum,
en einn dollari af hverjum seldum miða rann til
góðgerðarmála.
Frumkvöðlar
Það var svo árið 1998 að Beastie Boys náðu hátindi
frægðar sinnar þegar þeir sendu frá sér plötuna
Hello Nasty. Plötusnúðurinn Mix Master Mike var
kynntur til leiks, en hann þótti gefa tónlistinni nýj-
an og ferskan blæ. Platan fór beint á toppinn í
Bandaríkjunum, en einnig í Bretlandi, Þýskalandi,
Ástralíu, Svíþjóð og víðar. Lagið „Intergalactic“ sló
í gegn og Hello Nasty færði Beastie Boys tvenn
Grammy-verðlaun. Á tónleikaferðalagi þeirra í
kjölfar Hello Nasty settu Beastie Boys hljóðupp-
tökur af tónleikum á Netið, og urðu þar með með
þeim fyrstu til að gera slíkt. Viðbrögð aðdáenda
létu ekki á sér standa en yfirmenn Capitol Records
voru ekki sáttir og létu fjarlægja upptökurnar.
Málið vakti mikla athygli og var meðal annars
skrifað um það í The Wall Street Journal.
Næstu árin á eftir höfðu Beastie Boys mikil af-
skipti af stjórnmálum, og þá sérstaklega í kjölfar
árásanna 11. september árið 2001. Þeir komu fram
á fjölmörgum góðgerðartónleikum og árið 2003
gáfu þeir svo út sérstakt lag til að mótmæla stríðinu
í Írak. Sex ár liðu fram að næstu plötu en To The 5
Boroughs kom út árið 2004 og fór beint á toppinn í
Bandaríkjunum. Mörgum þótti platan ekki jafnast
á við fyrri verk sveitarinnar þótt lagið „Ch-Check
It Out“ hafi minnt á fyrri afrek. Sjöunda platan,
The Mix-Up, kom svo út 26. júní síðastliðinn. Þótt
mannsröddin heyrist ekki á plötunni hafa þeir fé-
lagar lofað að endurútgefa hana fljótlega og rappa
þá yfir lögin líkt og venjulega. Viðtökur gagnrýn-
enda við The Mix-Up hafa verið misjafnar, og nú er
bara að bíða og sjá hvað almenningur segir.
Rappararnir hafa þagnað
Bandaríska hljómsveitin Beastie Boys hefur ver-
ið ein vinsælasta rappsveit heims í um það bil 20
ár, lengur en flestir aðrir flytjendur í þeim tón-
listargeira. Talið er að einungis þrír aðrir rapp-
arar hafi selt fleiri plötur á heimsvísu, þeir
Eminem, Jay-Z og Tupak Shakur. Beastie Boys
sendu frá sér nýja plötu í vikunni, en um er að
ræða sjöundu hljóðversplötu þeirra félaga. The
Mix-Up er hins vegar töluvert ólík fyrri skífum
rapparanna, því á plötunni er ekkert rapp.
Reynsluboltar Beastie Boys er ein merkasta rappsveit heims. Frá vinstri: Mike D, Adrock og MCA.