Morgunblaðið - 07.07.2007, Qupperneq 8

8 LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Unu Sighvatsdóttur
unas@mbl.is
GÆTA þarf þess að aðstoð við fólk
með geðræn vandamál verði ekki of
stofnanavædd, að sögn Auðar Ax-
elsdóttur iðjuþjálfa. Sú nálgun ein-
kennist um of af forræðishyggju og
huga þurfi að því að hún verði ekki
yfirfærð inn á heimilin eða í nær-
umhverfið. Auður segir að þótt
ástand mála sé nokkuð gott hvað
varði bráðaþjónustu í málefnum
fólks með geðræn vandamál vanti
upp á að meðferðinni sé fylgt eftir
með stuðningi og ráðgjöf við dag-
legt líf.
Fólk sem kljáist við geðræna erf-
iðleika þarf oftast eftirfylgd um-
fram það sem sjúkrahúsin bjóða
upp á til að geta haft möguleika á að
verða virkir þátttakendur í sam-
félaginu, komast aftur til vinnu eða
skóla, eiga samskipti við fólk og svo
framvegis. Auður segir mikilvægt
að þessi þjónusta þróist utan stofn-
ana, því fólk þurfi að geta leitað eft-
ir henni á eigin fosendum. „Stuðn-
ingurinn á ekki að vera miðaður út
frá sjúkdómsgreiningu, heldur út
frá þörfum og væntingum ein-
staklingsins.“
Eftirfylgni, tengslanet
og hópastarf
Auður er sjálf forstöðumaður hjá
Geðheilsu – eftirfylgd/iðjuþjálfun,
þar sem hefur verið rekin sam-
félagsþjónusta fyrir fólk með geð-
ræn vandamál síðan árið 2003.
Starfsemin bygg-
ist að sögn Auðar
á hugmynda-
fræði um bata-
hvetjandi þjón-
ustu, með
áherslu á valdefl-
ingu og skiptist
hún í þrjá þætti
sem eru eft-
irfylgd, tengsl-
anet og hópastarf. Eftirfylgnin felst
í því að sálfræðingur og iðjuþjálfar
ákveða í samvinnu við einstakling-
inn að hverju skuli stefna í end-
urhæfingunni og með hvaða leiðum
megi komast þangað. Notandinn
getur svo að eigin vild leitað að-
stoðar til tengiliðs, sem er ýmist
iðjuþjálfi eða sálfræðingur.
„Fólk þarf í raun að hafa tengil,
eða leiðsögumann, þegar haldið er
út í lífið á nýjan leik. Tengillin getur
hjálpað við að fá yfirsýn yfir hindr-
anir, styrkleika og markmið, og
unnið með viðkomandi að lausnum í
hans eigin umhverfi,“ segir Auður.
Oft þurfi fólk töluverðan tíma til
að ná sér og því geti endurhæfingin
ekki byggst á skyndilausnum, það
þurfi að vera hægt að gefa sér næg-
an tíma og rými til að ná bata. Í
veikindum þurfi fólk því að hafa val
um hvort það vill leggjast inn á geð-
deild, fá tímabundna þjónustu á
geðdeild, eða hvort það vill sækja
aðstoð úti í samfélaginu án þess að
fara inn á stofnun.
Aðstandendur taki þátt
Auður segir mjög mikilvægt að
fjölskylda og vinir geti verið virkir
þátttakendur og séu meðvituð um
hvernig hægt sé stuðla að því að
einstaklingurinn nái bata, auk þess
að fá sjálf aðstoð við að átta sig á
sínu hlutverki í bataferli sinna nán-
ustu. Því felist stór þáttur í starfinu
í því að virkja tengslanetið. „Því
miður hefur verið of mikið um að
aðstandendum sé haldið frá með-
ferðinni, þegar sannleikurinn er sá
að hjá þeim liggur dýrmæt vitn-
eskja og oftast vilja þeir vera þátt-
takendur til að geta hjálpað ein-
staklingnum á heima velli,“ segir
Auður.
Geðheilsa starfrækir því einnig
aðstandendahóp þar sem mark-
miðið er að styðja og styrkja að-
standendur, hvetja þá til að huga að
eigin heilsu og gefa þeim möguleika
á að deila sameiginlegri reynslu
sinni.
Efling geðheilbrigðis
Auður segir að í raun nái heitið
samfélagsgeðlækningar ekki nógu
vel utan um starfsemina hjá Geð-
heilsu, heldur væri réttara að kalla
hana samfélagsþjónustu.
„Doktor Benedetto Saraceno,
geðlæknir og yfirmaður geðheil-
brigðismála hjá WHO, sagði nýver-
ið eitthvað á þá leið að ekki ætti að
flytja geðlækningar út í samfélagið,
heldur væri ætlunin að efla geðheil-
brigði í samfélaginu. Þetta er leið-
arljós sem við eigum að taka alvar-
lega og fylgja eftir í nánustu
framtíð,“ segir Auður. Æskilegast
væri að útfæra hugmyndina enn
frekar, með því að byggja upp sam-
félagsteymi fagfólks sem bæði sjúk-
lingar og aðstandendur gætu leitað
til án þess að fara inn á stofnanir.
„Þessi starfsemi okkar er lítill vísir
að því og vonandi bara byrjunin.“
Efla þarf samfélagsgeðlækn-
ingar í stað stofnananálgunar
Morgunblaðið hefur
undanfarið rætt við
heilbrigðisstarfsfólk
um samfélagsgeðlækn-
ingar. Auður Axels-
dóttir segir nú frá
starfsemi Geðheilsu.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Samfélagið Mikill vilji er fyrir því að efla samfélagsgeðlækningar og auka
úrræði fólks sem á við geðræn vandamál að stríða og aðstandenda þeirra.
Í HNOTSKURN
»Viðmælendur Morgun-blaðsins úr heilbrigðis-
geiranum eru sammála um að
einstaklingsmiðuð samfélags-
nálgun við fólk sem tekst á
við geðsjúkdóma skili sér í
meiri ánægju sjúklinga og að-
standenda.
»Markmið Geðheilsu erm.a. að vera fyrirbyggj-
andi, þ.e. fækka innlögnum
með því að ná fyrr til fólks
og fylgja því eftir á bataferl-
inu.
Auður Axelsdóttir
TEKJUR Há-
skóla Íslands,
fyrir utan fram-
lög úr ríkissjóði,
standa undir
39% af kostnaði
við rekstur skól-
ans. Þetta kemur
fram í ársskýrslu
skólans og að
sögn Kristínar
Ingólfsdóttur fer
þetta hlutfall hækkandi milli ára.
Alls námu sértekjur skólans um 3,2
milljörðum í fyrra. Stærsts hluta
þessa fjár er aflað með rekstri
Happdrættis Háskólans, en einnig
hefur skólinn fengið styrki úr sam-
keppnissjóðum, auk þess sem
einkafyrirtæki hafa kostað stöður.
Markmið stjórnenda Háskóla Ís-
lands, að hann verði einn af 100
bestu háskólum í heimi, er ítrekað í
skýrslunni. Kristín segir að vinnan
að því marki miðist að mestu við
tvo mælikvarða á gæði háskóla.
„Rannsóknarvirkni er mæld í birt-
ingum í hágæðavísindatímaritum
og aukningin þar milli ára hjá okk-
ur er 17%. Við eigum lengra í land
með að fjölga brautskráðum dokt-
orum,“ segir Kristín, en bætir við
að doktorsnemum hafi fjölgað og
námstími styst, svo hún sé bjart-
sýn á að útskriftum fjölgi á næst-
unni.
Tekjur
HÍ hækka
Kristín
Ingólfsdóttir
Greinum í vísinda-
tímaritum fjölgar
Á NÆSTU dög-
um verða vegg-
spjöld hengd upp
á ýmsum opin-
berum stöðum í
Reykjavík með
skilaboðum um
að draga megi úr
uppgangi máva
með bættri um-
gengi og færri
brauðgjöfum.
Fræðsla um fylgni á milli umgengni
og fjölda sílamáva er liður í því
átaki að beina fuglinum frá borg-
inni.
Fólki er m.a. ráðlagt að draga úr
brauðgjöf við Tjörnina í júní og júlí
á meðan andarungar eru að komast
á legg. Bættur frágangur á úrgangi
skiptir einnig miklu máli ef sporna
á við ágangi máva. Þannig ætti eng-
inn að skilja eftir mat eða mat-
arleifar á víðavangi. Vonast yfirvöld
eftir góðu samstarfi og jákvæðum
undirtektum íbúa og eigenda veit-
ingastaða við þessu átaki til að
fækka mávi í höfuðborginni.
Matarleifar
lokka máva
Margir hafa ama af
fjölda máva.
Á HEIMASÍÐU framkvæmdasviðs
Reykjavíkurborgar hefur verið sett
upp ný vefsíða um Sundabraut.
Safnað hefur verið saman gögnum
sem tengjast þessu viðamikla verk-
efni: Skýringarmyndum, skýrslum,
kynningargögnum og eldri fréttum,
svo nokkur dæmi séu tekin. Síðunni
er ætlað að auðvelda jafnt almenn-
ingi, hagsmunaaðilum og fjölmiðlum
að nálgast gögn málsins, fá yfirsýn
yfir þá valkosti sem eru til skoðunar
og hvernig matsferlið gengur fyrir
sig.
„Þetta er viðamikil og dýr fram-
kvæmd, sama hvað kostir verða fyr-
ir valinu. Margir eiga hagsmuna að
gæta og enn fleiri vilja hafa ákveðna
skoðun á málinu. Mikilvægt er að
fólk kynni sér málið á þessu stigi og
nýti sér réttinn til að skila athuga-
semdum, segir í fréttatilkynningu.
Hægt er að komast inn á heima-
síðuna á reykjavik.is.
Ný vefsíða um
Sundabraut
♦♦♦
♦♦♦