Lesbók Morgunblaðsins - 25.08.2007, Blaðsíða 7

Eftir Jóhann Ágúst Jóhannsson
johann.agust.johannsson@gmail.com
S
pilverkið söng eitt sinn um grænu bylt-
inguna á plötu sinni Ísland sem kom út
árið 1978. Lagið var vinsælt og að ein-
hverju leyti boðberi nýrra strauma í
samruna popptónlistar og nátt-
úruverndar hér á landi. En það er eitt
að hvetja fólk til dáða með orðum, góðri laglínu og
hressum takti, sem Spilverkið gerði svo vel á sínum
tíma, en það er ekki nóg í dag. Hægt er að gera bet-
ur og vera til fyrirmyndar í ferlinu öllu sem snýr að
því að skapa góða tónlist.
Í vor var ég kynntur fyrir bandarísku nýrokk-
sveitinni Cloud Cult sem þá var í þann mund að
senda frá sér sína fimmtu breiðskífu, The Meaning
of 8. Eftir nokkrar hlustanir á þessa nýjustu afurð
sveitarinnar varð ég sannfærður um að hér færi frá-
bær hljómsveit og að um væri að ræða eina bestu
plötu ársins en það hékk meira á spýtunni. Meira um
það síðar, snúum okkur fyrst að tónlistinni.
Snjöll geðveiki
Tónlist Cloud Cult er að mörgu leyti kunnugleg en
um leið er hún einnig alveg einstök og afar vel lukk-
uð. Tónlistarvefsíðan Pichforkmedia hefur m.a. sagt
tónlistina vera geðveikislega snjalla (e. insane ge-
nius) en Cloud Cult hefur verið líkt við sveitir á borð
við Modest Mouse, Flaming Lips og Neutral Milk
Hotel. Á tónleikum CC ber margt fyrir augu og eyru
enda leggur sveitin mikið upp úr því að framkalla
leikrænt sjónarspil. Tónlistin er þó ávallt í aðal-
hlutverki þar sem bandið leikur á selló, fiðlu, blást-
urshljóðfæri fyrir utan hið hefðbundna form: gítar,
bassi, hljómborð og trommur.
Cloud Cult hefur nú verið starfandi síðan um
miðjan tíunda áratuginn en það var með útgáfu sinn-
ar fjórðu plötu, Advice from the Happy Hippopota-
mus, árið 2005 sem hún fór að vekja töluverða at-
hygli vestan hafs. Advice from the Happy
Hippopotamus hlaut frábærar viðtökur gagnrýn-
enda og seldist vel sem varð til þess að stóru plötu-
fyrirtækin fóru að bera víurnar í Cloud Cult. Þótt
það kunni að vera meginmarkmið og draumur
margra hljómsveita að semja við stórfyrirtæki og
hafa þannig næga peninga á milli handanna eftir að
hafa staðið í ströggli um árabil þá var það ekki svo
hjá Cloud Cult. Svarið var nei takk, við getum það
ekki vegna þess að það er ekki umhverfisvænt!
Hugsjónir og veruleiki
Í byrjun var Cloud Cult sólóverkefni hugsjóna-
mannsins Craig Minowa sem þá nam vistvæn vís-
indi ásamt því að bursta skó, baka flatbökur og
moka holur. Hann hafði tónlistarhæfileika og sá
hana sem leið til að miðla þeim boðskap sem hann
þurfti að koma á framfæri. Í upphafi mætti Minowa
andstöðu og áhuga
leysi þegar hann reyndi að koma til skila vist-
vænum boðskap sínum með tónleikahaldi á börum
þar sem fólk hafði lítinn sem engan áhuga á að
hlusta á boðskap hans. Hann lét þó ekki deigan síga
og byrjaði að vinna að sinni fyrstu plötu sem kost-
aði nánast ekki neitt, The Shade Project, og kom út
1995. Minowa hóf strax að vinna að sinni næstu
skífu, Who Killed Puck?, sem var fjögur ár í vinnslu
og kom út árið 2000. Á henni naut hann aðstoðar
sellóleikarans Söru Young, sem er enn í sveitinni,
og trommuleikarans Eduardo Vaz. Platan var
byggð upp sem saga þar sem félagsleg vandamál,
stjórnmál og heimspekilegar pælingar voru í
brennidepli. Platan lét lítið fara fyrir sér og var í
raun vanrækt af Minowa sem hafði þá öðrum
hnöppum að hneppa því fjölskyldulífið tók
yfirhöndina næstu tvö árin eftir útgáfu hennar.
Árið 2002 urðu stór þáttaskil í líf Minowa þegar
tveggja ára sonur hans lést. Fljótlega þar á eftir
skildi hann við konu sína og einangraði sig á litlu
bóndabýli sínu í Minnesota. Þar samdi hann yfir
100 lög á meðan hann tókst á við sorgina og það var
þá sem hann stofnaði hina afar sérstöku hljóm-
plötuútgáfu Earthology Records sem er að öllu
leyti vistvæn og rekur sitt eigið hljóðver.
Umhverisvæn nýbylgja
Earthology varð fljótt vinsælt hljóðver en einnig
(gras)rótin í vistvænu viðskiptamódeli sem Minowa
hafði lengi dreymt um. Hljóðverið er knúið vist-
vænni raforku, byggt að mestu leyti úr endurunnu
timbri og plasti. Hljómplötuútgáfan er rekin án
hagnaðarsjónarmiða og öll framleiðsla er umhverf-
isvæn. Geisladiskahulstrin eru úr endurunnu plasti,
allur pappi er endurunninn, blekið er náttúruvænt
sojablek sem veldur engri mengun, geisladiskurinn
er endurunninn og sellófanið líka (magnað!).
Hér er um vistvænustu geisladiskaframleiðslu
sem um getur á markaðnum í dag. En þá er ekki öll
sagan sögð. Tónleikar sveitarinnar eru einnig
haldnir með endurnýttum efnum og vistvænum
orkugjöfum enda hvergi slegið af kröfum sem snúa
að verndun náttúrunnar. Í framhaldi af þessu er
nauðsynlegt að benda á það að hægt er að nálgast
allar útgáfu Cloud Cult á vefnum og niðurhala þeim
þar, sem er að sjálfsögðu vistvænasta leiðin til að
eignast tónlist.
Earthology Records hefur vakið mikla athygli
vestan hafs þar sem fjölmiðlar á borð við Billboard
Magazine, National Public Radio, New York Times
og MTV hafa fjallað ítarlega um útgáfuna.
Á sama tíma og E.R. tók til starfa kom út þriðja
plata Clout Cult, They Live on the Sun (2003).
Fjölgað hafði í hljómsveitinni og platan sló í gegn
með tilheyrandi tónleikaferðalögum og tilstandi.
Sex mánuðum seinna kom svo platan Aurora Bo-
realis út enda enginn skortur á lögum. Platan þótti
einstaklega vel heppnuð, fékk mikla útvarpsspilun
og jók enn á vinsældir Cloud Cult.
Advice from the Happy Hippopotamus varð síð-
an endanlega til þess að koma Cloud Cult á banda-
ríska tónlistarkortið og það var þá sem sveitin varð
fullmótuð, orðin sex manna hljómsveit.
Ísland
Ekki hefur borið mikið á vistvænni útgáfu hér á
landi þó að öðru hverju sjáist í verslunum diskar í
endurunnum pappír (Sigur Rós, Gavin Portland).
Hljómsveitin Jan Mayen sem sendi nýlega frá sér
skífuna, So much better than your normal life,
bryddar þó upp á nýjungum í takt við tíðarandann.
Sveitin lofar að kolefnisjafna útgáfuna með því að
planta einu tré fyrir hvert selt eintak og leitar um
þessar mundir að fyrirtæki til að styrkja framtak
sitt. Það væri óskandi að íslenskir útgefendur og
tónlistarmenn gæfu gaum að þeim vistvænu mögu-
leikum sem í boði eru hjá geisladiskaframleið-
endum því margt smátt gerir nefnilega eitt stórt.
Græn rokktónlist
Kolefnisjöfnun, útrýmingarhætta, mengun, end-
urvinnsla og loftslagsbreytingar. Allt eru þetta
hugtök sem við þekkjum vel og heyrum minnst á
daglega í fjölmiðlum. Samlíf okkar jarðarbúa við
plánetuna Jörð hefur verið stormasamt í gegn-
um árin og sér í lagi í kjölfar iðn- og tæknibylt-
ingar síðustu alda. Við, íbúar Jarðar, höfum
ruglað það mikið í vistkerfinu, sem við erum svo
stór partur af, að í óefni er komið, um það er
ekki deilt. En hvað er þá til ráða? Hverju getum
við til dæmis breytt sem einstaklingar og al-
mennir neytendur tónlistar?
http://www.cloudcult.com
http://www.myspace.com/cloudcult
http://www.earthology.net
Cloud Cult „Í byrjun var Cloud Cult sólóverkefni hugsjónamannsins Craig Minowa sem þá nam vist-
væn vísindi ásamt því að bursta skó, baka flatbökur og moka holur.“
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. ÁGÚST 2007 7
Eftir Jóhann Bjarna Kolbeinsson
jbk@mbl.is
Breski tónlistarmaðurinn og Ís-landsvinurinn Morrissey virð-
ist hafa lítinn áhuga á að endurvekja
hljómsveitina The Smiths, en þrá-
látur orðrómur um endurkomu
hinnar goðsagnakenndu sveitar hef-
ur verið hávær að
undanförnu. Ný-
verið fékk Morr-
issey tilboð sem
hljóðaði upp á 40
milljónir punda,
rúma fimm millj-
arða króna, fyrir
að koma fram á
50 tónleikum með
sveitinni á næstu
tveimur árum, en
hann hafnaði því. Einu skilyrðin
voru þau að hann myndi ganga aftur
til liðs við Johnny Marr, gítarleikara
The Smiths, en ekki var talið sér-
staklega nauðsynlegt að hafa bassa-
leikarann Andy Rourke eða tromm-
arann Mike Joyce með á
tónleikunum. Joyce höfðaði mál á
hendur Morrissey og Marr á síðasta
ári og krafði þá um vangoldin stef-
gjöld. Joyce hafði sigur í málinu, en
málið var ekki til þess fallið að auka
líkur á endurkomu sveitarinnar,
sem þó voru litlar fyrir. The Smiths
hættu fyrir réttum 20 árum, árið
1987, skömmu eftir að hafa lokið
upptökum á sinni fjórðu hljóðvers-
plötu, Strangeways Here We Come.
Síðan þá hefur andað köldu milli
þeirra Morrissey og Marr.
Morrissey hélt tónleika í Laug-
ardalshöll hinn 12. ágúst á síðasta
ári.
  
Axl Rose, forsprakki bandarískurokksveitarinnar Guns N’ Ro-
ses syngur tvö lög á nýrri plötu vin-
ar síns Sebastians Bach, fyrrum
söngvara rokksveitarinnar Skid
Row, en platan
nefnist Angel
Down.
Bach, sem
söng inn á óút-
komna plötu
Guns N’ Roses,
Chinese Democ-
racy, segist hafa
beðið Rose að
syngja inn á plöt-
una sína í hálf-
gerðu gríni, og því verið hissa á já-
kvæðum viðbrögðum hans. „Ég
spurði hann bara hvenær hann ætl-
aði að koma og syngja inn á plötuna
mína. Ég var bara að grínast og
bjóst aldrei við því að hann myndi
gera það. En hann kemur mér stöð-
ugt á óvart því hann spurði bara
hvar og hvenær. Ég trúði þessu
varla og hélt að mig væri að
dreyma,“ segir Bach.
Angel Down kemur út í Banda-
ríkjunum 20. nóvember og er fyrsta
sólóplata Bach í átta ár.
  
Dave Rowntree, trommaribresku hljómsveitarinnar
Blur, hefur viðurkennt að hafa verið
háður kókaíni þegar hljómsveitin
var hvað vinsælust um miðjan tí-
unda áratug síð-
ustu aldar. „Ég
byrjaði ekki að
nota það reglu-
lega fyrr en upp
úr 1990 en eftir
því sem ég þoldi
það betur, notaði
ég meira. Mér
tókst þó að leita
mér hjálpar áður
en kókaínið eyði-
lagði líf mitt og í dag er ég mjög
duglegur við að mæta á fundi fyrir
fyrrverandi fíkla,“ sagði Rowntree í
nýlegu viðtali. „Ég hélt alltaf að
hegðun mín væri eðlileg og að það
væru allir hinir sem væru geðveikir.
Ég hafði ekki hugmynd um að ég
upplifði hlutina allt öðruvísi en allir
aðrir vegna þess að ég hafði ekkert
til að miða við.“
Rowntree hefur hug á að ganga
til liðs við breska Verkamannaflokk-
inn fyrir næstu kosningar og berjast
gegn fíkniefnum í Bretlandi.
TÓNLIST
Morrissey
Axl Rose
Dave Rowntree
Eftir Jón Agnar Ólason
jonagnar@mbl.is
Það er jafnan plötu til hróss og fram-dráttar ef hún telst fanga tíðarandannog þykir í framhaldinu minna á þanntíma er hún kom út. Fórnarkostnaður-
inn er aftur á móti sá að með því að bindast samtíð
sinni um of þá eldist músíkin stundum illa og þykir
lummó – þangað til hún er komin í stóran hring og
fær uppreisn æru á ný. Dæmi um það gæti verið
sú ágætisskífa Human’s Lib með Howard Jones
frá 1984. Aðrar plötur eru kyrfilega tengdar út-
gáfutíma sínum en glata aftur á móti aldrei gildi
sínu heldur þykja ætíð jafn frábærar, statt og
stöðugt frá fyrsta degi. Screamadelica með Primal
Scream frá 1991 er ein slík.
Það kom marflatt upp á gagnrýnendur sem og
almenna hlustendur þegar Glasgow-sveitin Pri-
mal Scream sendi frá sér sína þriðju skífu, þá er
hér um ræðir. Tvær fyrstu skífurnar gerðu út á
blúsað gítarrokk, sem átti meira skylt með Rolling
Stones en Smiths. Óhætt er að segja að tekinn hafi
verið nýr kúrs hjá Bobby Gillespie og félögum og
reru þeir á áþekk mið og samtímaböndin Stone
Roses og Happy Mondays með blöndu af mel-
ódísku gítarpopprokki og danstónlist af ætt sýru-
húss. Primal-liðar gengu þó lengra í tilrauna-
mennskunni og krydduðu stöku lag með saxófóni,
sítar og þaðan af súrari hljóðfærum, ásamt því að
gospelkór gerir víða vart við sig. Sækadelían er
því talsvert fyrirferðarmeiri en hjá áðurnefndum
sveitum, og fjölbreytileikinn er miklu meiri en til
dæmis EMF eða Charlatans lögðu nokkurn tíma í.
Þreifingar Primal Scream glata þó aldrei afþrey-
ingargildi sínu; hér helst frumleiki og skemmtun
fast í hendur.
Primal Scream duttu sumsé niður á gullæð með
hinum nýfundna hljómi sínum, sem þeir hafa hald-
ið að mestu síðan og með hvað bestum árangri á
plötunum Vanishing Point (1997) og XTRMNTR
(2000). Það er þó ekki einvörðungu þeim fimm- (og
síðar fjór-) menningum að þakka; miklu munaði
um upptökustjórana sem fengnir voru til að véla
um skífuna á sínum tíma. Má þar nefna Dr Alex
Paterson (The ORB) og enn frekar Andrew Weat-
herall, sem almennt er álitinn maðurinn á bakvið
velgengni plötunnar. Sjálfur gerir Weatherall lítið
úr þætti sínum og segist iðulega hafa verið
“strákbjáni “sem vissi ekkert hvað hann var að
gera, og rammskakkur af alsælu ofan í kaupin. Sé
mið tekið af því efni sem Weatherall hefur sjálfur
gefið út, einkum undir merkjum Sabres Of Para-
dise, dylst engum að hann á hvað mestan heiður af
því hve haganlega er búið um hljómhnútana á
Screamadelica.
Svo sem lenska var með acid-house danstónlist-
ina þá er tónlistin á Screamadelica þéttofin par-
týstandi og pilluáti. Margir urðu til að gagnrýna
að hvert einasta lag plötunnar inniheldur einhvers
konar vísun í efnaknúinn ólifnað – staðreynd sem
bresk æska tók reyndar höndum tveim – allt frá
heiðarlegu fylleríi í laginu Loaded og yfir í annars
konar sukk í Slip Inside This House (sem heitir
reyndar, sé mið tekið af textanum í laginu, Trip
Inside This House), Higher Than The Sun og
Don’t Fight It Feel It. Titil hins magnaða lags
Inner Flight, sem er ósungið, má svo túlka á þann
veg sem hver vill. En iðulega er sagt að þurfi
áheyrandinn pillur til að dansa, þá sé músíkin bara
ekki nógu góð. Hér þarf engin vafasöm og stuð-
andi bætiefni til að svífa um á dansgólfinu; Screa-
madelica er allt sem þarf í þeim efnum.
„Við ætlum að halda partý!“
POPPKLASSÍK