Morgunblaðið - 30.03.2007, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. MARS 2007 13
Mesta úrval landsins af
rafgeymum!
TUDOR
fyrir framtíðina!
Bíldshöfða 12 • 110 Reykjavík • Sími: 577 1515 • www.skorri.is
• Mælum rafgeyma.
• Skiptum um rafgeyma.
Ertu starfandi í flessum greinum e›a greinum tengd-
um fleim?
Hefur flú áhuga á a› ljúka flví námi sem flú hófst?
Bættu um betur - bílgreinar er tilraunaverkefni sem mi›ar a›
flví a› meta færni sem vi›komandi b‡r yfir inn í skólakerfi›,
óhá› flví hvernig hennar hefur veri› afla›. Markmi›i› er a›
flátttakendur í verkefninu ljúki sveinsprófi.
Áhugasömum er bent á a› hafa samband vi› I›una-fræ›slusetur
í síma 590-6400 (I›unn e›a Ragnar) og fá frekari uppl‡singar
um verkefni›. fiar er einnig hægt a› skrá sig á kynningarfund.
Nánari uppl‡singar er a› finna á idan.is og mimir.is
BUB
Bættu um betur
Hófst flú nám í bifvélavirkjun,
bílamálun e›a bifrei›asmí›i
en laukst flví ekki?
BHS
BÓKMENNT
HANDMENNT
SIÐMENNT
MÍMIR
símenntun
E
in
n
t
v
e
ir
o
g
þ
r
ír
4
.1
99
Eftir Ingvar Örn Ingvarsson
ingvarorn@mbl.is
Árið 1907 voru bílar frekar frum-
stæðir og margir efuðust um að þessi
vélknúnu farartæki myndu leysa hest
og vagn af hólmi sem helsta sam-
göngutækið í byrjun 20. aldarinnar
en það átti þó eftir að breytast. Kapp-
akstur nokkur sem efnt var til af
franska dagblaðinu Le Martin átti
stóran þátt í því að bílar fengu þá við-
urkenningu sem þeir áttu skilið.
Það er kannski ekki skrítið að fólk
hafi efast um notagildi vélknúinna
bifreiða á þessum tíma. Fyrstu bíl-
arnir voru meira en lítið óáreið-
anlegir, fóru hægt yfir, réðu illa við
vegi og áttu við alls konar önnur
vandræði að stríða eins og óáreið-
anlegar bremsur, stýri og að auki var
lítið um bensínstöðvar og varahluti
var enn erfiðara að finna.
Flestir efuðust um að bílar entust
nógu vel eða væru nógu áreiðanlegir
til að aka langar vegalengdir en
franska dagblaðið skoraði þá á les-
endur sína og spurði hvort einhver
bílaframleiðandi og ökumaður hefðu
dug í sér til að aka frá París til Pek-
ing. Áréttaði blaðið að sá sem tæki
upp áskorunina myndi hljóta heims-
frægð að launum.
Ellefu menn tóku áskoruninni og
kepptu þeir á fimm bílum af mismun-
andi gerðum sem flestar eru gleymd-
ar í dag; Charles Godard og Jean du
Taillis óku 15 hestafla Spyker en
Spyker-bílar eru enn framleiddir í
Hollandi síðan 1907 – þó ekki óslitið.
Tveir Frakkar óku De Dion Boutons-
bíl. Auguste Pons ók þriggja hjóla
Contal-vagni og síðasti keppandinn
og sá sigurstranglegasti var að-
alsmaðurinn Scipio Borghese sem ók
bíl af gerðinni Itala. Borghese naut
aðstoðar einkavélvirkja síns Ettore
Guizzardi, og Luigi Barzini blaða-
manns. Itala-bíllinn var hvorki meira
né minna en 40 hestöfl sem þótti heil-
mikið á þeim tíma og var miklu meira
en keppinautar hans höfðu úr að
moða.
Ekið frá Peking til Parísar –
meira en 16 þúsund kílómetra
Þegar til kom var reyndar ákveðið
að ekið skyldi frá Peking til Parísar
en ekki öfugt og spilaði þar stórt
hlutverk regntíminn í Asíu enda ekki
talið vænlegt að leiða þessa frum-
stæðu fáka í gegnum verstu bleytutíð
Asíu.
Borghese naut góðs af starfsframa
sínum hjá ítalska hernum en þar var
hann sérfræðingur í skipulagningu
og skipulagði hann ferðina í þaula og
kom fyrir eldsneyti, vistum og vara-
hlutum víða á leiðinni.
Þegar til Peking var komið lentu
keppendur í vandræðum með stjórn-
völd sem vildu ekki gefa vegabréfs-
áritun til Mongólíu. Borghese ákvað
að hunsa yfirvöld og lagði af stað á
tilsettum tíma hinn 10. júní. Það kom
þó ekki í veg fyrir annars konar
vandræði því á þessari löngu leið var
lítið um vegi og jafnvel þar sem vegir
voru til staðar voru þeir of mjóir fyrir
stóran Itala-bílinn.
Í fjalllendi Mongólíu lentu kepp-
endur í miklum vandræðum því
kraftlitlar vélar bílanna dugðu ekki
til að koma þeim upp brattar brekkur
og bremsurnar réðu ekki við að
hægja á þeim þegar leiðin lá niður á
við.
Gobi-eyðimörkin hentaði hins veg-
ar Itala-bílnum og Borghese vel og
náði hann því hálfs dags forskoti á
hina keppendurna sem kom sér vel
áður en Síbería var tækluð því þar
voru vegirnir og brýrnar í svo slæmu
standi að Borghese ákvað að keyra
yfir brýrnar á fullri ferð svo hann
næði yfir áður en þær hryndu ofan í
djúp gilin fyrir neðan. Þetta þýddi
auðvitað að þeir keppendur sem á
eftir komu þurftu að leita annarra
leiða því að brýrnar voru margar
hverjar hrundar eða ekki í ástandi til
að þola einn þungan bíl til viðbótar.
Þeir voru þó ekki endalaust heppnir,
Ítalarnir því á einni brúnni hrundi
brúargólfið undan bílnum og köst-
uðust Ítalarnir þrír út og bílnum
hvolfdi. Furðu þykir sæta að allir
sluppu ómeiddir og sömuleiðis að bíll-
inn skuli hafa komið úr þessu ólask-
aður.
Heiður að launum
20. júlí var Borghese kominn til
Evrópu og þegar hann kom til
Moskvu viku síðar hafði hann náð 17
daga forskoti á aðra keppendur. Eftir
þetta varð ferðin fremur tíðindalaus
og sigraði Itala-bíllinn í keppninni
með Scipio Borghese við stjórnvölinn
þegar þeir rúlluðu í mark í París hinn
10. ágúst, eftir 61 dags ferðalag frá
Peking. Fjöldi fólks var saman kom-
inn til að fagna þeim þegar þeim voru
veitt sigurverðlaunin; kampavíns-
flaska af Magnum-stærð frá Mumms.
Aðrir keppendur komu í mark tutt-
ugu dögum síðar en allir keppendur
höfðu sannað að bíllinn væri kominn
til að vera. Hlutu allir keppendur
heimsathygli fyrir og var þeim öllum
fagnað sem hetjum í París.
Mörgum sinnum hefur verið reynt
að leika þetta afrek eftir en aldrei
hefur það tekist að fullu. Staða mála í
Asíu og Austur-Evrópu hefur oft
komið í veg fyrir að hægt væri að fara
upprunalegu leiðina. Næst því var þó
komist sumarið 2005 þegar kappakst-
urinn var farinn á svipuðum bílum
fyrir Ástralska ríkissjónvarpið.
Reyndar mættu þátttakendur þá öðr-
um harðjöxlum sem lagt höfðu upp
frá París í sömu erindagjörðum en sú
ferð var farin á Fiat 500 af 1973 ár-
gerð.
Að lokum má til gamans nefna það
að hollenska fyrirtækið Spyker frum-
sýndi í Genf fyrir stuttu nýjan jepp-
ling sem mun verða nefndur eftir
kappakstrinum fræga eða „Spyker
D12 Peking-to-Paris“.
Harðjaxlar Scipio Borghese (til vinstri) var 36 ára gamall þegar hann sigr-
aði einn merkasta og frumstæðasta kappakstur bílasögunnar; meira en 16
þúsund kílómetra kappakstur frá Peking til Parísar árið 1907.
Heppnir Ekki gekk jafn vel á öllum
hlutum leiðarinnar því í Síberíu gaf
brúargólf sig undan þunga bílsins
og Ítalirnir þrír sem kepptu á bíln-
um hentust úr honum en sluppu þó
við alvarleg meiðsl.
100 ár frá kapp-
akstrinum mikla