Skinfaxi - 01.08.1914, Blaðsíða 5

SKINFAXI
103
velja, sem verulegt gagn er aS, og það er
sparsemi. Landið okkar er ónotað, fólkið
er vinnulaust. Það vantar auð, en auður
fæst ekki nema hann sé sparaður saman,
og séu peningarnir fengnir að láni, sem er
fyrsta sporið til að gera okkur að undir-
lægjum annara, fást þeir ekki fyrir minna
en það, sem eigandinn gerir sér von um
að hafa upp úr þeim með því að nota
þá sjálfur. Orsökin til framfaraleysisins
heima og kyrstöðunni í öllu er það, að
við eyðum hverjum eyri, sem við eignumst.
Þegar féð sparast, leitar það ut í fram-
leiðslu og viðskifti, þar sem það gefur best-
an arð, og framleiðsla og viðskiftamagn
margfaldast. Verksmiðjur eru reistar, vatns-
veitur gerðar, skipum fjölgað, lönd tekin
til skógræktar o. s. frv., en eldri atvinnu-
fyrirtæki eru aukin og bætt. Þessu sam-
fara er aukin eftirspurn eftir vinnu, og
kaupgjald hækkar. Renta af peningum
Iækkar, af því mikið er til af þeim. Af
líkum ástæðum lækkar verð á nauðsynja-
vöru, svo fólk getur veitt sér meiri þæg-
indi fyrir sama tilkostnað og áður, og sé
það heil þjóð, en ekki aðeins nokkrir ein-
stakir menn, sem hafa vit á því að spara
dreifist auðurinn á margar hendnr, og mik-
ilvægt skilyrði er fengið fyrir því, að sam-
vinnufélagsskapur geti blómgast og trygt
vinnandi mönnum mestan eða allan arðinn
af vinnunni.
Þjóð eða einstakir menn, sem spara íé,
geta neytt þess sama íjár margsinnis. I
landi þar sem arðinum af atvinnurekstrin-
um er eytt, safnast ekki auður. Þar blómg-
ast spjátrungsháttur þar verður framfara-
Jeysi, siðferðisleg og andleg niðurlæging.
Sultur er fyrir hvers manns dyrum, kaup-
gjald er lágt en vinnnleysi er alment og
öll hlið opin fyrir erlendu auðvaldi og
áþján.
Ekki er þó ráðlegt að spara alt. Ef
fæði er ónógt tapast afl vinnufólksins. Ef
húsrúm er lélegt er heilsunni teílt i •voða.
En nokkrar af þeim vörutegundum, sem
þjóðin kaupir, má fella algerlega burtu, og
þar er tóbakið efst á blaði. Ef tóbaks-
nautn væri hætt, sparaðist ekki aðeins tó-
baksverðið, heldur líka það vinnutap, sem
tóbakseitrið í likamanum veldur daglega,
ásamt heilsuleysi og aldursstytting af þess
völdum; og enginn veit hve mikils virði
það er. Ef tóbakseyririnn væri sparaður,
er ekki Iíklegt, að öllu því fé yrði dembt
samstundis framleiðslufyrirtæki óskertu.
Einhverju yrði ef til vill eins illa varið og
áður. Fátæklingar og verkamenn mundu
verja því til að bæta sultarkjör sín, en af-
leiðing af bættum kjörum er meiri vinna.
Sumu yrði varið til mentunar, en einnig
það miðar ekki síst að því að auka vel-
sæld, auð og krafta þjóðarinnar.
Landið okkar er mikið, auðugt að góðri,
auðræktaðri jörð, fossum, ám, höfnum,
hinum ágætustu fiskimiðum og aðeins 2
daga sigling frá heimsmarkaðinum. Þó
flykkist fólkið vestur í afkyma veraldar.
Einasta skiljanleg orsök til þessa er fjár-
leysið, og þar af leiðandi framkvæmda- og
vinnuleysi á Islandi. Og fjárleysið kreppir
hart að, af því að meiri auð þarf til að
drotna yfir náttúru Islands, en náttúru
nokkurs annars lands. En i hverjum landa,
sem flytur vestur, missir þjóðin ekki að-
eins það fé, sem kostað hefir að ala hann
upp, heldur líka allan þann styrk og gagn,
sem hann og hans niðjar kynnu að veita
þjóðinni, ef þeir væru heima. Utlent auð-
vald nær nú meira og meira tökum á at-
vinnurekstri í landinu og stærri og stærri
hlúti af framleiðslunni fellur því í skaut.
Vitandi alt þetta brennir þjóðin roiljónum
króna í tóbaki, veiklandi með því krafta
sína andlega og líkamlega. Þetta mál
kemur hverjum Islendingi við. En stendur
það ekki sérstaklega nærri ungmennafélög-
um, sem hafa boðið sig hátíðlega fram, sem
sjálfboðaliða til að vinna að heill og sóma
hianar íslensku þjóðar?
Jón Dúason.