Morgunblaðið - 21.07.2007, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 21. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
/ KRINGLUNNI
VERSLAÐU MIÐA Á NETINU Á WWW.SAMBIO.IS
HARRY POTTER 5 kl. 1 - 2 - 4 - 5 - 7 - 8 - 10 B.i.10.ára
HARRY POTTER 5 kl. 2 - 5 - 8 B.i.10.ára DIGITAL
HARRY POTTER 5 kl. 2 - 5 - 8 LÚXUS VIP
EVAN ALMIGHTY kl. 2 - 4 - 6 - 8 - 10:10 LEYFÐ
BLIND DATING kl. 8 B.i.10.ára
SHREK 3 m/ísl. tali kl. 2 - 4 - 6 LEYFÐ
SHREK 3 m/ensku tali kl. 8 - 10:10 LEYFÐ
OCEAN'S 13 kl.10:10 B.i.7.ára
PIRATES OF THE CARRIBEAN 3 kl. 4 B.i.10.ára
/ ÁLFABAKKA
HARRY POTTER 5 kl. 1 - 3 - 4 - 6 - 7 - 9 - 10 B.i. 10 ára DIGITAL
SHREK 3 m/ísl. tali kl. 2 - 4 LEYFÐ
SHREK 3 m/ensku tali kl. 6 LEYFÐ
PIRATES OF THE CARRIBEAN 3 kl. 8 B.i. 10 ára
HLJÓÐ OG MYND VIPSALURINNER BARA LÚXUSER STAÐSETTUR Í SAMBÍÓUNUM ÁLFABAKKA
eeee
FGG - Fréttablaðið
eeee
ÓHT - Rás2
eeee
Morgunblaðið
eeee
RUV
eeee
DV
eeee
Tommi - Kvikmyndir.is
Gömul vofa kynþáttahatursinsgekk aftur í breskum bóka-búðum nýlega. Nánar til-
tekið Tinni í Kongó sem hefur
margoft verið sögð rasísk. Talskona
samtaka gegn kynþáttahatri hafði
þetta að segja: „Þessi bók inniheld-
ur myndir og orð sem lýsa gamal-
dags viðhorfi til litaðra kynþátta.
Innfæddir eru látnir líta út eins og
apar og tala eins og fávitar. Hvers
vegna halda bókabúðir að það sé allt
í lagi að selja slíkt efni, sem er fullt
af kynþáttahatri? Þetta er afar
móðgandi fyrir stóran hóp fólks.“
Hún bætir svo við að bókin ætti að-
eins heima í safni með skiltinu
„Gamaldags kynþáttakjaftæði.“
Sem er að vissu leyti rétt – en á líka
við um einfalda sýn samtakanna
sjálfra.
Það er engum vafa undirorpið að
Tinni í Kongó er rasísk og barnaleg
að mörgu leyti – og raunar er for-
veri hennar, Tinni í Sovétríkjunum
(fyrsta Tinnabókin og sú eina sem
aldrei hefur komið út á íslensku),
ennþá barnalegri. Þessum fortíð-
ararfi deilir hún með fleiri ritverk-
um þessara síðustu ára heims-
valdastefnunnar, Agatha Christie
skrifaði Ten Little Niggers (seinna
endurskírð Ten Little Indians) og
Enid Blyton fyllti barnabækur sínar
af illgjörnum sígaunum og negrum.
En Hergé sker sig úr í því að hann
tók gagnrýni á bækurnar alvarlega
og bætti ráð sitt verulega. Hann var
einn af örfáum rasistum mannkyns-
sögunnar sem fóru í meðferð.
Kynni hans af kínverskum stúd-ent í Belgíu, Tsjang, hjálpuðu
þar mikið til og nefndi hann lykil-
persónu í Bláa lótusnum og Tinna í
Tíbet eftir þessum vini sínum. En
eftir fyrstu bækurnar lagði hann
ávallt mikla áherslu á að öll smáat-
riði í sambandi við aðrar þjóðir og
kynþætti væru sem nákvæmust. Þá
er pólitísk vegferð Tinna og höfund-
ar hans í gegnum bækurnar einnig
forvitnileg. Tinni er nánast fasísk
hetja í Tinni í Sovétríkjunum en
vaxandi svartsýni Hergés á samtíma
sinn eftir því sem árin liðu urðu til
þess að í síðustu bókinni, Tinni og
Pikkarónarnir, er Tinni nánast
kominn í hlutverk Che Guevara þar
sem hann hjálpar Castró-gerv-
ingnum Alkasar hershöfðingja með
byltinguna.
En á meðan Che er fastagestur á
bolum byltingarsinna er Tinni oftar
á bolum ferðalanga (sem vissulega
eru margir hallir undir byltingu).
Enda er líklega gjöfulast að rann-
saka Tinnabækurnar sem ferðasög-
ur hins hvíta Vesturlandabúa. Hann
er í upphafi fullur af ranghugmynd-
um og þjóðrembu, sannfærður um
ágæti eigin þjóðar. En uppgötvar
sjálfa veröldina á leiðinni. Þannig er
serían í heild örugglega heilbrigð-
ara barnaefni en flestar hvítþvegn-
ar barnabækur nútímans því í gegn-
um þær geta ungir lesendur
uppgötvað að veröldin er ekki svart-
hvít, ekki í gegnum föðurlegan
umvöndunartón hins fullorðna held-
ur með því að ferðast með höfundi
sem er að uppgötva margbreyti-
leika veraldarinnar sjálfur um leið
og hann segir söguna. Tinnabæk-
urnar eru í raun uppgjör hinnar
hvítu Evrópu við heimsvaldastefn-
una – eða öllu heldur; þess hluta
hinnar hvítu Evrópu sem kunni að
skammast sín.
  
Þetta uppgjör gerði Hergé sífelltsvartsýnni. Í næstsíðasta
ramma Tinna og Pikkarónanna
sjáum við lögreglumenn ganga fram
hjá skilti sem á stendur „Viva Alcaz-
ar“. Handan skiltisins er fátækra-
hverfi. Lokaramminn sýnir okkur
skuggamynd af bakhluta flugvélar,
Evrópa hefur yfirgefið þriðja heim-
inn og skilið slömmin eftir.
Tinni og heimsvaldastefnan
Sálufélagar Tinni og Che eru
algeng módel á bolum byltingar-
sinna og heimshornaflakkara.
Báðir hafa hjálpað til við
byltingar í rómönsku Ameríku.
AF LISTUM
Ásgeir H. Ingólfsson
» Bækurnar eru í raunuppgjör hvítu
Evrópu við heims-
valdastefnuna – eða
þess hluta hennar sem
kunni að skammast sín.
asgeirhi@mbl.is