Skinfaxi - 01.08.1911, Blaðsíða 7

SKINFAXI
6 3
getum fegrað málið við lestur sagnanna, ef
vér gerum oss far um það.
Alt fram yfir miðja síðastliðna öld vóru
engar bækur lesnar eins oft og jafn alment
hér á Iandi sem íslendingasögurnar og rím-
ur út af fornum sögum.
Allar liinar löngu skammdegiskvöldvökur
sat einhver við lestur eða rimnakveðskap, en
hitt heimilisfólkið sat og hlustaði á með at-
hygli, jafnframt sem það hamaðist við tó-
vinnuna;
Nú eyðir þjóðin árlega mikilli fjárupphæð
til að kaupa afarlélegar og fánýtar útlendar
skáldsögur, sem óhætt er að fullyrða að hafi
mjög lítið eða ekkert fræðandi, eða skáldlegt
gildi, nema fáar einar, en aftur á móti hafi
skaðleg og spillandi áhrif á lesendurna, sið-
ferði þeirra og hugsanahátt.
Allir eru nú liættir að snerta rímnabækur.
Fáir gera sér rétta hugmynd um, hversu
inndælt er að hlýða á, þegar vel orktar rím-
ur eru kveðnar með þeirri snild, sem sum-
um gömlum mönnum er lagin. Sumar
rímur liafa og meistaralegt skáldskapargildi
svo sem rímur eftir Sigurð Breiðfjörð, Hjáhn-
ar Jónsson, Magnús Magnússon o. fl.; man-
söngvarnir eru jafnvel stundum með því feg-
ursta í íslenskum kveðskap. Sögurnar eru
færðar í inndælan leikandi lipran ljóðabúning,
frásögn sögunnar er nákvæmlega þrædd,
svo nákvæmlega, að lítið er vikið frá orðfæri
sögunnar, einkum á Bólu-Hjálmar gamli lieið-
ur og þökk fyrir þá meistaralegu snild.
Rímnaskáldin sum vóru skilyrðislaust miklu
— skemtilegri, frumlegri og befri skáld en
þau, sem núlifandi eru.
Eins og áður er sagt, er það nú orðið
mjög fátítt, að íslendingasögurnar séu lesn-
ar, og virðist það mjög undarlegt, þar sem
nýbúið er að gefa þær allar út í afar ódýrri
alþýðlegri, snildar smekklegri, gullfallegri og
vandaðri útgáfu, og ætti því liver þjóðræk-
inn íslendingur að eignast þetta dýrmæta safn,
þessar inndælu skemtisögur ogágætan fræði-
bækur. Hver einasti bókamaður ætti smám
saman að eignast allar íslendingasögurnar,
eddurnar Sturlungasögu og Noregskonunga-
sögu, láta binda þær í sterkt og smekklegt
band og Iesa þær í frítímum sínum; það
mundi skemta þeim, fræða þá, livetja þá
andlega og líkamlega og gjöra þá að meiri
og jafnvel betri mönnum. Sá sem hefur
vilja á að eignast þetta gullfagra og eigu-
lega bókasafn, getur nuð liægu inóti aflað
sér þeirra, þó ekki sé ríkur, því engar bæk-
ur eru jafn ódýrar, sem þessar nýju vönduðu
fornritaútgáfur.
Eg skal t, d. nefna sögu Ólafs Haralds-
sonar, þetta fagra sögurit snillingsins Snorra
Sturlusonar,' hún er í sama formi og íslend-
ingasögurnar hún er á 6. hundr. bls., pappír
og prentun og allur frágangur fyrirtaks vel
vandaður; hún kostar aðeins kr. 1.50, jafn-
stór skáldsaga mundi kosta minst 4—5 kr.
Engar bækur jafnast á við þetta fallega,
»klassiska« safn að efnisríku, fræðandi og
skemtandi innihaldi. Þarna eru æfisögur
gullaldar - mikilmennanna, héraðshöfðingja,
lagamanna og stórbænda; hvervetnaeru inn-
dælar sögur um íþröttir og afreksverk, um
hrausta göfuglynda, hugrakka og frjálsa kappa,
þar eru sögur af forspáum spekimönnuni,
skáldum og ráðsnillingum, þar er trúfræði
fornaldarinuar og skýr lýsing á lífinu í forn-
öld, þar eru snjallar ræður mælskumanna, og
þar kemur fram þroskuð sálarfræði; samhengi
sagnanna er skipulegt, saniræður persónanna
glöggar, ást og heift er lýst með alteins
mikluni skarpleika sem hjá nútíðarhöfundum,
viðburðunum er skipulega raðað, ogöll með-
ferð á efninusýnirframúrskarandi vandvirkni
höfundanna og fróðleik, einkum í ættfræði,
landaskipun og trúfræði.
Fornsögurnar og fornritin okkar eru dýr-
mætasti og auðgasti fjársjóðurinn, sem við
eigum, og oss ætti að vera það Ijúft áhuga-
mál, að færa oss í nyt auðæfi þessa óþrjót-
andi sjóðs; vér ættum að elska sögurnar,
vera hreyknir af þeim, eiga þær allar og
lesa þær allar, að minsta kosti einu sinni á
hverjum vetri.
Á þann hátt myndum vér glæða ættjarð-
arást vora og göfga hugsunarhátt vorn, og
þá myndum vér tala og rita fegurra mál.