Skinfaxi - 01.12.1909, Blaðsíða 2

18
SKINFAXI
landbúnaðarinskomin. Ættu bvíungm.félögin
að byrja á að rækta eitthvað. En varast
ættu þau að taka oístórt svæði fyrir í einu.
Það kostar of mikið. Nóg mun oítast að
byrja með fáeina ferfaðma. Bæta svo við
sig, þegar hagurinn batnar.
II.
En hvar á þá að byrja að rækta? Séu
það matjurtir eða skrúðjurtir, þá er best
að byrja í ræktaðri jörð. Ættu bændur
að ljá dálitinn blett 1 túni eða kálgarðs-
horni til þessa. Og yrðu þessir litlu gróð-
urreitir æskunnar bæjarpitýði, já bæjargagn.
En annars er víða hægt að fá hentuga
hvamma og kima utantúns til að rækta í.
Og 3umir þeirra eru að miklu leyti sjálfgirtir.
Æskumenn! Byrjið þá meira eða minna
að rækta smáreiti, já stórreiti helst, ef þið
getið. Girðið hraungjótur og dældir, eða
þá hvammaog holtabrekkur. Plantið svo alt
með trjám, matjurtum eða skrúðplöntum.
Verða svo reitir þessir með tímanum eins og
smá, en mörg og falleg Edenslönd á hrjóstr-
um landsins. Vera má, að gróður ykkar
dreifi svo smátt og smátt fræjum sínum
yfir hrjóstrin, svo alt grói saman í einn víð-
lendan jeit,. Best ei’ að byrja með inn-
lendum plöntum, t. d. birki og reyni o. fl.
Nóg eru braunin víða um land. Nógar
eru gjótur og hvammar, sprungur og kimar
i þeim. Sumar af lautum þessum eru all-
frjóar. Þær eru fullar af mittisháu blóm-
gresi og burknum, og ennþá hærri björkum.
Og það er eins og þessar lautir segi oss,
hvernig flestar hinar lautirnar gæti orðið,
ef rækt væri lögð við þær. Oft kostar
lítið að girða lautir þessar. Eins er með
marga aðra hvamma og dældir. Eins er
með mörg nes, hvað þá eyjar og
hólma. Sé þetta alt girt og ræktað, þá
verður ennþá meiri gagn og fegurð í því.
Eyðilegt er oft að sjá yfir gráu, skóg-
lausu hraunin. Til dæmis: sum Reykja-
neshraunin. Kapelluhraunið þar til dæm-
is. En gái maður vel að lautunum, þá
íríkkar fyrir auganu: Ótal siná skrúðgarðar
eru þar mitt i eyðimörkinni. Far eru
burknar og blágresi og stundum hvönn og
reynir. Þar eru margar aðrar fagrar jurtir.
Hugsum oss nú hveija hraungjá og lant
fulia af plóntuðum trjám, ilmandi björkum
og blómfögrum reyni 5—10 faðma hám.
f’essir smárunnar gnæfðu svo hátt upp yfir
hraunborgir og dranga, dreyfðu svo sinum
dauðu laufum út yfir mosann og steinana
kringum sig; jarðvegurinn yxi þáogfrjóvg-
aðist, og jurtum fjölgaði þar.
En svo ætti að sá þar lýtuberjum eða
„rauðberjum" (vaccinium vitis idæa). Fau
færu svo að klæða hraunið heldur fagur-
lega. Og lyng þeirra gæfi hrauninu fall-
egt vetrarklæði. Fvi lyng þetta. er grænt
allan veturinn. Ber þessi vaxa í Núpasveit
i N. Þingeyjarsýslu. Par fann eg þau full-
þroskuð, en þó fremur smá. Fau vaxa lík-
lega víðar hér á landi. Fau eru mjög al-
geng í Norvegi og Svíþjóð og þykja þar
allra bestu ber. Fau eru tínd og seld og
eru orðin regluleg verslunarvara, einkum. í
Svíþjóð. Svíar selja árlega ber út úr.landinu
fyrir 2 miljónir króna, og eru það mest
týtuber. Nákvæmari lýsing á berjum þess-
um finst í „Flóru íslands."
Ræktunarfræðingar landsins, þeir sem
landssjóðsstyrk fá, og enda fleiri ættu að
útvega sér ber þessi, eða fræ þeirra, frá
Noregi, reyna svo að sá þeim i hraundáeldir
til dæmis. Best væri að girða í kring,
þótt lyngið sé ekki lostætt fónaði. Já klæð-
um hraunin með týtuberjum.
III.
Aldrei er of oft ámálgað um skógrœkt.
Allir ættu að vita það, að skógurinn vernd-
ar grasgróðann, varnar ofþurki, bætir loftið
og heilsuna, eflir fegurðaranda, og bytgir
löndin með efnivið og eldivið. Og þótt
skógar hér á landi verði seint að húsatrjám,
þá ættu þeir að geta veitt mikinn eldivið
síðar meir.
Eða liverju eiga eftirkomendur vorir að
Irenna, þegar mómýrarnar eru tæmdar,
tað alt haft til áburðar — sem ekki mun