Lesbók Morgunblaðsins - 14.06.2008, Blaðsíða 6

Eftir Ásgeir H Ingólfsson
asgeirhi@mbl.is
Þeir James Gray og JoaquinPhoenix virðast kunna því vel
að vinna saman, en aðeins ári eftir að
þeir gerðu We Own the Night þá
leikstýrir Gray Phoenix í Two Lo-
vers, sem fjallar um ungan mann
sem flytur aftur
heim til foreldra
sinna þegar slitn-
ar upp úr sam-
bandinu sem
hann var í – en
foreldrarnir eru
miklir gyðingar,
gamlir innflytj-
endur sem hafa
ekki enn aðlagast
Bandarísku sam-
félagi almennilega. Síðan fellur
Phoenix fyrir tveim stúlkum sam-
tímis, önnur er hugguleg og traust
gyðingastúlka, hin er vandræða-
gemsi, leikin af Gwyneth Paltrow,
sem er haldin eiturlyfjafíkn, heldur
við eldri mann (Elias Koteas) og
sendir iðulega samviskuspurningar
með sms-skilaboðum. Sumsé algjört
sjarmatröll. Þá skiptir móðirin, leik-
in af sjálfri Isabellu Rosselini, sér
vitaskuld eins mikið af syninum og
hans ástarsamböndum og mögulegt
er. Þessi mynd virðist ætla að koma
Gray almennilega á kortið loksins,
hingað til hefur hann þótt gam-
aldags leikstjóri á vissan hátt, mitt á
milli óháða geirans og Hollywood, og
hefur ekki fundið sér almennilega
sinn stað í kvikmyndaheiminum, en
velgengi á hinum ýmsu kvik-
myndahátíðum bendir til að það
gæti verið að breytast.
  
Far í friði Jamil er tvímælalaustumtalaðasta myndin í Dan-
mörku um þessar mundir. Þetta er
frumraun leikstjórans Omars Shar-
gawi og þykir sýna samfélag araba í
Danmörku í öðru
ljósi en áður hef-
ur sést. Myndin,
sem kallast ýmist
Gå med fred, Ja-
mil eða Ma Sa-
lama Jamil í Dan-
mörku, fjallar um
ævaforna (a.m.k.
1400) blóðhefnd á
milli sjíta- og
súnnímúslíma,
átök sem rata alla leið til Skandinav-
íu. Mitt í þessu stendur að-
alpersónan Jamil (Dar Salim) á
krossgötum, hann þarf að velja
hvort hann velur ofbeldið eða frið-
inn, en móðir hans var myrt í Líb-
anon þegar hann var barn og hann
fær tækifæri til hefnda í Kaup-
mannahöfn mörgum árum síðar.
Myndin gerist öll á 12 tímum, þar
sem eldfimt samband ungra araba
við aðra Dani sem og eigin fortíð og
forfeður mun vera í forgrunni.
  
Drungalegasta jólamyndin íBandaríkjunum næstu jól
verður líkast til The Spirit, eiginleg
frumraun teiknisögumeistarans
Frank Millers í leikstjórastólnum
(hann var titlaður
meðleikstjóri Ro-
bert Rodriguez
að Sin City). Sag-
an fjallar um lát-
inn lögreglumann
sem rís aftur frá
dauðum sem tit-
ilpersóna mynd-
arinnar, andi sem
berst við myrkra-
öfl sem stefna að
því að leggja gervalla borgina í eyði,
en um er að ræða Central City, stað-
leysuborg Millers.
Vitaskuld er fjöldi fagurra og flá-
ráðra kvenna sem reyna að tæla
draugsa auk allra illmennanna sem
reyna að koma honum fyrir katt-
arnef að nýju. Það er lítt þekktur
leikari, Gabriel Macht, sem fer með
aðalhlutverkið en Samuel L. Jack-
son leikur aðalskúrkinn, Octopus.
Konurnar sem standa í eldlínunni á
milli þeirra eru svo leiknar af Scar-
lett Johansson, Evu Mendes, Jaime
King og Paz Vega.
KVIKMYNDIR
Joaquin Phoenix
Samuel L. Jackson
Dar Salim
Eftir Gunnar Theodór Eggertsson
gunnaregg@gmail.com
H
efurðu dansað við djöfulinn í
fölu tunglskini?“ heyrðumst
við gjarnan segja þar sem við
fífluðumst í leðurblökuleikjum
og gláptum á Batman (1989)
og síðar meir Batman Returns
(1992) aftur og aftur. Síðan tók myndaserían að
þynnast fullhratt, annars vegar með Batman
Forever (1995), sem var þó ekki alslæm, og síð-
ar meir með hryllingnum Batman og Robin
(1997), en átta ár liðu frá því klúðri þar til
Christopher Nolan blés nýju lífi í geirann með
Batman Begins (2005) og dró heimsmynd Bobs
Kanes aftur niður í dimmuna þar sem Batman
líður alltaf best. Nú bíða aðdáendur spenntir
eftir framhaldinu, The Dark Knight (2008), sem
leikstjórinn Nolan vill ekki kalla ofur-
hetjumynd heldur hreinræktaða glæpafantasíu.
Það er enn rúmur mánuður í að myndin verði
heimsfrumsýnd og mig langar að staldra aðeins
við hlutverk Jókersins, meginandstæðings
myrka riddarans.
Hann hefur ekki sést á hvíta tjaldinu síðan
Nicholson túlkaði hann eftirminnilega fyrir
tæpum tuttugu árum (að frátöldu hlutverki
Marks Hamills í ágætum teiknimyndum) og fá-
ir myndu treysta sér í að feta í fótspor hans.
Þegar ég frétti fyrst af því að Heath Ledger
myndi taka persónuna að sér var mér ekki
skemmt – ég játa það alveg. Svo sá ég fyrstu
stillurnar af honum í fullum skrúða. Geðveikin
og andfélagsbrjálæðið sem skein úr afskræmdu
andliti leikarans unga og fríða heillaði mig um-
svifalaust. Þegar hljóðið bættist við og ég
heyrði rödd Ledgers urra í auglýsingum fyrir
myndina varð ég sannfærður um að rétt hafði
verið valið í hlutverk sjúkasta brandarakarls
allra tíma. Jókerinn virðist vera orðinn reglu-
lega ógnvekjandi. Því er ekki að neita að þrátt
fyrir allt sem gerði leik Nicholsons dásamlegan
þá var hann einum of ýktur og hress til að
hræða mann raunverulega. Í atriði sem er lík-
lega það ljótasta í fyrstu myndinni steikir Jó-
kerinn lifandi mann með rafstuðara sem hann
felur í lófa sér, en þrátt fyrir allt brennda hold-
ið og reykinn er erfitt að taka atriðið alvarlega
og brosið aldrei langt undan.
Ledger hrósaði og leit upp til frammistöðu
Nicholsons og sagðist meðvitað hafa farið í allt
aðra átt til að forðast eftiröpun. Nicholson
sjálfur hefur játað í viðtali að hafa verið hund-
fúll að ekkert hafi verið talað við sig. Ég hef
vissulega ekki séð frammistöðu Ledgers nema í
mýflugumynd, en ef eitthvað er að marka þau
brot sem gerð hafa verið opinber mun persóna
Jókersins taka á sig mikla andlitslyftingu. Að-
spurður sagðist Ledger hafa steypt sér ofan í
allt sem viðkemur Jókernum á meðan á und-
irbúningi fyrir hlutverkið stóð. Enn fremur lok-
aði hann sig afsíðis á hóteli í góðan mánuð til
að finna innri geðsjúklinginn í sér. Nolan gaf
leikaranum fullt frelsi til að ganga eins langt
með persónuna og hann gat hugsað sér og út-
koman verður væntanlega mjög spennandi.
Nýi Jókerinn á lítið skylt við litríka veröld
Tims Burtons eða absúrd grínleika gömlu sjón-
varpsþáttanna, þar sem Cesar Romero fór með
hlutverk Jókersins á móti Adam West. Hann á
í raun ættir að rekja til upphafs myndasagn-
anna um Batman, snemma á fimmta áratugn-
um. Persónan var að hluta til byggð á útliti
þýska leikarans Conrads Veidts í kvikmyndinni
The Man Who Laughs (1928) og birtist í allra
fyrsta Batman-blaðinu. Hann átti aðeins að
koma fram í örfá skipti, en þótti nægilega lík-
legur til vinsælda og var því haldið inni. Í þess-
um fyrstu myndasögum er Jókerinn hreinrækt-
aður raðmorðingi og reglulega skuggalegur
með sitt sjúklega grínandi fés. Talið er að hann
hafi myrt á þriðja tug manns á þessum fyrstu
árum, en með tilkomu hertra ritskoðunarlaga í
myndasögugerð á sjötta og sjöunda áratugnum
umbreyttist persóna Jókersins og úr varð létt-
ari brandaraútgáfa af geðsjúklingnum, sem síð-
an færðist yfir á litla skjáinn og stóra tjaldið.
Hinn upprunalegi Jóker er brjálæðingur sem
drepur fólk af minnsta tilefni. Sú ímynd hefur
ávallt verið til staðar í myndasögunum í gegn-
um áratugina, þrátt fyrir að fjölmargir hugsi
enn um Jókerinn sem ýktan og kexruglaðan
brandarakarl.
Úr hinum þremur þekktu andlitum Jókersins
má lesa þróun persónunnar frá ritskoðun fyrri
tíma og aftur til upprunans í árdaga Gotham–
borgar. Leikur Romeros í sjónvarpsþáttunum
er táknmynd hins léttúðuga og yfirborðslega
grínara. Túlkun Nicholsons og Burtons gekk
milliveginn, þar sem karakterinn var enn með
annan fótinn í glensi og gríni og raunveruleg
ógn því óumflýjanlega föst í öðru sæti. Nú, með
tilkomu Nolans og Ledgers, mun erkifjandi
Batmans birtast í allri sinni tæru og morðóðu
dýrð enn á ný. Og ef einhverjum þykir það í
raun skuggalegt að ímynda sér átta ára krakka
að herma eftir Jack Nicholson, þá er það ekk-
ert miðað við börnin sem munu komast í Led-
ger-ham eftir frumsýninguna í júlí.
Meinfyndinn raðmorðingi
Þegar við vorum smástrákar gat frændi minn
leikið Jókerinn miklu betur en ég. Hann gat lyft
augabrúnunum hátt upp á enni og með smáand-
litsmálningu, skartandi fjólubláum pimpa-hatti,
komst hann í karakter morðóða trúðsins á nóinu.
Það er óneitanlega mjög fyndið að ímynda sér
átta ára polla að herma eftir Jack Nicholson, en
slík voru áhrif fyrstu Batman-myndar Tims Bur-
tons á okkur félagana.
Heath Ledger Jókerinn hefur ekki sést á hvíta tjaldinu síðan Nicholson túlkaði hann eftirminnilega
fyrir tæpum tuttugu árum. Í túlkun Ledgers birtist erkifjandi Batmans í allri sinni morðóðu dýrð.
að ræða, verk sem ekki er ætlað að kitla Matrix–
hasartaugar heldur umturna í okkur heilanum.
Samband Wachowski-bræðra við myndasögu-
hefðina er eftirtektarvert. Frægð tvímenning-
anna byggist á því að plægja akur Grants Morr-
isons og sögu hans af The Invisibles, en eins og
allir vita er allt sem er gott í The Matrix stolið
úr þeirri sögu. En miðað við niðurrif þeirra á
mikilfenglegustu myndasögu allra tíma, V for
Vendetta eftir Alan Moore, má e.t.v. þakka fyrir
að það er bara dótarí eins og Speed Racer sem
lendir í klónum á þeim að þessu sinni.
En ekki er öll von úti. Gömul kempa, tæpast
ofurhetja en seig þó, snýr aftur. Hér er að sjálf-
sögðu átt við Indiana Jones. Fjórða myndin
stendur fullkomlega undir væntingum, popp-
kornið var fundið upp fyrir myndir eins og
þessa. Indiana Jones-serían hefur alltaf byggst á
paróderingum og ákveðnum húmor fyrir eigin
vitleysisgangi. Myndirnar eru póstmódernískar
á einlægan og ómótstæðilegan hátt eins og sést í
upphafsatriði nýju myndarinnar þegar Indy er
varpað inn í lævi blandið andrúmsloft at-
ómbombumynda sjötta áratugarins. Upphafnar
áhyggjur tímabilsins, bæði hvað varðar tækni og
sovéska kolkrabbann, hvíla á eilítið lotnum herð-
um en ég held að það sé engin spurning að þarna
er á ferðinni sumarmyndin í ár.
Eftir Björn Þór Vilhjálmsson
vilhjalmsson@wisc.edu
Iron Man. The Incredible Hulk. Speed Ra-cer. Hancock. Hellboy II. The DarkKnight. Við okkur blasir ofurhetjusumar.Skikkjuklæddar og stökkbreyttar ofur-
hetjur taka yfir kvikmyndahúsin í krafti yf-
irnáttúrlegrar líkamsbyggingar og/eða ómann-
legrar tækniþekkingar, og Ísland er engin
undantekning. Atlagan hófst með Iron Man þar
sem Robert Downey Jr. fór með hlutverk vopna-
framleiðandans Tonys Starks, glaumgosa sem
vaknar upp við vondan draum þegar hann upp-
götvar að vopnin sem hann finnur upp, fram-
leiðir og selur eru notuð til að drepa fólk. Í ferð
til Afganistans sér Tony með eigin augum að
arabar hafa komið höndum yfir Stark-vopn, en
eins og allir vita eru vopnaðir arabar afar hættu-
legir, og bregður hann því á það ráð að umbreyt-
ast í Brotajárnshrúguna, ofurhetju sem í krafti
tíu tonna stálbúnings reynist ósigrandi. Til að
ganga úr skugga um að vopnin sem Bandaríkin
framleiða falli ekki í óvinahendur fórnar Stark
einkalífinu og klæðist sínum fáránlega vél-
mennabúningi. Óhætt er að segja að Brotajárns-
hrúgan sé fyrsta ofurhetjan sem er bókstaflega í
þjónustu Bush forseta.
Þá hafa Wachowsky-bræður ákveðið að skríða
úr skel sinni með því að kvikmynda gamla jap-
anska teiknimyndasögu um Speed Racer. Til að
koma þessum mikilvæga sagnabálki á hvíta
tjaldið þurftu bræðurnir að sögn óhemjulega
fjármuni, og samanlagða tækniþekkingu kvik-
myndaiðnaðarins.
Um afraksturinn hafði fremsti kvikmynda-
gagnrýnandi Bandaríkjanna, Anthony Lane hjá
New Yorker, þetta að segja: „Í tilefni af þessari
mynd ætti kvikmyndaeftirlit Bandaríkjanna að
hugsa sinn gang og taka aftur í notkun sitt
gamla skilgreiningartákn, hið rómverska X.“
Ekki vegna þess að Speed Racer sé klúr eða
klámfengin. Anthony Lane er þvert á móti að
leggja til að myndin verði bönnuð fullorðnum og
að áhorfendum eldri en tíu ára verði meinaður
aðgangur. Að mati Lanes er Speed Racer eink-
um beint að fjögurra ára gömlum börnum, áhorf-
endahópi sem er mjög upptekinn af litaskynjun
en skiptir sér minna af öðrum frásagnarþáttum.
Fullorðnum stafar nánast hætta af myndinni.
„Maður er nokkuð viss um að með viku hvíld
muni augun ná fullum bata,“ segir Lane.
Speed Racer má með öðrum orðum sjá sem of-
urdýra útgáfu af Latabæ.
Ekki voru allir sammála þessu áliti. Sumir
ummælendur hafa neitað að skilgreina myndina
sem Hollywood-hasarmynd og vilja fremur
tengja Speed Racer við lita- og formtilraunir
framúrstefnunnar á fyrri hluta aldarinnar. Hér
gæti í raun verið um eins konar abstraktmálverk
Bönnuð fullorðnum
SJÓNARHORN » Speed Racer má með öðrum orðum sjá sem ofurdýra
útgáfu af Latabæ.
6 LAUGARDAGUR 14. JÚNÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
lesbók