Skinfaxi - 01.09.1913, Page 3

SKINFAXI
67
telja að listaverkunum sé enginn dauði
áskapaður, fyr en með mannkyninu sjálfu.
Misjafut Ef svo undarlega vildi til að
launað í'é og einir 10 auðmenn gæfu Islandi
listaverk. nú um áramótin sinn sjóðinn
hver, jjjóðinni til viðreisnar, þá mundu
allir vera sammála um, að þeir væru vel-
gerðamenn þjóðarinnar. Þeim yrði sýnd-
ur allur hugsanlegur sómi, með krossum,
orðum, titlum, með veisluhöldum, með
smjaðri og tilbeiðslu. Vitanlega væri alt
þetta gott, bæði sjóðirnir og þakklætið við
gefendurna. En þvi miður höfum við enga
slíka snillinga, en eigum aftur á móti aðra
vini, er gefa eilífar gjafir. En það eru
skáldin, málararnir, myndhöggvararnir og
þeir aðrir, sem listunum þjóna af öllu
hjarta. En þessa spámenn okkar daga,
vilja sumir skammsýnir menn grýta og
útskúfa þeim.
Af því hugarþeli og afvegaleidda skiln-
ingi er sprottin óvildin til þeirra skálda,
sem þingið hefir styrkt um undanfarin ár.
En þessi styrkur ætti að heita laun eða
kaup; allir ættu að skilja, að sá maður
sem heíir gert, þó ekki sé nema eitt gott
listaverk, hvað þá ef meira er, hann hefir
skapað andlegt verðmæti, ekki einungis fyr-
ir þá sem lifa samtímis, heldur fyrir alla
þeirra afkomendur í þúsundasta lið. Þeg-
ar listamaðurinn er fallinn frá, þá er of
seint að launa honum. Hver kynslóð á
að launa sínum listamönnum; á ekki að
láta þá deyja úr hungri út í peningshús-
um, eins og stundum hefir hent íslendinga.
Menn tala um þessa fjársóun, ein 6000
kr. á ári til þeirra sem skapa andans auð.
En við látum Dani græða á oklcur árlega
2x/2—3 miljónir kr, á verslun og sigling-
um. Fáum við varanleg gæði fyrir? Alls
ekki. Sú fjársóun fer fyrir ekki neitt.
Sú mikla uppphæð hverfur okkur fyrir
þekkingarleysi í viðskiftaefnum, og fer til
þeirrar þjóðar, sem grálegast hefir leikið
okkur.
Eða tökum innlendu milliliðastéttina,
verslunarstéttina. Hvað kostar hún ? Það
getur enginn sagt, en vist er, að ekki þyk-
ir ofgoldin kaupstjóralaun í verslunum hér
innlendum og útlendum, það sem talið er
eftir hinum skygnu sonum þjóðarinnar.
Það er lélegur búskapur að eyða krón-
unni en spara eyrinn. Þó gera þeir það,
sem rólegir sjá Dani og sendisnata þeirra
hér, taka miljónir af þjóðinni að þarflausu,
en harma það örlitla fé, sem rennur til
viðhalds listunum i landinu. Vonandi eru
nú tímamót í þessu efni. Við erum nú
að eignast mjög efnilega rnenn á nær öll-
um sviðum listarinnar. Og við ættum,
eins og konungurinn forðum, að óska eft-
ir visku til að stýra rétt, til að sigra fénd-
ur þjóðarinnar og til að hlúa að þeim, sem
eru sæmd hennar og gróði. J. J.
Nýu skólarnir ensku.
IX.
Ferðalangur nokkur, sem dvaldi um
stund f Abbotsholm segir svo frá, að stuttu
eftir miðdegisverð fóru allir út til að vinna.
Það var um vor. Sumir óku sandi og
möl á gangstígana í skemtigarðinum, sum-
ir settu niður garðjurtir, aðrir gróðursettu
tré. Sumir hömruðu glóandi járn í smiðj-
unni en aðrirhjuggu og hefluðu í trésmíða-
deildinni. Seinna skera þeir upp og heyja,
búa þá undir veturinn og hjálpa til að hirða
búpeninginn. A Abbotsholm voru mörg
af húsum skólans eftir lærisveinana, sund-
laugin, bátahöfnin, bátarnir og skýlin yfir
þá, leikvellirnir og leiktækin; fjöldamörg
af tækjum þeim úti og inni, sem daglega
þarf að nota. Vitaskuld verða ekki ung-
lingar þessir jafnokar sérfróðra handverks-
manna í hverri grein; það væri ómögulegt,
og óþarft þótt hægt væri. Tilgangurinn
er auðvitað ekki sá, að þeir keppi við iðn-
aðarmenn; þeir eiga að vinna sértif „hug-
arhægðar“, til hressingar og styrktar bæði
á vaxtraraldrinum og síðarmeir, til að skilja